نقش ورزش و فعاليتهاي فيزيكي مناسب در پیشگیری از بیماریها در افراد دچار ضایعه نخاعی

ورزش نقش كليدي را در زندگي و ارتباطات اجتماعي افراد معلول ، همانند افراد غير معلول ايفا مينمايد . ورزش تمام شكل هاي فعاليت فيزيكي را در بر مي گيرد و شامل بازي ، تفريح ، ورزش سازمان يافته ، غير رسمي يا ورزش رقابتي و ورزش محلي يا بازيهايي كه به برازندگي اندام ، آرامش فكري و رواني كمك مي كند .

در سه دهه گذشته ، تلاشها در عرصه ورزش معلولين و فعاليت مناسب فيزيكي به طور قابل ملاحظه اي رشد داشته است تحقيقات علمي نشان مي دهد درگيري افراد معلول در ورزش و فعاليت فيزيكي منجر به پيشرفت ميزان سلامتي جسماني و فكري مي شود .

همچنين ، ورزش و فعاليت فيزيكي موجب بهبودي و شادابي روحيه در بيماران روحي – رواني كه دچار افسردگي و اضطراب هستند ، مي شود بعلاوه ، اعتماد به نفس بالا و شعور و آگاهي اجتماعي و خودباوري را به همراه دارد و مي تواند به توانمند شدن افراد معلول كمك كند .

سازمان بهداشت جهاني تخمين زده است كه ششصد و پنجاه ميليون نفر با معلوليت هاي گوناگون زندگي مي كنند اين معلوليت ها به دلائل مختلفي از جمله تصادفات – سقوط از ارتفاع – آسيب ديدگيها – خشونت – بيماريهاي مزمن و عوامل ديگري مانند سالمندي به وجود مي آيد .

از اين تعداد 80 درصد در كشورهاي در حال توسعه زندگي مي كنند بيشتر آنها فقير بوده و محدوديت دارند و براي دستيابي به خدمات اوليه مانند تسهيلات توانبخشي با مشكلاتي روبرو هستند . رشد شيوع بيماري به خصوص در كشورهاي در حال توسعه هزينه عمومي بالايي را بر دوش دولت و دستگاههاي مراقبت بهداشتي ، نسبت به جاهاي ديگر تحميل كرده است .

ورزش مي تواند هزينه ها را پايين آورده و روش موثري براي بهبودي و آرامش رواني در بين افراد معلول باشد .

معلوليت :هر كسي در جامعه ممكن است در طول زندگي خود معلوليت را تجربه كند معلوليت يك بخش طبيعي از تجربه انسان است و افراد معلول بخشي از كل اجتماع هستند.

تعاريف زيادي از معلوليت ارائه شده است سازمان بهداشت جهاني اظهار مي دارد كه معلوليت ( ناشي از يك اختلال) يك محدوديت يا عدم توانايي در انجام فعاليت است .

ورزش معلولين : ورزش معلولين اصطلاحي است كه مخصوص افراد معلول طرح ريزي شده است ورزش ناشنوايان متفاوت از گروههاي ديگر معلولين است در بيشتر كشورهاي در حال توسعه افراد ناشنوا ترجيح ميدهند كه بر چسب ناشنوايي بعنوان معلوليت به آنها زده نشود قوانين ناشنوايان تغيير پذير نيست ورزشكاران و مربيان به جاي گفتگو و ارتباط كلامي از طريق اشاره يا پرچم با همديگر ارتباط برقرار مي كنند در بيشتر كشورهاي در حال توسعه ناشنوايي را هنوز به عنوان معلوليت به شمار مي آورند

معلوليت ضايعه نخاعی و ورزش در جهان امروز با گسترش رشته های ورزشی از يک طرف و افزايش انواع معلوليت از طرف ديگر، لزوم ابداع و به کارگيری شيوه های نو و بهتر جهت ورزش معلولين بيش از پيش احساس می شود.

متاسفانه در جامعه شاهد آن هستيم که سالانه تعدادی از افراد به دلايل گوناگون دچار معلوليت می شوند. با پيشرفت تکنولوژی نه تنها از افزايش روند معلوليت کاسته نشد، بلکه بر پيچيدگی آن نيز اضافه گرديد.

سازمان بهداشت جهانی بطور متوسط 10درصد از افراد جامعه را معلول تلقی مي کند که انواع مختلف معلوليت را شامل می شود. يک دسته از اين معلولين ضايعه نخاعی ها هستند که با وارد شدن آسيب به نخاع آنها دچار فلج در اعضاء و اندام های خود شده اند.

بايد بپذيريم که معلوليت جزء لاينفک هر جامعه است و تا اين لحظه هيچ ادعايی مبنی بر کاهش آن به اثبات نرسيده است. با همه اين تفاسير دنيای پرشور و هيجان جوانی همه روزه شاهد حوادث و شهرت طلبی هايی است که پيامد آن از دست دادن حيات يا رسيدن به معلوليت است.

بنابراين اگر بپذيريم که معلوليت از جامعه حذف نخواهد شد و اين قشر به هر دليل در اين جامعه زندگی خواهند کرد، پس ضروری است به نيازهای آنها توجه شود. يکی از اين نيازها پرداختن به ورزش است. ورزش به مثابه يک فعاليت درمانی - تفريحی، علاوه بر پر کردن اوقات فراغت، می تواند جنبه های متفاوت جسمانی ، روانی و اجتماعی را در فرد معلول تقويت نمايد و آثار و عوارض ثانويه اين عارضه را کاهش يا درمان کند.

پس از بروز جنگ های جهانی، تعداد افراد معلول روبه فزونی نهاد و در اين ميان، افرادی بودند که با اصابت گلوله يا ترکش و دچار آسيب در ناحيه نخاع خود شده بودند.

اين گروه از نظر درمانی و رسيدگی های ديگر نسبت به ساير معلولين ، از وضعيت بدتری برخوردار بودند. در محلی به نام استوک مندويل در کشور انگلستان، بيمارستانی تاسيس تا به امور اين افراد رسيدگی نمايد.

دکتر لوديک گاتمن پزشک آلمانی الاصل مستقر در اين بيمارستان، با بررسی های متفاوت متوجه شده که ورزش و فعاليت بدنی می تواند آثار بسيار مثبتی در جهت درمان افراد ضايعه نخاعی داشته باشد.

همچنين مشخص شد که با پرداختن به ورزش و فعاليت بدنی، طول عمر اين افراد افزايش يافته و بهتر می توانند در عرصه جامعه پای نهند. وقتی که رفته رفته تعداد ورزشکاران افزايش يافت، به همت دکتر گاتمن در همان استوک مندويل، در بيست و هشتم جولای سال 1948 انجمنی شکل گرفت تا ورزش افراد معلول را سازماندهی کند.

اين انجمن ( فدراسيون بين المللی مسابقات استوک مندويل " ismgf" ) نام گرفت که با آغاز بازيهای المپيک در لندن همراه بود. اولين دوره مسابقات استوک مندويل ازسال 1952 بطور رسمی برگزار شد که بيش از 50 کشور در آن شرکت داشتند. پس از آن مسابقات هر ساله برگزار شد. به جزء سالهايی که مسابقات المپيک برگزار می گرديد.

البته سعی داشتند سالی که المپيک برگزار می شود، اين مسابقات را به همان محل انتقال دهند. همين امر سبب شد که مسابقات پارالمپيک بطور رسمی از سال 1960 پس از هر المپيک برگزار شود.

در ابتدا فقط سازمان ورزشی ismgf مسابقات را برگزار می کرد، ولی با گسترش ورزش افراد معلول و توسعه آن در ميان ساير معلوليت ها و تشکيل ديگر سازمانهای ورزشی افراد معلول، اين مسابقات بطور منسجم تری برگزار شد. تا اينکه در سال 1992 با رسميت يافتن ipc بعنوان يک مجمع برگزار کننده المپيک معلولين، نخاعی تمامی سازمانهای ورزشی معلولين بعنوان سازمان فرعی اي مجمع کار خود را ادامه دادند که در حال حاضر پس از هر المپيکی که برگزار می شود، مسابقات پارالمپيک نيز زير نظر ipc انجام می گيرد.

به هر تقدير، حرکت دکتر گاتمن در جهت پرداختن افراد معلول ضايعه نخاعی به فعاليت بدنی و ورزش که در ابتدا بيشتر جنبه درمانی را مدنظر قرار می داد، رفته رفته به يک حرکت نظام دار و توسعه يافته تبديل شد که طی آن هزاران فرد معلول در طول سال به فعاليت بدنی و ورزش می پردازند و مسابقات رسمی نيز همانند ساير افراد جامعه برگزار می شود که از همان حساسيت نيز برخوردار است. لازم به ذکر است که ismgf به ismwsf ( فدراسيون بين المللی ورزشهای ويلچری استوک مندويل ) تغيير نام يافته است و کشور ما نيز عضو اين فدراسيون است.

ضايعات نخاعی : ضايعه نخاعی، نوعی ضايعه است که در اثر صدمه شديد به نخاع به وجود می آيد. ضربه مستقيم يا غير مستقيم، تورم و يا يک غده که روی نخاع اثر بگذارد، می تواند باعث قطع جريان کامل يا قسمتی از نخاع شود. در اثر اين آسيب، عضلات فلج شده، درد، حرارت و حس را درک نمی کند و اعمال غير ارادی ارگانها از قبيل مثانه ، روده ، تنش عضلات و ... نيز مختل مي شود.

بايد پذيرفت که هر نوع معلوليتی، مشکلات خاص مربوط به خود را دارد. ضايعات نخاعی نيز به همين منوال است. اما به نظر می رسد که اين افراد می بايست با مشکلات بيشتری دست و پنجه نرم کنند. شايد به همين دليل بود که دکتر گاتمن شروع فعاليت بدنی و ورزش را با ضايعه نخاعی ها آغاز کرد.

او در طی يک تحقيقی نشان داد که با فعاليت بدنی و ورزش مي توان طول عمر افراد معلول را افزايش داد. ايشان در تحقيق خود به اين نتيجه رسيدند که عمر متوسط افراد معلول از سه سال به ده سال افزايش می يابد، به شرط آنکه فعاليت بدنی و ورزش سرلوحه زندگی شان باشد.

افراد ضايعه نخاعی به دليل مشکل جسمی که دارند از تحرکشان کم شده است ، بنابراين ارگان های داخلی آنها تحت فشار است ، سيستم دفعی آنها با مشکل مواجه است و از همه مهمتر به دليل نداشتن حس در نقاط فلج شده ، زخم بستر يکی از عوارض عديده ای است که اين افراد با آن مواجه هستند.

بنابراين نياز است که به هر شکل ممکن شرايطی را فراهم نمود تا افراد معلول ضايعه نخاعی به ورزش و فعاليت بدنی روی بياورند و از اثرات مثبت آن بهره برده ضمن اينکه از مشکلات مربوط به معلوليت خود نيز بکاهند. توصيه اول اينکه اين افراد به هر شکل ممکن به فعاليت بدنی بپردازند، حتی اگر لازم باشد در منزل و بستر حرکات نرمشی را انجام دهند.

در وهله دوم سعی کنند که به محيط های ورزشی روی بياورند تا ضمن بهره مندی از فوايد جسمانی ورزشی، از فوايد روانی و اجتماعی آن نيز سود برده و تا حد امکان مشکلات مربوط به معلوليت را کاهش دهند. خوشبختانه در کشور تحقيقات متعددی انجام گرفته که ورزش و فعاليت بدنی برای افراد معلول، بخصوص ضايعات نخاعی آثار مثبت فراوانی دارد.

در نهايت اينکه ممکن است يک فرد معلول ضايعه نخاعی بخواهد تا در حد قهرمانی ورزش نمايد. بايد اذعان نمود که اين امر برای آنان ميسر است و می توانند با بهره گيری از تجربه مربيان مجرب و متخصص، با توجه به شرايط جسمانی خود ورزش را دنبال و با کوشش و ممارست به سطح قهرمانی برسند.

در حال حاضر ما ورزشکاران ضايعه نخاعی فراوانی داريم که در سطح جهانی و پارالمپيک صاحب عنوان هستند و مدالهای رنگين زيادی را برای کشور به ارمغان آورده اند.

ذکر اين نکته لازم است که به ورزشکاران معلول خصوصا" ضايعه نخاعی ها توصيه شود تا قبل از تحمل زحمات و ممارست در ورزش برای رسيدن به قهرمانی ، حتما" با مربيان کارآزموده مشورت نموده تا متناسب با وضعيت جسمی خود ورزش مورد علاقه را انتخاب و به آن بپردازند.

جهت اطلاع بيشتر بايد اشاره کنيم که ورزشهايی از قبيل: دو و ميدانی، شنا، وزنه برداری، تنيس روی ميز، تنيس با ويلچر تيراندازی، تير و کمان، شمشيربازی و بولينگ از جمله ورزشهايی است که در بين افراد معلول ضايعه نخاعی رواج دارد و در آنها مسابقات رسمی و بين المللی نيز انجام می شود.

در آخر بايد به افراد معلول ضايعه نخاعی اين توجه را داد که در ورزش قهرمانی کلاسبندی پزشکی- ورزشی از اهميت زيادی برخوردار است و به نظر می رسد که قبل از پرداختن به هر عملی، ابتدا وضعيت کلاسبندی خود را مشخص کنند تا بطور دقيق سطح ضايعه آنها مشخص و خدای نخواسته نتيجه تلاش شان بی ثمر نماند. ضمن اينکه ملاحظات لازم در اين افراد در پرداختن به ورزش و فعاليت بدنی ضروری است.

: 1جلوگيری از زخم های بستر و فشاری2. تسهيل در عمل دفع3. کاهش پوکی استخوان4. بهبود قدرت عضلات سالم 5 .حفظ دامنه حرکتی مفاصل6. بهبود انعطاف پذيری7. تاثير در روند اجتماعی شدن فرد و ورود او به جامعه 8. جلوگيری از تشکيل سنگ های مثانه و کليه 9. توسعه و پيشرفت در روند توان بخشی10. بهبود استقامت قلبی- تنفسی11 . حفظ دامنه حرکتی قفسه سينه به منظور تنفس بهتر12. پيشگيری از بروز تغيير شکل مفاصل13. تثبيت فشار خون14. بهبود تعادل15. کاهش ميزان سختی ( اسپاستی سيتی عضلات . 16پر کردن اوقات فراغت17. تقويت روحيه افراد18. کاهش آثار منفی روانی از جمله اضطراب ، استرس . 19. سازگاری بيشتر با مشکلات 20 . کاهش عوارض ثانويه مربوط به معلوليت بطور کلی .

تاریخچه ورزش معلولین جهان نیاز به ورزش و تاثیر سلامتی آن در افراد معلول بسیار بیشتر از افراد سالم احساس می شود . بی تردید ورزش ، عاملی است که معلولان را به سطح جامعه می کشاند و آنان را در انجام فعالیتها مستقل می سازد .

امروزه افراد معلول در سطح وسیعی در فعالیت های اجتماعی و مسابقات شرکت دارند و هویت خود را به جامعه شناسانده اند . هم اکنون 100 سال از ابداع ورزش های معلولین می گذرد .

قرن 18 و 19 میلادی زمانی بود که تاثیر ورزش در سلامت معلولین کاملا شناخته شده بود . بعد از جنگ جهانی اول فیزیوتراپی و ورزش درمانی به اندازه اورتوپدی و جراحی مهم شده بودند .

در سال 1888 کلوپ ناشنوایان در برلین آغاز به کار کرد . سازمان جهانی ورزش ناشنوایان (CISS ) در سال 1922 تاسیس شد ولی افراد ناشنوا با دیگر معلولین همراه نشدند و هم اکنون نیز مسابقات جهانی مربوط به خود را با نام " مسابقات خاموش" برگزار می کنند .

بعد از جنگ جهانی دوم به دلیل تعداد زیاد معلولین جنگی ، ورزش های افراد معلول جسمی - حرکتی پا به عرصه وجود نهاد . در تحقیقاتی که برای سلامتی این افراد انجام شد ، مشخص گردید که ورزش یکی از بهترین درمان های معلولیت است .

در سال 1944 دکتر" لودویگ گوتمن" بر اساس درخواست دولت بریتانیا بیمارستان "استوک مندویل " که یک مرکز جراحی نخاعی بود را تاسیس کرد .

در این مرکز ورزش یکی از درمانهای موثر معلولین به حساب می آمد . ورزش درمانی قدم اول برای ابداع ورزشهای معلولین بود که سپس به مسابقات و رقابت های ورزشی ختم شد . در 28 جولای سال 1948 ، روز افتتاحیه بازیهای المپیک 1948 لندن همزمان بود با افتتاح بازیهای استوک مندویل که در حقیقت در این روز ورزش های با ویلچر آغاز شد .

در سال 1952 سربازان معلول دانمارکی به ورزش معلولین پیوستند و کمیته رقابت های بین المللی " استوک مندویل" را تاسیس کردند .

در سال 1960 ، تحت نظارت و حمایت فدراسیون جهانی سربازان قدیمی گروه تحقیقی بین المللی ورزش معلولین جهت مطالعه و تحقیقات ورزش معلولین تاسیس شد و سپس در سال 1964 به افتتاح IOSD یا سازمان جهانی ورزش معلولین ختم شد .

IOSD برای ورزشکاران معلولی مناسب بود که نمی توانند به عضویت کمیته بازیهای جهانی در رشته های ورزشهای معلولین نابینا ، قطع عضو ، قطع نخاعی ، فلج مغزی و فلج قسمت های مختلف بدن درآیند . در ابتدا 16 کشور به عضویت ISOD درآمدند و باعث الحاق نابینایان و قطع عضویها به پارالمپیک 1976 تورنتو و معلولین ذهنی در مسابقات سال 1980 در "آرنهیم" گردید .

هدف از برگزاری مسابقات این بود که تمامی انواع ورزش های معلولین را در بر گیرد و به عنوان یک کمیته هماهنگ کننده فعالیت داشته باشد .

به هر حال دیگر سازمان های مربوط به معلولین مانندCP- ISRA و IBSA در سالهای 1980 و 1978 تاسیس شدند . این چهار سازمان بین المللی همگی نیاز به هماهنگی را احساس کردند .

بنابر این با کمک یکدیگر در سال 1982 ( کمیته هماهنگ کننده ورزشی معلولین در جهان ) را با نام ICC افتتاح کردند . این کمیته متشکل از چهار سازمانCP- ISRA ، IBSA ، ISMGF ، IOSD و چندین دبیر کل و معاون می باشد . در سالهای بعد کشورهای عضو خواستار حضور بیشتر و داشتن نماینده بیشتر در سازمانها شدند که این امر به تاسیس موسسه مردمی در سال 1989 به نام IPC شد و تا امروز این موسسه تنها سازمان چند منظوره رشته های ورزشی معلولین در جهان است .

کمیته بین المللی پارالمپیک نماینده بین المللی سازمان ورزش معلولین است . IPC مسابقات پارالمپیک و دیگر مسابقات ورزش معلولین را در دو سطح کشوری و جهانی برگزار می کند.

IPC یک سازمان بین المللی غیر انتفاعی است با 160 کمیته ملی پارالمپیک و پنج فدراسیون بین المللی مخصوص ورزش معلولین . در حالیکه دیگر سازمانهای ورزش معلولین تنها یک گروه معلولین با یک ورزش را پوشش می دهند ، IPC به عنوان یک سازمان حمایت گر ، تمامی ورزشها و رشته های ورزشی معلولین را در بر می گیرد . سازمانهای ورزشی که IPC را می سازند مطمئن هستند که آینده ورزش معلولین بستگی به ورود همه ورزشکاران معلول به صحنه مسابقات دارد .

تاریخ نوپای جنبش پارالمپیک به سال 1948 باز می گردد و این زمانی است که لودویک گوتمن اولین مسابقات معلولان جهان را تحت عنوان استوک مندویل با حضور ورزشکاران قطع نخاعی جنگ جهانی دوم برگزار کرد . سپس دیگر گروههای معلولین سازمانهای ورزشی و بین المللی خود را با انجام ورزشها و مسابقات مختلف به صحنه وارد کردند . پنج سازمان ورزش بین المللی فلج مغزی ، سازمان بین المللی ورزش نابینایان ، سازمان ورزشی و بین المللی معلولین کم توان ذهنی ، فدراسیون ورزشهای بین المللی با ویلچر از جمله مراکز سازمانهای فعال در ورزش معلولان به شمار می روند .

معلولین ایران یکسال پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال 1358 تاسیس و تحت نظارت سازمان تربیت بدنی فعالیت خود را آغاز نمود .

در پی بروز جنگ تحمیلی و حضور جانبازان سرافراز میهن اسلامی در جامعه ، ضرورت ورود این عزیزان به صحنه های ورزشی جهت حفظ سلامتی و روحیه نشاط در میان آنان احساس گردید .

لذا با برنامه ریزی صورت گرفته در این خصوص ، به مرور زمان جانبازان نیز به صحنه ورزش و رقابتهای داخلی و خارجی وارد و در سال 1359 نام فدراسیون فوق به فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین تغییر کرد و در حال حاضر پانزده رشته تحت پوشش این فدراسیون فعالیت دارند .

با گسترش فعالیت های ورزش جانبازان و معلولین و با پیشنهاد ریاست فدراسیون در سال 1376 مبنی بر تاسیس فدراسیون ورزشهای نابینایان به سازمان تربیت بدنی و با پیگیری های بعمل آمده در سال 1378 این فدراسیون به جرگه سایر فدراسیونهای تحت پوشش سازمان تربیت بدنی درآمد که هم اکنون با 8 رشته ورزشی به فعالیت خود ادامه می دهد .

از سوی دیگر با توسعه ورزش در میان مردان ، با تاسیس انجمن ورزش های بانوان جانباز و معلول و نابینا در سال 1365 و سپس تاسیس انجمن ورزش بانوان نابینا در سال 1379 ، عملا دو انجمن فوق از بدو تاسیس تحت پوشش معاونت ورزش بانوان قرار گرفته و فعالیت خود را رسما آغاز نمودند .

با توجه به فعالیت های ورزش معلولین که از حدود صد سال قبل در جهان شروع و بعد از جنگ جهانی اول به دلایل پزشکی و روش ورزش درمانی از اهمیت بیشتری برخوردار شده بود منجر به تاسیس باشگاهای ورزش معلولین و از 1948 همزمان با افتتاح مسابقات المپیک لندن روز افتتاح مسابقات بین المللی استوک مندویل که به ورزشهای ویلچری توجه داشت گردید .

به مرور زمان و با تشکیل سازمان جهانی ورزش معلولین نیاز و ضرورت تشکیل کمیته بین المللی پارالمپیک ( IPC) از سوی متولیان ورزش در جهان تشخیص داده شد و این کمیته در سال 1989 به صورت رسمی در کشور آلمان آغاز به کار کرد .

بدنی اصلی IPC مبنی بر لزوم تاسیس کمیته ملی پارالمپیک در ایران از سوی دکتر استید وارد ریاست وقت سازمان فوق جهت دیدار و گفتگو دعوت بعمل آمد .

در پی دیدار استیدوارد با ریاست وقت مجلس شورای اسلامی آقای ناطق نوری و از سوی دیگر مشاهده فعالیت های گسترده ورزش معلولین در کشور با تاسیس کمیته ملی پارالمپیک موافقت به عمل آمد .

به دنبال تایید فوق و با تهیه اساسنامه کمیته ملی پارالمپیک ( NPC) این کمیته رسما مورد تایید کمیته ملی المپیک( NOC ) کشور واقع و اولین مجمع عمومی آن در تاریخ 17/11/ 1379 برگزار گردید که اعضای هیات رئیسه و اجرایی آن به مدت چهار سال انتخاب گردیدند . فعالیت این کمیته پس از خرید و بازسازی یکدستگاه ساختمان در مورخ 23/ 3/1380 رسما آغاز و مورد بهره برداری قرار گرفت.

کمیته ملی پارالمپیک به منزله موسسه ای غیرتجاری ، غیر انتفاعی وابسته به کمیته ملی المپیک است . این کمیته تنها سازمانی است که سرپرستی ، اداره و هماهنگی امور مربوط به شرکت قهرمانان جانباز و معلول ایرانی را در بازیهای تابستانی و زمستانی پارالمپیک ، منطقه ای ، بین المللی و قاره ای که کمیته بین المللی پارالمپیک تدارک می بیند یا حمایت می کند را برعهده دارد .

قهرمان جانباز و معلول به همه قهرمانانی اطلاق می شود که قطع عضو ، قطع نخاع ، فلج مغزی ، نابینا و کم توان ذهنی هستند و در طبقه بندی پزشکی پنج فدراسیون جهانی قرار می گیرند .

کمیته ملی پارالمپیک دارای شخصیت حقوقی بوده و با توجه به قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی مصوب سال 1373 نهاد عمومی غیر دولتی است .

بر طبق اساسنامه ، کمیته ملی پاراالمپیک دارای اهدافی به شرح ذیل می باشد : 1- کمیته ملی پارالمپیک برای ایجاد زمینه های مناسب و تدارک لازم برای شرکت فعال قهرمانان و ورزشکاران جانباز و معلول کشور در رقابت های پارالمپیک ، منطقه ای ، بین المللی و قاره ای با رعایت مقررات بین المللی پارالمپیک . 2- تلاش برای توسعه ورزش در بین افرادی که دارای معلولیت شدید هستند . 3- تلاش برای توسعه ورزش در بین بانوان جانباز و معلول 4- تشویق و کمک به احیای برنامه های پژوهشی در جهت تحقق اهداف کمیته ملی پارالمپیک . 5- ایجاد زمینه ها و بستر مناسب برای اجرای فعالیت های آموزشی به منظور توسعه ورزشهای جانبازان و معلولان . 6- تلاش برای ائتلاف ورزشهای جانبازان و معلولان و جنبش جهانی ورزش برای افراد سالم ضمن حفظ هویت ورزشهای جانبازان و معلولان . 7- تلاش برای تشکیل پایگاه های قهرمانی در سطح کشور . 8- مشارکت هر چه بیشتر قهرمانان در بازیهای تابستانی و زمستانی پارالمپیک به ویژه جانبازان و معلولان . 9- تلاش برای تحقق اهداف و اصول .

تا نيم قرن پيش تفکر عمومی چنين بود که افراد معلول جايی در صحنه های ورزشی ندارند و فقط می توانند تماشاچی صحنه های ورزشی باشند. اما امروزه با پيشرفتهای چشمگيری که در ورزش معلولين بويژه افراد دارای ضايعه نخاعی انجام شده نقش با ارزش روز بروز جای خود را در زندگی اينگونه افراد بيشتر باز می کند بطوری که امروزه ورزش بعنوان جزء لاينفک از زندگی افراد نخاعی باعث شده که بخش عمده ای از فعاليتهای مراکز ضايعات نخاعی در سراسر دنيا را به خود اختصاص دهد که در بعضی از مراکز مثل استوک مندويل در انگلستان امکانات بسيار متنوع را برای اين منظور فراهم کرده اند. هر چند اميداست که اين امکانات برای جانبازان نخاعی بنحو احسن در مدت کوتاهی فراهم شود اما گستردگی و تنوع حرکات ورزشی برای جانبازان نخاعی هيچگاه آنها را وابسته به وجود امکانات پيچيده نکرده است . لذا در اين تحقیق سعی بر آن شده است که جانبازان عزيز نخاعی را به گوشه ای از فوايد بيشمار ورزش آشنا سازیم و در کنار آن برخی از ورزشهای ممکن را برای جانبازان نخاعی معرفی کنیم و در پايان به نکاتی در باره کليات ورزشهای افراد نخاعی بپردازیم .

سابقه ورزش های معلولان و جانبازان به 40 سال پيش بر می گردد در آن هنگام يک پزشک ، ورزش را جهت به حرکت در آوردن بدن و پيشگيری از کسالت معلولان معرفی کرد.

او عقيده داشت که ورزش نه تنها موجب نشاط و شادابی معلولان می شود بلکه اساسی ترين نقش را در بهبود اين افراد دارد.

او يک مجموعه ورزشی را در کنار بيمارستان ضايعات نخاعی در استوک مندويل انگلستان ايجاد کرد که برنامه های ورزشی و مسابقات معلولان ويلچری همه ساله در آنجا برگزار می شود .

بطور کلی آسيب ديدگان نخاعی می توانند به ورزش های مختلف بپردازندکه انتخاب آن بستگی به امکانات و سليقه فرد آسيب ديده دارد.

ورزشهايی که برای افراد نخاعی توصيه می شود. عبارتند از تيراندازی با کمان ، شنا، و يلچررانی ، بسکتبال روی ويلچر ، تنيس روی ميز ، وزنه برداری ، شمشير بازی ، واليبال نشسته روی ويلچر و تنيس روی ويلچر ، تيراندازی با تفنگ بادی ، و دو ميدانی. بطور خلاصه تعدادی از آنها شرح داده می شود. البته برای شروع ورزش هميشه قبلش با پزشک مشورت کنيد .

1- شنا : شنا مهارتهايی را به شخص آسيب ديده عرضه می کند که امنيت وی را داخل و کنار آب تامين می کند . شنا همچنين حضور جانباز را همپای افراد سالم در فعاليتهای ورزشی ، تفريحی ، امکان پذير می کند و آنان را به سوی اجتماعی شدن سوق می دهد.

اثرات ثمربخش شنابر روی بدن از ميزان و نوع فعاليتهای انجام شده مايه می گيرد حتی فعاليت ملايم در آب برای افراد قطع نخاع گردنی که از نظر حرکت به شدت محدود هستند اثرات خوی دارد.

از اثرات شنا می توان به بهبود عملکرد دستگاه گردش خون و افزايش قدرت عضلات اشاره کرد. از آنجا که حرکت مفاصل در آب بهتر امکان پذير است. از اين رو افرادی که در اثر درد و سخت شدن مفاصل محدوديت حرکتی دارند از شنا بهره بسيار می برند.

2- بسکتبال روی ويلچر : اين ورزش يکی از قديمترين ورزشهای معلولين است که هر روز هم مشتاقان بيشتری پيدا می کند. اين ورزش تقريبا" تمام جنبه های يک ورزش ايده آل را دارا می باشد و مجموعه ای از ورزش های مختلف است. چون در هنگام انجام بسکتبال روی ويلچر ورزشکار نه تنها ويلچررانی می کند بلکه تمام عضلات و مفاصل بدن از جمله تنه ، سرو گردن حرکات زياد و متعددی پيدا می کند. همچنين مزايای يک ورزش و کار دسته جمعی را نيز دارد. چون در اين ورزش شخص بسرعت ويلچررانی می کند.

اين عمل باعث افزايش ظرفيت ريوی و قدرت عضلانی و تعريق بيشتر می شود که همگی برای بدن بسيار مفيد هستند. اين ورزش همچنين از هيجان و فشار زيادی برخوردار است که باعث شادابی ورزشکار مي شود.

3- تنيس روی ميز : شرکت در اين رشته برای تمام افراد معلول قطع نخاع ممکن است حتی افرادی که توانايی در دست گرفتن راکد را ندارند. می توان با استفاده از نوار راکت را در دست ثابت نمود. تنيس روی ميز ورزش ايده آل برای شروع در مرکز توانبخشی و ادامه آن در خانه است.

در اين ورزش فرد معلول می تواند در مقابل يک فرد عادی هم بازی کند و مسابقه بدهد. قوانين اين ورزش جهت تطابق با حرکت ويلچر تغييرات مختصری يافته اند . برای افزايش ارتفاع نشيمنگاه می توان از بالشتک حداکثر تا 10 سانتی متر بر روی ويلچر استفاده کرد.

4- تيرانداری با کمان : اين ورزش مطابق قوانين بين المللی انجام می شود و به استثنای افراد کوادری پلژيک ( قطع نخاع گردنی ) بقيه شرکت کنندگان در يک گروه قرار می گيرند در اين ورزش نيز فرد معلول قادر است با افراد سالم رقابت کند. بنابراين باعث اعتماد بنفس زيادی می شود.

5- ويلچر رانی : ويلچررانی از ورزش هايی است که مقاومت شخص را زياد می کند. اين ورزش باعث افزايش قدرت عضلانی و ظرفيت ريوی می شود. انجام مستمر آن مخصوصا" در مسافت های طولانی باعث افزايش استقامت دستگاه گردش خون و تنفس و نيز اعتماد بنفس ورزشکار می شود.

6- دو و ميدانی : شايد بتوان گفت که پر جاذبه ترين ورزش در بين معلولين اين رشته می باشد هر دو بخش دوها و ميدانيها دارای پرهيجان و جانبی هستند .

به عنوان نمونه می توان ويلچرانی سرعتی ، نيمه استقامتی و استقامتی را در بخش دوها و پرتاب ديسک ، وزنه ، نيزه و چکش ( کلاب Club ) را در بخش ميدانيها نام برده و در تمامی رشته های دو و ميدانی ورزشکار می تواند از قدرت استقامت و بعضا" چابکی برخوردار گردد.

لازم به يادآوری است که ورزش دو و ميدانی از پرطرفدارترين رشته های ورزشی ، در بين جانبازان و معلولين ضايعه نخاعی کشور اسلاميمان می باشد که تا به حال افتخارات بسياری برای ميهن اسلامی ايران نيز کسب نموده اند. بطور کلی برای شرکت در يک ورزش معين برنامه تمرينات بايد بنحوی باشد که نيازهای اختصاصی آن ورزش را تامين کند. از حيث فيزيولوژيک و روانی انجام همزمان تمرينات قدرتی و مهارتی اهميت دارد. برای ايجاد قدرت عضلانی بار اضافی از اهميت زيادی برخوردار است.

بدين معنی که عضله هنگامی بزرگتر و قويتر می شود که در مقابل مقاومتی که بسهولت قادر به غلبه بر آن نيست کار انجام دهد. برای اين منظور انجام تمرينات پيش از حد معين در همان روز نمی باشد. در واقع بر اساس فيزيولوژی عضله ، افزايش حجم و قدرت عضله در زمان استراحت متعاقب فعاليت صورت می پذيرد.

لذا توصيه می شود که حدود 24 تا 34 ساعت استراحت پس از تمرينات مقاومتی اختيار شود که فرصت تجديد قوا و جا افتادن اثرات تمرينات مقاومتی مهيا گردد. سه جلسه تمرين در هفته برای افراد با ضايعه نخاعی مناسب بنظر می رسد. تمرينهای روزانه جانبازان و معلولان نخاعی بايد در دو بعد انجام گيرد :

1- تمرينهای ورزشی ويژه بخشهای سالم بدن
هدف از اين تمرينها بالا بردن توان قدرت و استقامت است ، با اين قصد که در دراز مدت بتوان بر اندام های فلج شده و از کارافتاده اثر مثبت گذارد.

2- تمرينهای ورزشی ويژه بخشهای فلج شده بدن
هدف از اين تمرين ها ، در کوتاه مدت، حفظ شرايط موجود، جلوگيری از تغيير شکل اندامها و در دراز مدت رسيدن به هدفهای ورزش - درمانی است .

تمرين های ورزشی ويژه بخش های سالم بدن برای جانبازان و معلولان نخاعی ، شامل 5 نوع تمرين است که به تشريح آنها می پردازيم .

الف- تمرينهای انعطاف پذيری : اصولا" افراد غيرفعال ، از انعطاف پذيری کمتری نسبت به ديگران برخوردارند. از اين رو جانبازان و معلولان بايد آگاه باشند که تمرينهای انعطاف پذيری به راحتی می تواند مفاصل و عضلات سالم آنان را فعال و پويا نگه دارد و در دراز مدت بر عمر مفيد آنها بيفزايد .

نمونه هايی از تمرينهای انعطاف پذيری به شرح زير است : 1-همچنان که روی صندلی چرخدار يا روی زمين نشسته ايد ، دستها را در حد توان به طرفين کشش دهيد. 2-کشش دستها به طرف بالا، برای انجام اين تمرين می توان دستها را به هم قلاب کرد. 3-تا حد امکان به طرف جلو خم شويد تا مفصلهای کمر از انعطاف پذيری خوبی جهت چرخشهای شما بهره مند گردند.
4- شانه ها را بالا انداخته برای مدت 10 ثانیه نگهداريد . سپس عکس اين عمل را انجام دهيد. 5- دستها را پشت گردن به هم قفل کرده سعی کنيد عضله های کمربند شانه ای را کاملا" کشش دهيد. 6- درحالت نشسته روی صندلی چرخدار، سعی کنيد تا حد امکان ، دست راست را به زمين نزديک و دست چپ را کاملا" در جهت عکس به طرف بالا حرکت دهيد. در تمرينهای انعطاف پذيری ، اصل مهم آرامی حرکات و کشش مطلوب عضله ها است. ب-تمرين های قدرتی : هر چه قطر عضلات بيشتر باشد قدرت آن عضله افزايش می يابد. بنابراين برای کسب چنين قدرتی بايد از تمرين های با وزنه سود برد. تمرين های قدرتی بايد برای تقويت مچ دستها، ساعدها ، بازوها عضله های گردن ، عضله های پشت به کار گرفته شود. اصولا" عضلات درگير در مانور با صندلی چرخدار اگر قوی شوند، قدرت و توانايی جانباز را در فعاليتهای روزمره افزايش خواهند داد.

تمرينهای قدرتی زير برای جانبازان و معلولان ضايعات نخاعی توصيه می شود :

1-تمرينهای با وزنه ، در حالت پرس سينه . 2-به شکم خوابيده ، دستها را همراه با وزنه از طرفين بالا ببريد . در اين تمرينها عضلات دستها و پشت بطور همزمان تقويت می شوند. 3-روی دسته های صندلی يا چرخها بلند شده و وزن بدن خود را برای مدت 30 ثانيه روی صندلی تحمل کنيد. این حرکت علاوه بر تقويت اندام فوقانی ، به عنوان عامل پيشگيری از زخم فشار بستر نيز محسوب می شود. 4-تمرينهای مچ انداختن . ج- تمرين های استقامتی : بهترين تمرين برای بالا بردن استقامت عمومی و عضلات بدن به ويژه بخشهای فوقانی آن ، ويلچررانی است . می توانيد به مدت 30 دقيقه، همه روزه مسافت ثابت و مشخصی را ويلچررانی کنيد. در پايان سه ماهه اول - در صورت تمرين مرتب روزانه خواهيد ديد که استقامت شما نسبت به روزهای آغازين تمرين ، چقدر افزايش يافته است.

مثلا" اگر در روزهای اول ، مسافتی را در طی شش رفت و برگشت -در مدت 30 دقيقه طی می کرديد ، در پايان برنامه 3 ماهه خواهيد ديد تعداد رفت و برگشت ، به 20 مرتبه يا شايد بيشتر افزايش يافته است.

د- تمرين های تعادلی : اين بخش از تمرينها از جمله تمرينهای بسيار مهم برای جانبازان و معلولان نخاعی است ، زيرا از تغيير شکل ستون مهره ای پيشگيری خواهد کرد:

1- در مقابل آيينه قرار بگيريد و سعی کنيد کاملا" صاف بنشينيد . 2- در مقابل آيينه ، دستها را از بدن دور کنيد و حفظ تعادل نماييد. 3- دستها را بالای سر ببريد و حفظ تعادل کنيد . 4- يک دست را به طرف بالا ببريد و دست ديگر را از بدن دور کنيد . سپس عکس اين عمل را انجام دهيد. 5-بر لبه صندلی چرخدار بنشينيد و تعادل خود را حفظ کنيد.

ه-تمرين های تنفسی : از آنجايی که اکثر جانبازان و معلولان ضايعات نخاعی ، بيشتر اوقات در حالت نشسته قرار دارند يا به شکم خوابيده اند ، از نظر توان تنفسی ضعيف هستند. از اين رو بايد از تمرينات تنفسی جهت بالا بردن ظرفيت تنفسی خود استفاده کنند: 1- دستها را در پشت ويلچر يا صندلی به هم برسانيد و در اين حال سعی کنيد هوا را به داخل ريه ها بکشيد و به اندازه چند ثانيه نگه داريد و بعد بيرون دهيد. 2- دستها را روی شکم قرار دهيد و سعی کنيد همزمان با نفس کشيدن روی عضلات شکم فشار وارد کنيد .

مهم نيست که انقباض عضله های شکم شما چقدر است. آنچه مهم است انجام حرکت می باشد. 3- ليوان آبی را برداريد و در داخل يک نی قرار دهيد . سعی کنيد پی درپی در داخل نی بدميد. اين عمل ، به بالا رفتن ظرفيت تنفسی شما کمک می کند. مشابه اين تمرين را با استفاده از قليان نيز انجام دهيد. اگر قليان در اختيار داريد محل ذغال آن را برداريد و پی درپی در آن بدميد. 4- حرکت کشش دستها به طرفين نيز در باز شدن فضای تنفسی شما نقش مهمی خواهد داشت.

نقش تغذيه در ورزش : اصولا" بدن جهت انجام فعاليت و تحرک احتياج به مواد غذايی مناسب دارد. اين مواد غذايی بايد به مقدار لازم و کيفيت مناسب به بدن برسد . يک رژيم غذايی مناسب بايد حاوی پروتئين ، چربی و کربوهيدرات ( قند ) به مقدار کافی باشد. پروتئينها نقش اساسی در توليد عناصر سلولی دارند. غذاهای غنی از پروتئين عبارتند از گوشت ( قرمز ، سفيد ) تخم مرغ، شير، جگر ، حبوبات قندها نيز عامل عمده ای در توليد انرژی در بدن هستند. در هنگام مصرف هر کدام از ( پروتئين، قند، چربی ) بايد اعتدال را رعايت کرد چه مصرف بيش از حد آنها نيز باعث ايجاد مشکلات و بيماريهای زيادی می شود.

افزايش تعداد افراد با معلوليت هايي كه به طور طبيعي فعال هستند يك مسئله مهم سلامتي اجتماعي است . هدف از معرفي اين مبحث ، نشان دادن خط و مشي هاي انگيزشي در جهت مشاركت فعاليت جسماني است . مزاياي ورزش يا فعاليتهاي فيزيكي براي انواع معلوليتها به عنوان يك تذكر از اهميت سبك زندگي فعال ارائه خواهد شد .

مزاياي فيزيولوژي و رواني كه از طريق در گير شدن در فعاليت جسماني منظم تامين مي شود.

• ورزش منظم ( 3 مرتبه يا بيشتر در هر هفته ، حداقل 20 دقيقه ) مي تواند قواي جسماني از جمله : استقامت قلبي ، استحكام و توانايي ماهيچه ، و انعطاف پذيري را افزايش مي دهد .

• كنترل وزن بدن ، پيشگيري از چاقي و ديگر بيماريها مانند بيماري قلبي ، ديابت ، سرطان روده ، فشار خون ، التهاب مفصل و آرتروز كه بواسطه فعاليت جسماني بطور چشمگير كاهش مي کند . مزاياي فعاليت جسماني براي معلولين جسمي فعاليت جسماني مي تواند به خودگرداني ، قدرت رواني ، توانايي جسماني و استقلال شخصي براي زنان با معلوليت هايي مانند آسيب نخاعي ، پوليو ، اسپاینا بیفیدا spina bifida ديابت هاي نوع I ، سرطان سينه ، ايدز و بيماري قلبي كمك كند . در بين همان افراد ، فعاليت جسماني براي بهينه سازي عملكرد جسمي – فكري و احيا كردن خودشناسي مورد استفاده قرار مي گیرد .

فعاليت جسماني منظم مي تواند عملكرد تنفسي و قلبي – عروقي را در بين افراد معلول ذهني بهبود بخشد همچنين استقامت و توانايي ماهيچه ها و ميزان انرژي ، عملكرد شغلي را افزايش داده و اضطراب و نگراني را كاهش دهد .

فعاليتهاي فيزيكي همچنين ، رفتارهاي نامناسب و بي مورد را كه مربوط به معلولين ذهني مي شود را كنترل و تقليل مي دهد . برنامه هاي انگيزشي گرچه ، اهميت فعاليت جسماني و ورزش به اندازه انجام كارهاي با نشاط مستدل هستند ، با اين حال تنها 23 درصد از افراد معلول در فعاليت جسماني منظم در گير هستند . يك دليل مي تواند پايين بودن انگيزه براي شركت درفعاليت جسماني منظم باشد . انگيزه پايين انتخاب خود شخص نيست بلكه بيشتر پيامد نامطلوب از تاثير منفي و مشاهدات و ادراك شخص بخاطر موانع ، محدوديت ، تبعيض و فهم و شعور فرهنگ و جامعه است .

براي افزايش انگيزه در جهت مشاركت فعاليت جسماني استراتژيهاي مشخصي برنامه ريزي ترتيب داده شده است . تشويق براي شركت در برنامه هاي اوقات فراغت كه تجربيات موفقي را براي افزايش اعتماد به نفس و انگيزه مشاركت بيشتر را ترويج و ترقي مي دهد .

راهكارهاي مديريت تنش ، زمينه اهداف ،‌استراتژيهاي حل مشكلات ، هزينه هاي فعاليت جسماني و حمايت جامعه براي افزايش انگيزه مي تواند مفيد باشد . شناسايي موانع ، ارجحيت ها ، محدوديت ، در جهت فعاليت جسماني بايد با موسسات ، بخاطر سازماندهي كردن فعاليتهايي كه نيازهاي افراد را پوشش مي دهند در ارتباط و تماس باشد .

بخش مهم ديگر ، برنامه مسابقات محلي بخاطر ترويج اعمال مربوط به سلامتي است چنين فعاليتهايي ممكن است شامل مسابقه پياده روي به مكان باغ وحش يا نمايشگاه جانوران ، تشويق اعضاي خانواده براي نتيجه بخش بودن فعاليت باشد .

در يك حالت مشابه ، افزايش درصد افراد جوان كه داراي اضافه وزن ( چاق ) هستند منجر به توسعه پيشنها دهاي توصيه شده مشخص براي پيشرفت ورشد فعاليتهاي جسماني هدفمند ، و لذت بخش در بين جوانان ميشود .

استراتژي هاي خاص شناسايي شده ، از جمله شناسايي موانع ، تحصيلات والدين و ولي ( قيم ) بعنوان برگزاركنندگان فعاليت جسماني براي بچه ها ، و كيفيت آموزش جسماني ، تشكيل برنامه هاي سرگرمي و تفريح و فعاليتهاي فوق برنامه اي ( ورزش توصيه شده است . در نتيجه ، اهميت سبك زندگي مربوط به سلامتي بايد توسط متخصصان در حوزه تحصيلات و فعاليت فيزيكي مناسب ارائه شود .

به نظر می رسد اکثر مردم به يک يا چند دليل از چهار علت زير ورزش مي کنند: بهبود وضعیت انعطاف پذيری بدن،افزايش قدرت بدنی،افزايش استقامت يا آمادگی هوازی ، بهبود شکل بدن اگر چه آسيب نخاعی می تواند دستيابی به يک يا تمامی اهداف مذکور را مشکل تر کند ولی بطورکلی رسيدن به اين اهداف غيرممکن نيست.

انعطاف پذيری بدن در توانبخشی اوليه ، شما بايد به " ميزان حرکت " يا " تمرينات کششی" توجه داشته باشيد. هر دوی آنها می توانند درد و گرفتگی عضلانی را کاهش داده و وضعيت استقرار بدن را بهبود بخشندو اجازه می دهند که شما از عضلاتی که با آنها سر و کار داريد ، حداکثر استفاده را بکنيد.

بهر حال ، گاهی اوقات فعاليت های معمولی می توانند باعث شوند که يک عضله، مثل (عضله دو سربازو که در جلوی بازو قرار گرفته) قویتر از عضله ای شود که آنرا متعادل نگه می دارد.

مثل عضله (سربازو که در پشت بازو قرار گرفته است ). چنين حالتی، می تواند منجر به سفتی و کاهش ميزان حرکت گردد.

وضعيتی که اکثر اوقات شما در آن قرار داريد، اسپاسم شما و حتی جاذبه زمين می توانند همگی بر روی کاهش انعطاف پذيری عضلاتتان تاثير بگذارند.

برای مثال، نشستن در تمام روز می تواند منجر به افزايش عدم تقارن در پاهای شما و سفتی آنها شود. همچنين جاذبه و و ضعيت بدن شما می تواند سبب سفتی پاشنه يا قوزک پا گردد ونیز وضعيت نامناسب بدن يا اسپاسم در قسمت فوقانی بدن شما می تواند باعث انحنا ستون فقرات شده و تنفس را مشکل سازد و باعث سخت تر شدن جابجايی ها، حرکات و توزيع وزن شما می شود.

بنابراين شما چه کاری می توانيد بکنيد؟ توجه داشته باشيد که مربيان شخصی يا کارکنان مرکز سلامتی همچنين درمانگران می توانند نيازهای شما را ارزيابی کنند و در مورد تمرينات کششی مفيد به شما الگوهائی را ارائه دهند.

انجام يکسری حرکات درجا که شايدلازم باشد با کمک شخص ديگری انجام شود، برای آن دسته از عضلات شما که قادر به حرکت دادن آنها نيستيد، می توانند مفيد باشند. حتی برخی از حرکات يوگا که برای بدن شما برنامه ريزی شده باشند، می توانند مفيد باشند. بعضی از چيزها وجود دارند که در موقع انجام حرکات انعطاف پذيری، بايستی مراقب آنها باشيد.

برای مثال مواظب باشيد که در قسمتهائی از بدن که کشش را انجام می دهيد با توجه به اینکه حس خيلی خوبی نداريد. کشش بيش از حد می تواند منجر به رگ به رگ شدن و پارگی عضلات و مفاصل شده يا حتی باعث شکستن استخوانها گردد.

همچنين اين احتمال وجود دارد که کشش بيش از حد اگر بمدت طولانی اعمال شود در نهايت می تواند باعث سستی و شل شدن بيش از حد عضله شود ونتيجه اينکه ، برقراری تعادل بدن خيلی سخت می شود و وضعيت اندامهای بدن ممکن است آسيب ببينند و ساير مفاصل هم امکان دارد تحت تاثير قرار گيرند. برای مثال ، مفاصل ران يا شانه ها ممکن است به صورت برآمده بيرون بزنند . بخاطر داشته باشيد که برای بازگرداندن عضلات يا رباط هايی که بيش از حد شل شده اند ، هيچ راه حل آسانی وجود ندارد .

تقويت بدن : تقويت عضلات بدن باعث می شود که رفتن روی تخت و برخاستن از آن آسانتر شود. قوی کردن ماهيچه ها به شما کمک می کند که بتوانيد کارهايتان را بمدت طولانی تر و بهتر انجام دهيد و شکايت کمتری از عضلات غيرطبيعی داشته باشيد.

همچنين به شما کمک می کند که احساس بهتری داشته باشيد و حتی مقاومت شما را در برابر بيماريها افزايش دهد. بطور کلی انجام کارها با عضلاتتان، حرکت آنها در برابر مقاومت، وزن يا نيروهای وارده بر آنها معمولا" به نحوه تقويت سازی آنها بستگی دارد.

اکثر مردم، حرکت کردن و گردش با ويلچر را برای تقويت عضلات خود تمرينی کافی به حساب می آورند. با اين وجود، اگر شما استفاده از وزنه را برای تقویت عضلات خود انتخاب کرده ايد، نحوه بلند کردن وزنه مهم است.

استفاده از وزنه های کوچک و تکرار زياد حرکات، باعث ايجاد کشش طبيعی عضله و مقاومت عضله می گردد.

درعوض استفاده ازوزنه های سنگين و تکرار کمتر منجر به بزرگتر شدن، قويتر شدن و نيرومندتر شدن عضله می گردد. اما در استفاده از وزنه های سنگين تر احتمال آسيب افزايش پيدا می کند.

استفاده از تمرينات مختلف و متنوع باعث کارکردن بسياری از عضلات می شود ضمن اینکه خطر فشار بر عضلات را نیزکاهش می دهد.

چنانچه شما مبتدی هستيد، بسيار مهم است که يکسری الگوهای ورزشی را از مربی يا درمانگر خود دريافت نمائيد. وقتی که وزنه ای را بلند می کنيد، اطمينان داشته باشيد که در شرايط کاملا" ثابتی قرار داريد، بطوری که فقط قسمتهائی از بدن شما که در حال ورزش هستند، حرکت نمايند.

در اين شرايط شما می توانيد عضلاتی که واقعا" مورد نظرتان است ورزش دهيد و در نتيجه کمتر در معرض هرگونه آسيب يا سقوط يا انحراف قرار خواهيد داشت.

همچنين از آنجايي که شما برای انجام کارهايتان از همان عضلات استفاده می کنيد، مطمئن باشيد که با ورزش دادن ، آنها را تحت فشار قرار نمی دهيد.

عضلات قوی و مفاصل متورم خيلی هم مفيد نيستند. بطورکلی درد و خستگی از علائم هشداری هستند که شما ممکن است آنها را خيلی زياد تجربه کنيد.

بهبود ظاهر بدن : ظاهر بدن اشخاص می تواند حاصل ترکيبی از فرم فيزيک بدن ،وزن و چيزهای زياد ديگری باشد. شانس و ژنتيک نيز ممکن است از عوامل کليدی باشند ولی شما می توانيد شکل و ظاهر بدنتان را با چيزهايی مثل رژيم غذايی، انعطاف پذيری ، نحوه استقرار بدن و تقويت بدن بهتر کنيد.

بعبارت ديگر، ورزش می تواند آنچه که شما بدنبال آن هستيد، تامين نمايد. کليد موفقيت برای بهبود ظاهر بدن، داشتن ا نتظارات منطقی است.

تعداد اندکی ازافراد بخاطر انتخاب الگوهای ورزشی سخت ، همواره دچار اشتباه می شوند. ولی چيزهايی مثل کشش عضلات و نحوه استقرار بدن مي توانند در طولانی مدت شکل و ظاهر بدن را بهبود بخشند.

اگر از همان ابتدا بر روی عضلات شکمتان کار نکنيد، ورزش مفيد نخواهد بود. وقتی نوشابه های وسوسه انگيز را مصرف می کنيد، شکمتان به شکل يک طبل در می آيد. و از آنجا که سنگينی وضعف عضلات شکم مجموعا" در اکثر افراد نخاعی وجود دارد ، کاهش وزن به تنهايی نمی تواند مشکلی را حل کند .

بنابراين وقتی که شما در حال کم کردن وزن خود هستيد، سعی کنيد که حالت بدن خودتان را نيز بهتر نمائيد. اگر حالت بدن شما خوب باشد، شکم شما نيز بهتر بنظر می رسد، و در نتيجه بلندتر و مسلط تر ديده می شويد و ازنظر ديگران نیزشما سالم ، جذاب، متناسب و فعال خواهيد بود.

سلامتی وضعيت تنفسی و قلبی – عروقی يکی از شکل های رايج ورزشی که در مورد برنامه های سلامت قلب و عروق و وضع تنفس كه از طريق تلويزيون پخش می شود ، اجرای حرکات ریتمیک ( شبيه مشق های نظامی ) با لباسهای ورزشی کشباف است.

خوشبختانه، اين حرکات تنها فعاليت های هوازی هستند که می توانند باعث تقويت قلب شده و استقامت شما را افزايش داده و خطر بيماريهای قلبی را کاهش می دهند.

برای اجرای تمرينات هوازی، بايد بسياری از عضلات بدنتان با قدرت کافی کار کنند تا ميزان ضربان قلب و تنفس شما افزايش پيدا کند.

متاسفانه در اثر آسيب نخاعی اکثرماهيچه های اصلی پاها دچار ضايعه می شوند. در نتيجه اين موضوع باعث می گردد، نبض شما به اندازه لازم نتواند افزايش يابد. در اکثر افراد دارای ضايعه T6 به بالا، سيستم خودکار عصبی نيز بد کارمی کند، که اين مسئله نيز به مشکل عدم افزايش نبض افزوده می شود و به همين علت بدن اين افراد به سختی عرق می کند و در نتيجه در طول تمرينات نمی تواند خنک شود. خوشبختانه ، تحقيقات جديد نشان می دهد که ورزشهای آرام و هوازی نيز تاثيرات بسيار خوبی دارند. حتی تمريناتی که شدت آنها به اندازه ای باشد که باعث سرزندگی و سرحال شدن فرد شوند. موجب افزايش استقامت و سلامت قلب و عروق می گردند. ضرورتی ندارد که شما تا حدود زيادی خودتان را حرکت دهيد.

می توانيد دستان خودتان را بطور دورانی بچرخانيد. می توانيد به شنا کردن ، یا ورزشهای گروهی با ويلچر بپردازيد و از ويدئوهای مربوطه استفاده کنيد و يا حتی در کلاسهای ورزشهای هوازی شرکت نمائيد.

حتی يک بار گردش به دور پارک هم می تواند مفيد باشد. موضوع مهمی که مطرح است، ايمنی می باشد. در هر زمانی که می خواهيد ورزش کنيد، ابتدا با پزشکتان مشورت نمائيد.

بعلاوه هنگام ورزش به چيزهايی مثل سردرد ، دردقفسه سينه ، درد مفاصل ، گرفتگی عضلات ، فشار خون بالا توجه داشته باشيد . البته اين موارد علائم شايعی هستند که در تمام افراد ، بعلت از دست دادن مختصر آب بدن ( dehydration ) و يا ضعف غذايی ديده می شوند.

اما اين علائم در مورد افرادی نخاعی بايد جدی تر مورد توجه قرار گيرند. مثل اتونوميک ديس رفلکسی. مراقب باشيد که در ورزش نبايستی افراط کرد.

چراکه عضلات و مفاصل شما دارای يک طول عمری هستند. در نهايت توجه داشته باشيد که محلی که شما ورزش می کنيد بايد مناسب باشد. اگر در فضای باز است لباسهای شما بايستی متناسب با آب و هوا انتخاب شوند. همیشه نور خورشيد يا محلی که در آن ورزش می کنيد را در نظر داشته باشيد.

همواره از آنچه که در اطراف شما وجود دارد مثل عبور و مرور وسائط نقليه ، جمعيت مردم و غيره مراقبت نمائيد ، نوشيدن آب را فراموش نکنيد. در نهايت اينكه ، شما چه اقداماتی بايد انجام دهيد ؟ شما بایداز قبل ، بدانيد که از برنامه سلامتی خودتان چه می خواهيد و چطور به آن می رسيد ، سپس آنر انجام دهيد . اگر نه ، با مربی ، درمانگران يا کارشناسان ديگر مشورت نمائيد.

از آنجا که ضايعه نخاعی می تواند در اجرای کامل برنامه سلامتی تاثير بگذارد ، اجازه ندهيد که مانع ورزش کردن شما شود . حتی اگر بخشی از برنامه کامل را انجام دهيد ، بهتر از اين است که هيچ قسمت از آن را انجام ندهيد.

رضوانی ، کاظم ، ورزش و سلامتی ، ۱۳۸۷ .
قنایی ، علی ، انحراف اجتماعی و ورزش ، ۱۳۸۷ .
جمشیدی ، محمد ، ورزش اوقات فراغت ، ۱۳۸۹ .
گائینی ، عباس و رجبی حمید (۱۳۸۶) – آمادگی جسمانی ، چاپ چهارم – انتشارات سمت .

كاشي ، عباس ، هدف از ورزش درافراد نخاعی ، انتشارات مركز ضايعات نخاعي جانبازان سال ۱۳۸۷ .
ترجمه:عزیزی ،سارا ،نقش ورزش و فعاليتهاي فيزيكي مناسب براي افراد معلول "-برگرفته از سايت http://www.sportanddev.org- انتشار سايت مركز ضايعات نخاعي جانبازان-آبان 87

منبع : مقاله " نقش ورزش و فعاليتهاي فيزيكي مناسب در پیشگیری از بیماریها در افراد دچار ضایعه نخاعی " -مولفان:زهرا دشتی دوست بوشهری ،راضیه رحمانی ،عاطفه مرادی ،مریم محمدی اسماعیلی ،شهلا حیدری آزاد - -انتشار در سومین کنفرانس اینترنتی با عنوان ورزش و آسیب نخاعی -تیرماه 1391-برگزارکنندگان :مرکز ضایعات نخاعی جانبازان،انجمن معلولین ضایعات نخاعی استان تهران ،فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین