راه ناهموار ويلچرها

www.isaarsci.ir

 

تعيين ضوابط و مقررات طراحی و بهسازی ونوسازی مسيرهای حمل و نقل شهری و بين شهری به منظور ايجاد تسهيلات حمل و نقل و دسترسی به امکانات برای جابجايی افراد ناتوان و معلولان جسمی و حرکتی ضروری به نظر می رسد. اين ضوابط می بايد در داخل طرح ها با مقياس ( شهر و فرادستی ) در مطالعات حمل و نقل جای گيرد.

بی ترديد داشتن آمار جمعيتی از افراد ناتوان و معلول کشور مي تواند در طراحی بهتر مسيرهای حمل و نقل ويژه برای اين قشر از جامعه در محله های کوچک تا مقياسی فراتر ما را ياری رساند.

دسترسی يکی از مهم ترين خصوصيات يک شهر خوب است. دسترسی را می توان به صورت های مختلف تقسيم بندی کرد. دسترسی به افراد، دسترسی به کالاها و منابع، دسترسی به اماکن و دسترسی به اطلاعات.

تمامی دسترسی های ذکر شده جز دسترسی به اطلاعات، فيزيکی است. بنابراين نيازمند توان جسمانی و حرکاتی است و وقوع آن نيازمند شبکه های خاصی است. امروزه حل مسائل دسترسی در شهرها و بهبود بخشيدن به کيفيت آن از اهداف عمده شهرها و شهرسازی به شمار ميرود. حل اين مسئله با نگرش به کليه افراد جامعه اعم از پير، جوان و معلول صورت می پذيرد و امکان انتخاب را برای همه فراهم می سازد.

بخشی از جامعه ما را افرادی تشکيل می دهند که دچار محروميت های جسمی و ناتوانی حرکتی هستند. اين گروه در عرصه های مختلف علمی، ورزشی و شغلی توانايی های خود را نشان داده اند.

به عنوان مثال کاروان ورزشی معلولان کشور ما در عرصه رقابت های بين المللی هميشه درخشيده اند. ترديدی نيست که بخش عمده ای از اين افراد در جريان جنگ تحميلی، سلامتی خود را از دست داده اند. آيا آنان لايق استفاده از امکانات خاص مربوط به خود در مقياس شهر و بين شهری در زمينه حمل و نقل و دسترسی های محلی و فراتر نيستند؟     چه بسا افراد جامعه نيز به دليل ناآگاهی نسبت به مشکلات معلولان از کنار آنها بی تفاوت می گذرند. زمانی که در عرصه عمومی و شبکه شهری (خيابان ها، کوچه ها، پارک ها، مراکز خريد، رستوران ها، مساجد و ...) مسيرهای رفت و آمد ويژه معلولان طراحی و تعريف نشده باشد افراد جامعه وجود اين قشر را در شهر حس نمی کنند. بنابراين حس همياری و مساعدت روبه فراموشی سپرده می شود. در اين صورت عرصه عمومی در بهترين حالت خود آموزگاری بی همتا در زمينه آموزش مهارت ها و ادراک های اجتماعی است. کودکان و جوانان از راه مشاهده، تقليد و مشارکت نحوه ارتباط برقرار کردن و رفتار با انواع مردم ( جوان، سالمند، ناتوان جسمی و ... ) را می آموزند.

همان گونه که وسايل حمل و نقل عمومی برای افراد عادی نهايت اهميت را دارد برای معلولان با توجه به شرايط جسمی و محدوديت های حرکتی و داشتن وسايل کمکی اهميت بيشتری را داراست. متاسفانه در کشور ما هيچ گونه پيش بينی قابل توجهی در جهت مناسب کردن اين وسايل برای استفاده معلولان انجام نگرفته است. برابری فرصت ها در جامعه از مهمترين مقولاتی است که بايد به آن بها داد.

در حال حاضر با توجه به روند تهيه طرح های توسعه شهری و مجموعه های شهری مناسب سازی حمل و نقل شهری و بين شهری را درون طرحها بايد يافت .

ضوابط و معيارهايی برای بهسازی و نوسازی به منظور سهولت رفت و آمد و فعاليت های اجتماعی معلولان بايد در داخل طرح ها بطور جدی تعريف شود. در طرح ها بايد قوانين مربوط به حل مشکلات موجود در محل های عبور و مرور از خيابان، پيوستگی به پياده رو با جدول، پيوستگی پياده رو با جوی يا آبرو، ساماندهی نرده يا زنجير بين پياده ها و خيابان در محل خط کشی عابر پياده، شيب زياد معابر، لغزندگی، از بين بردن گودال ها در داخل شهر، از بين بردن موانعی که به داخل پياده روها نفوذ کرده و موارد بسياری که در شهرهای ما به وضوح ديده می شود گنجانده شود.

بطور نمونه طرح تفصيلی مناطق شهر تهران با ظرافت و دقت توسط مشاوران تهيه شده است. مطالعات حمل و نقل در مقياس مناطق بطور دقيق مورد شناسايی قرار گرفته شده است. شبکه حمل و نقل و نحوه دسترسی های محله ای و ناحيه ای و منطقه ای طراحی و دقيق سازی شده است. اين اسناد بصورت اسناد پايه هر يک از مناطق در دسترس است و در گام بعدی بايد در طرح های خردتر به طراحی مسيرهای ويژه و تسهيلات مربوط به اين گروه از افراد جامعه پرداخت. در اين  صورت دامنه وسعت اين طراحی در شهر تجلی پيدا می کند و مناسب سازی شبکه حمل و نقل شهری شکل می گيرد.

از سوی ديگر در تدوين سئوالات پرسشنامه سرشماری عمومی نفوس و مسکن که در آبان ماه 1385 انجام شده است. پرسش های جامع تری در خصوص آمار ناتوان های جسمی و حرکتی نسبت به سالهای قبل گنجانده شده است. در سرشماری نفوس و مسکن سال 1385 مرکز آمار ايران خانوارهای دارای معلول و جمعيت آن در کوچک ترين مقياس ( بلوک شهری ) مشخص شده است.

با داشتن آمار معلولان جسمی و حرکتی می توان در سطح محله ای (کوچک ) بصورت نمونه و آزمايشی به طراحی معابر، پارک ها و مراکز فرهنگی و تفريحی پرداخت. تا حتی المقدور اين افراد کارهای روزمره خود را در محل زندگی خود بدون نياز به افرادی ديگر انجام دهند و اوقات فراغت خود را نيز به خوبی بگذرانند. آنان بايد بدانند در مسيری مناسب و ايمن می توانند رفت و آمد کنند و به خانه خود باز گردند در اين صورت اين افراد از انزوای اجتماعی خارج می شوند.

در جريان چنين مناسب سازی افراد سالم جامعه در جريان نحوه برخورد و ارائه امکانات به معلولان قرار می گيرند و پويايی و حرکت اين افراد در جامعه مشاهده می شود. چرا که به مانند تمامی افراد جامعه زندگی اجتماعی و برخورداری از شرايط مناسب برای زندگی در شهرها مسلما" حق آنان نيز است.

نتايج و بازتاب عملکرد اين مناسب سازی ياری رسان ما در طراحی های فرادستی ( شهر و فراشهر ) و مسيرهای حمل و نقل هوايی و زمينی درون شهری و بين شهری می شود.

برنامه ريزی حمل و نقل متعادل به ما می آموزد که يکايک اعضای جامعه کودک و سالمند و ناتوان ( جسمی- حرکتی ) برای تداوم و بقا خود نيازمند رفتارهای اجتماعی ( سفرهای مورد نياز برای زيستن ،مدرسه رفتن، کار و خريد، تفريح ) هستند و اين سفرها را تا جايی که ممکن است بايد دلپذير، اقتصادی، ايمن و پرآسايش، ساده و قابل انتخاب سازد. دسترسی و جابجايی دو مقوله مهم در حمل و نقل شهری و بين شهری به منظور مناسب سازی محيط برای ناتوانان است اين امر نه تنها در طراحی شبکه معابر شهرهای ما رعايت نشده بلکه در طراحی شهرهای جديد نيز جدی تلقی نمی شود.

وسايل حمل و نقل عمومی برای افراد عادی اهميت دارد اما برای معلولان با توجه به شرايط جسمی و محدوديت های حرکتی و داشتن وسايل کمکی اهميت بيشتری را داراست.

 

 ***

منبع: مقاله "  راه ناهموار ويلچرها   "تهيه كننده : الهام مهين روستا -روزنامه همشهري 16 ارديبهشت 1386 

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد