اسباب بازی ها يکی از عوامل مهم و تاثيرگذار بر شخصيت کودکان و نوجوانان هستند که بر رفتار، ميزان اعتماد به نفس، آموزش، فرهنگ، رشدذهنی و عاطفی، آرمانهای اجتماعی و حتی رژيم غذايی آنان مي توانند اثری مثبت يا منفی داشته باشند.

اسباب بازی ها در دوران کودکی نياز فطری کودکان را ارضا می کنند و برای آنان شکلی نمادين دارند. معمولا" اسباب بازی ها ماکتی از افراد، ابزارها و وسايل حقيقی موجود در زندگی روزمره هستند که کودک در هنگام بازی با شکل و کاربردشان آشنا می شود. در طراحی اساب بازی ها و تعدادی که در بازار مصرف در دسترس هستند، همواره سياست هايی نهفته است که تاکنون برای شکل گيری آرمانهای اجتماعی و نيازها و پوشش برنامه های دولت های مختلف استفاده شده است.

آنچه در اينجا مورد توجه است تاثير اسباب بازی ها در شکل گيری شخصيت اجتماعی و آموزش به افراد دارای معلوليت و همچنين ساير افراد جامعه و آشنايی آنان نسبت به اين موضوع است؛ چرا که کودکان به کمک عروسک های معلول که وسايل خاص خود را همراه دارند در کنار ساير عروسک ها، آمادگی لازم برای داشتن دوستی معلول را در سنين پايين به دست خواهند آورد. در مورد خود فرد معلول نيز می توان گفت کودک معلولی که از وسايل خاصی استفاده می کند با داشتن خانه ای عروسکی و ماکت هايی مشابه وضعيت و وسايل خود می تواند چگونگی مديريت و استفاده از آن وسايل را در هنگام بازی بياموزد و با محدوديت ها و راههای برطرف کردن مشکلات آشنا شود و راحت تر وجود آنها را بپذيرد. در سال 1997 يک شرکت سازنده اسباب بازی، نمونه ای از عروسک های روی صندلی چرخدار را ارايه کرد، با اين اميد که بتواند نگرش و نوع نگاه نسبت به معلوليت را به کمک آن تغيير دهد و از اين راه به کودکان معلول اعتماد به نفس بدهد.

پس از به بازار آمدن اين عروسک، شرکت توليد کننده اعلام کرد که هم اکنون وقت آن رسيده که خود را بيشتر درگير پيام های اخلاقی از طريق محصولاتشان کنند.

نايب رئيس فروش در اين شرکت می گويد، ما مدت ها در دنيای عروسک تنوع در پيام های اخلاقی داشته ايم ولی در مورد ارايه دوستی معلول ، دير  دست به کار شده ايم و کوتاهی کرده ايم.

البته شرکت های ديگری هم محصولاتی همچون عروسک های پارچه ای روی صندلی چرخدار، اتوبوس های رمپ دار، خانه عروسکی رمپ دار، عروسک هايی با عصا و واکر، عروسک های پارچه ای شبيه به چهره کودکان سندرم داون و همچنين کودکانی که موهای خود را به واسطه شيمی درمانی از دست داده اند را نيز ساخته اند. در کشور ما عروسک های دارا و سارا که متناسب فرهنگ ايرانی هستند می توانند از پتانسيل بالايی برای رقابت با محصولات مشابه برخوردار باشند. ارائه مدل هايی طبيعی که از نظر ظاهر فيزيکی دور از انتظار نباشند و همچنين پوشش دهنده تمامی اقشار جامعه باشند از نکات مثبتی هستند که می توانند در جهت رشد عاطفی و ذهنی فرد تاثير گذار باشند.

اميد است شرکت های توليد کننده اسباب بازی های کودکان و نوجوانان داخلی در توليدات خود نيازهای عاطفی تمامی گروههای جامعه را در نظر داشته و با انجام تحقيقات بيشتر در مراحل طراحی، ساخت و توليد، در کنار پيام های فرهنگی و ملی، توجه لازم به معلولان را در دستور کار خود قرار دهند و از اين طريق راه را برای حضور معلولان در جامعه فراهم آورند.

****