|
استفاده از سلولهاي بنيادي براي ترميم ضايعات نخاعي
|
|
|
|
|
مجري: طي دوسالي است كه خبرهايي مي شنويم از مجامع علمي مبني بر استفاده از سلولهاي بنيادي براي ترميم ضايعات نخاعي پژوهشگران بر اين باورند كه از اين روشها ميتوان يعني استفاده از سلولهاي بنيادي براي ترميم ضايعات نخاعي استفاده كرد البته تمام اين مسائل درمرحله تحقيقات است چند هفته پيش هم آقاي دكتر كاظم آشتياني رئيس پژوهشكده رويان اشاره اي به اين موضوع داشتند واعلام كردند كه آزمايشهاي اوليه بر روي موشهاي قطع نخاع شده نتايج موفقيت آميزي داشته البته درپژوهشكده رويان از سلولهاي بنيادي مغزواستخوان سلولهاي انسان دراين آزمايشهااستفاده شده .گفتگوامشب پرتو را اختصاص داديم به اين موضوع كه آخرين يافته ها درخصوص استفاده ازسلولهاي بنيادي براي ترميم ضايعات نخاعي كه اميدوارم ماراهمراهي بفرمائيد. يكي از محققين جوان كشور كه در خصوص سلولهاي بنيادي تحقيقات كردند وهمين طور كاربرد آن درترميم ضايعات نخاعي جناب آقاي دكتر عليرضا خلعتبري هستند متخصص علوم تشريحي مهمان امشب پرتو آقاي دكتر ممكن است بفرمائيد كه چگونه استفاده كرديد از سلولهاي بنيادي در ترميم ضايعات نخاعي البته همان طور كه ميدانم شما روي موشها آزمايش كرديد وپيشينه اين تحقيقها چه بوده واز چه سالي شروع شده استفاده از سلولهاي بنيادي براي اين موضوع به خصوص. دكتر عليرضا خلعتبري : عرض كنم تا امروز كه درخدمتتان هستم روشهاي مختلفي براي ترميم ضايعات استفاده شده از جمله استفاده از داروهاي مختلف پيوند نخاع بافت جنيني واستفاده از سلول ، ازسلولها تا حالاازمنابع مختلف سلولي استفاده شده از جمله استفاده از سلولهاي بنيادين جنين , سلولهاي بنيادين مغز واستخوان سلولهاي پيتاليون بويايي ومنابع ديگر سلولي مجري : از چه سالي استفاده كردند از سلولهاي بنيادين؟ دكتر عليرضا خلعتبري : درخصوص سلولهاي بنيادين مغز واستخوان كه من اطلاع دقيق دارم اولين گزارش را در سال 2000 ارائه دادند يك گروه تحقيقاتي از اين سلولها استفاده كردند منتها از روش پيوند مستقيم يعني مستقيما در محل ضايعه عمل پيوند را انجام دادند بعد از آن هم دوره هاي ديگري باز ازاين روش استفاده كردند كه نتايج نسبتاً خوبي هم بدست آوردند منتها نكته مهمي كه وجود دارد عمده محققين معتقدند كه بايد به دنبال روش ديگري باشند روشي كه كمترين ضايعه ثانوي را به خود نخاع اعمال كند به عبارتي براي تزريق مستقيم ما نياز به جراحي پيشرفته داريم يعني جراحي پيچيده ايي كه روي انسان انجام مي شود. مجري : هنوز روي انسان انجام نشده نه خير درهيچ كشوري انجام نشده. دكتر عليرضا خلعتبري : ما ديدگاهمان نهايتاً باليني است اگر آن جنبه را در نظر بگيريم لذا به دنبال روشي غير تهاجمي هستيم ما روي همين زمينه تحقيقاتي را انجام داديم البته ايده اصلي اين كار را استاد گرامي دكتر تقي ارائه دادند كه ما از روش تزريق درون وريدي براي پيوند سلول استفاده كرديم حسني كه اين روش دارد كه نياز به عمل جراحي وجود ندارد بعد از پيوند ضايعه ثانويه به بافت نخاعي وارد نميشود عملاً چون پيوند مستقيمي صورت نميگيرد وثانياً اين كه سلولهاي بعد از تزريق درون وريدي شده بررسي هايي كه انجام شده ضمن بهبود حركتي ورفتاري بررسي هاي بافتي كه صورت گرفته به سلولها كه از طريق سيستم خوني دقيقاً وارد محل ضايعه ديده نخاع شده‌اند يعني آنجا سلولها رديابي شده اند وبررسي هاي بعدي نشان داد كه بخشي از اين سلولهاي مهاجرت كرده به بخش ضايعه ديده نخاع تمايز پيدا كردند به سلولهاي خود بافت عصبي از جمله سلولهاي نورون وسلولهاي گليا وسلولهاي پشتيبان بافت مجري: آقاي دكتر مكانيزم كار اين سلولها چگونه است كه به سايرقسمتهاي نخاع نمي روند وآنجا بافت نخاع را تشكيل دهند ومي آيند درست در ضايعه . دكتر عليرضا خلعتبري : عرض كنم كه فرضيه ايي مطرح است در اين زمينه ومي‌گويند كه اين سلولها رفتارشان مثل گلبولهاي سفيد خون است يعني محلي كه ضايعه ديده مي شود در همان محل سيگنال هايي آزاد مي كنند واين سيگنال ها هدايت اين سلولها را به محل آسيب ديده به عهده دارندواين سلولها ترجيحاً به صورتي وارد بخش ضايعه ديده مي شوند . مجري : آقاي دكتر تمايز دادن به سلولها قبل از تزريق بهتر است يا مزيتي دارد يا اينكه بعد از تزريق آنها خودشان تمايز پيدا كنند در محل ضايعه . دكتر عليرضا خلعتبري : دراين زمينه البته درمورد تزريق مستقيم عرض مي كنم چون كار وريدي اولين بار صورت گرفته در زمينه تزريق مستقيم من دونمونه كار ديدم ومطالعه كردم مقايسه اي انجام دادم يعني بين سلولهاي مغز و استخوان كه قبلاً تمايز دادن وسلولهايي مغز استخوان‌كه تمايز ندادن از لحاظ ميزان بهبودي رفتاري و حركتي تفاوت چنداني بين آنها ديده نميشود مضافاً اين كه وقتي ما سلول راتبديل به سلول عصبي فرض كنيم نورون مي‌كنيم نياز بافت ضايعه ديده فقط سلول نورون نيست سلولهاي گليا لي است سلولهاي ديگر است كه آنها نيز بخش عمده شان مرده‌اند وقتي تزريق غير تمايزي انجام مي شود يعني بدون اينكه سلول تمايز پيدا كند تزريق بشود سلولها بر اساس نياز بافت تمايز پيدا ميكنند يعني مثل فعا لانه عمل مي كنند يعني اينكه چه تعداد سلول نياز است به نورون تمايز پيدا كنند وچه تعداد نياز است به سلول پشتيبان تمايز پيدا كنند وجالب تر از همه اين كه بخشي از سلولها كه تمايز نمي‌كنند اينطور نيست كه كاري انجام نمي دهند اينها بررسي ها ي انجام شده وديدند كه فاكتورهاي رشد متعددي را براي بافت عصبي كه لازمه مجدد رشد بافت عصبي است را آزاد ميكنند. مجري : بله اين كار تحقيقي كه شما انجام داديدبنابر اين براي اولين بار شما به جاي اينكه مستقيم سلولهاي بنيادي به نخاع تزريق شوند كه صدماتي رابه نخاع وارد كند واصلاً نيازي به جراحي دارد جناب عالي سلولهارا از طريق وريد تزريق كرديد واينها رانشانه گذاري كرديد وديديد كه اينها درهمين قسمت ضايعه ميتوانند آن ضايعه را بهبود بخشند آقاي دكتر چه ابهاماتي در اين تحقيقاتي كه جناب عالي انجام داديد وجاهاي ديگرهم انجام شده چه مشكلات وچه ابهاماتي هنوز وجوددارد كه هنوز روي انسانها اين آزمايشها وتحقيقات انجام نشده . دكتر عليرضا خلعتبري : نكته اساسي درباره مورد ضايعات نخاعي ويژگي بافت نخاعي اين طور است كه وقتي ضايعه وارد مي شود سلولهايي كه مي‌ميرند درمحل ضايعه اين سلولها به تدريج خورده مي شود يعني سلولهاي بيگانه خواري هستند كه آنها را مي‌بلعند به تدريج وقتي وارد فاز كورونيك يا مزمن ميشود حفارات يا كبيتيشن ها در محل ضايعه ايجاد ميشود و در واقع ارتباط بين بخش فوقاني وتحتاني قطع ميشود بنابراين عمده تحقيقاتي كه صورت گرفته زمان كوتاهي بعد از ضايعه عمل پيوند صورت گرفته . مجري : يعني تحقيقاتي كه شما انجام داديد. دكتر عليرضا خلعتبري : واين كه واقعاً در مرحله مزمن يعني فرض كنيد يك سال بعد از ضايعه پيوند اين سلولها واقعاً تاثيري مي گذارد يا نه جاي بحث دارد يعني شكاف عمده ايي اين جا وجود دارد كه بايد حتماً حل شود در اين قضيه. مجري : خوب چه مشكلاتي وجوددارد كه شما نمي توانيد روي حيوانات اين آزمايشات را انجام دهيد مثلاً يك سال بعد آزمايش كنيد حيوان قطع نخاع شده را. دكتر عليرضا خلعتبري : حيواني كه ضايعه نخاعي بهش ايجاد مي شود دقيقاً رفتاري مثل يك فرد با ضايعه نخاعي است يعني مشكلات عمده ايي دارد از جمله عفونت هاي سيستم ادراري دارد زخم بستر دارد تغذيه اش كاهش پيدا مي كند ضعيف ميشود يعني واقعاً زنده نگه داشتن يك حيوان به مدت يك سال بعد از ضايعه نخاعي كار خيلي مشكلي است يعني شرايط خاصي مي خواهد تا بتواند يك حيوان را يك سال زنده نگه داشت وبعد از آن بخواهيم عمل پيوند را انجام بدهيم . مجري : آقاي دكتر زنده نگه داشتن حيوان بعد از اينكه صدمه نخاعي بهش وارد كرديد شايد اصلاً در تخصص شما نباشد جنابعالي متخصص علم ديگري هستيد آيا بهتر نيست كه در واقع يك تيم ورك يا يك گروهي يا كار گروهي تشكيل شود كه بتوان شايد روشهايي وجود داشته باشد كه حيوانات را زنده نگه دارد با اين صدمات وبه طور كلي كه حالا صحبت از كار گروهي شد شما اين كار را به تنهايي انجام داديد وچه تخصص‌هايي ديگري اگر همراه شما بودند مي توانست اين كار سريع تر وبهتر انجام شود . دكتر عليرضا خلعتبري : در كار عمل پيوند وايجاد ضايعه است يك كار تخصصي است يعني بخش ايجاد ضايعه نخاعي خودش يك كار است يعني كار جراح است ايجاد ضايعه تخصص مي‌خواهد وما خودمان حدوداً اين كار را تجربه كرديم تا روشش را ياد گرفتيم بعد زنده نگه داشتن اين حيوان است كه نيازهاي زيادي دارد آنتي بيوتيكها ومواد مختلفي براي اين كه حيوان زنده بماند بخش بعدي كه بخش تهيه سلول است اگر بخواهيم اين كار را روي انسان انجام بدهيم بازاين كار يك تخصص ديگر است يعني پزشك بايد بايوپسي انجام دهد نمونه مغزواستخوان بردارد در كنارش هم كسي كه كار كشت سلول انجام داده وآگاهي كامل دارد مي تواند در اين تيم قرار بگيرد يعني صرفاً كسي كه كشت سلول را بلد است يا عمل پيوند تكميل كننده اين تيم نيست. مجري : بنابراين بايد چهارپنج نفر دست به دست هم بدهند. دكتر عليرضا خلعتبري : جراح مغز واعصاب , نورولوژيست , احتمالاً ارتوپد, وهماتولوژيست فعلاً بايد يك تيم متخصص داخلي يعني علائم بعد از پيوند را كنترل كنند عوارضي ديده شده ديده نشده عفونتهايي دارند يا نه كه به تنهايي نميشود اين كار را كرد. مجري : آقاي دكتر البته به سلولهاي بنيادي و مسائل آن بر مي‌گرديم چون رفتيم سراغ كار گروهي و كار تحقيقاتي بفرمائيد كه چنين تيمي را تشكيل دادن،مديريتش كردن وهماهنگ كردن اعضا اين بهتر است كجا اتفاق بيافتد وچگونه اتفاق بيافتد وآيا چون در برنامه پرتو با محققين مختلف صحبت مي كنيم واغلب محققين به تنهايي كار ميكنند آيا مي شود فرهنگي را بوجود آورد كه تحقيقات كاملاً گروهي باشد وافراد مختلف دست به دست هم دهند وبه نتيجه اي برسند. دكتر عليرضا خلعتبري : لازمه اين است كه سياست هاي كلي كه در وزارت بهداشت طراحي شود اصل ومنشا بر مي گردد به آنجا مرحله بعد اينكه مراكز درماني‌ما ، بيمارستان‌هاي‌ما حداقل بيمارستان‌هايي كه در شهرهاي بزرگ امكانات كافي دارند بايد در كنارش يك مركز تحقيقاتي داشته باشند يعني بيمارستان يك بخش نورولوژيست بايستي يك مركز تحقيقات داشته باشد براي ضايعات عصبي يعني بايد درون مراكز درماني يك مركز تحقيقاتي باشد تا تنگاتنگ اينها با هم عمل كنند تا اين كه گروه تحقيقاتي در يك نقطه باشد گروه درماني در يك نقطه ديگر عملاً ارتباط خاصي با هم ندارند. مجري : در بسياري از سازمانها به خصوص آنهايي كه با فن‌آوري ارتباط دارند به خصوص در كشور خودمان مراكز تحقيقاتي در خود سازمان است يا مركز تحقيقات يا مركز تحقيق وتوسعه يا مركز تحقيق وآموزش پس بنابراين جنابعالي براين عقيده هستيد كه مراكز درماني براي اين كه رابطه برقرار كنند با تحقيقات بايد يك مركز تحقيقاتي در داخل خودشان داشته باشند چگونه مي شود محققيني امثال شما كه كار درماني نمي كنيد به فعاليتهاي درماني به افرادي كه به حوزه درمان بيشتر فعاليت مي كنند متصل كرد . دكتر عليرضا خلعتبري : عرض كردم باز سياست كلي وزارتخانه طراحي كند ومراكز درماني پيش قدم بشوند از محققان بخواهند كه چون من يك محقق به تنهايي مستقيماً خودش نمي تواند وارد يك محيط درماني بشود بايد مراكز درماني از محقق بخواهند كه بيايد بنشينيد وبررسي كنند بحث كنند طراحي كنند وكارهاي درماني انجام دهند. مجري : خب برگرديم به سلولهاي بنيادي ، سلولهاي بنيادي از نخاع از مغز استخوان استفاده مي شود از جنين استفاده ميشود از مخاط بيني هم استفاده ميشود مواردي كه شما فرموديد چه تفاوتهايي بين اينها است . دكتر عليرضا خلعتبري : كلاً معتقدند كه سلولهايي كه استفاده مي شود براي ضايعات حالا موضوع بحث مان ضايعات نخاعي است بايد چند تا ويژگي داشته باشد تا نهايتاً بتوانيم به كاربرد باليني پيدا كنيم اول اين كه سلول تهيه اش راحت باشد سلول مغز واستخوان به راحتي از خود فرد بيمار نمونه برداري شود دوم اينكه كشت سلول راحت باشد اين سلول ها قدرت تكثير خيلي خوبي دارند يعني در زمان كوتاهي تعداد سلولهاي مورد نياز براي پيوند بدست مي آيد سوم ومهمترين ويژگي اين است كه چون ازخود بيمار گرفته مي شود مشكلي براي تحريك سيستم ايمني ندارد يعني پيوند خودش انجام ميشود بنابراين پيوند پس زده نمي شود اين ويژگي خيلي مهم اين سلولها است چهارم كه اين سلول ها بعد از پيوند قدرت تمايز به بافت عصبي را دارند اين جزء ويژگي هاي خيلي مهم اين سلول‌هاست هر چندبخشي از سلولها تمايز پيدامي‌كنند نه تمام آنها ولي اين ويژگي مهم سلولها است كه بعداز پيوند ضمن اينكه سالم مي‌ماند زنده مي‌ماند . بخشي از سلولها به‌بافت عصبي تمايز پيدا ميكنند اين ويژگيهاي مجموعاً باعث شده كه امروزه محققين بيشتر روي استفاده از سلولهاي مغزواستخوان براي ضايعات درواقع استفاده ميكنند وكارهاي تحقيقا تي انجام مي‌دهند. مجري : يعني بيشتر به سمت استفاده از سلولهاي مغز واستخوان افتاده خود فرد به خاطر ويژگيهاي خاصي كه دارد آقاي دكتردرخصوص فن آوري لازم اطلاعات وروشها را كه متخصصين ما مي‌دانند وجز معدود كشورهايي هستيم كه دراين حوزه فعاليت مي‌كنيم اما در خصوص فن‌آوري به چه فن آوري ها و به چه تجهيزات وبه چه تكنولوژي هايي نياز داريم براي اين كارآيا در دسترس محققين است محققين امثال جنابعالي ميتوانند دسترسي پيدا كنند به اين حوزه ها شما هم حتماً مي‌خواهيد تحقيقاتتان را ادامه بدهيد. دكتر عليرضا خلعتبري : كلاً مشكل خاصي وجود ندارد يعني از حيث امكانات وهم ازحيث منابع اطلاعا تي دركشور ما به اندازه كافي است حداقل در يك تعداد محدودي از دا نشگاههاي پايتخت امكانات بيشتري دارد ولي اگر شما وارد دانشگاه شهرستان‌ها شويد امكانات به مراتب كمتري است ولي در داخل كشور بخصوص پايتخت امكانات به اندازه كافي هست فقط بايد يك سياست كلي وجود داشته باشد ودر واقع تشكيل تيمهاي تخصصي تا اين كار تحقيقي جنبه كاربردي باليني پيدا كند . مجري : قدم بعدي دراين حوزه چيست در همين موضوع استفاده از سلولهاي بنيادي درترميم ضايعات نخاعي كه فعلاً روي موشها انجام شد ونتايجي را هم گرفتيد حالا قدم بعدي چيست وبايد چه كار كرد. عرض كردم استفاده از اين سلولها در مرحله مزمن است عمده بيماران ما بيماراني هستند كه از زمان وارد شدن ضايعات به آنها مدت زيادي از آنها حداقل يكي دوسال گذشته وبا توجه به ويژگيهايي كه بافت عصبي دارد كوي تيشن ايجاد مي شود اين كه واقعاً بعد از يك سال عمل پيوند
جواب مي‌دهد بهبودي چه به لحاظ رفتاري وچه به لحاظ ترميم بافتي ديده ميشود يا نه اين شكاف بزرگي است كه هنوز كار نشده روي اين زمينه درعمده تحقيقات چه در خارج از كشور چه در خود كشور عمل پيوند در زمان كوتاهي بعد از ضايعه اوايل مرحله مزمن است وهنوز كوي‌تيشن ها به اندازه كافي تشكيل نشده واين كه واقعاً در مرحله كورونيك بعد از مدت زيادي تاثير مي گذارد يا نه جاي بحث وتحقيق ميگذارد . مجري : در كشورهاي ديگر چه مي گذرد دراين حوزه ها آيا به مراحل جديتري رسيده اند يا نه. دكتر عليرضا خلعتبري : درهمين حد است يعني تفاوت عمده اي وجود ندارد مشابه كارهايي كه صورت گرفته دركشورهاي ديگر وكشور ما هم خوشبختا نه انجام ميشود حتي بعضي از جنبه هايش را نوآوري مي شود ازجمله همين تزريق از طريق سيستم وريدي تفاوت زيادي نداريم با كشورهاي ديگر. مجري : آقاي دكتر اين روشي كه شما در پيش گرفته ايد يعني تزريق سلولها از طريق وريد اولين بار شما اين كاررا كرديد اين كار تحقيقاتي است كه براي اولين بار اتفاق افتاده عكس العمل مجامع بين المللي چه بوده است شما اين را اعلام كرده ايد به جايي فرستاديد. دكتر عليرضا خلعتبري : مقاله ها را فرستاديم چون كار كارنويي بوده محققين معتقدند كه كار وقتي نو است اصطلاحاً وقتي مي‌گويند كار نو است بايد مجدداً تكرار شوديعني كاري كه مامرحله پاياني را طي كرد مجددا كل كار تكرار شود كه از صحت وسقم آن اطمينان كامل پيدا كنند چون بين آن فاصله زماني افتاده است حداقل چند ماه طول كشيده اخيراً مقاله‌اي تهيه شده وفرستاده شده براي داوري . مجري : هنوز عكس العملي نداشتيد درمجامع جهاني آقاي دكتر بريم سراغ مشكلاتي كه وپيچيده‌گي‌هايي كه وجود دارد درتهيه اين سلولها چه تهيه چه تكثير چه تمايز دادنش راجع به اينها ممكن است كه توليد وتكثير اين سلولها داراي چه مشكلات و پيچيده‌گي‌هائي هست. دكتر عليرضا خلعتبري : ازنظر من آنهايي كه دارند كارميكنند پيچيدگي خاصي وجودندارند يعني ويژگي مهم اين سلولها همين است يعني شما بايد استم سل جنيني را ازجنين بگيريد جنيني كه تشكيل شده از يك فرد ديگردر صورتي كه از سلولهاي مغز و استخوان براحتي از خود فرد مي توانيد نمونه برداري كنيد و جنين كه از بين مي رود قطعاً پس از جنين استفاده مي‌كنيد. سلولها را جدا ميكنند و ذخيره ميكنند . يعني بانكي تشكيل ميد هند خود جنين را عرض ميكنم خود جنين كه درمرحله چند سلولي است سلولهايش را جدا ميكنند و تكثير مي‌دهند وجايي اينها را ذخيره ميكنند ولي سلولهاي مغز واستخوان از خود فرد تهيه ميشود مشكل خاصي وجود ندارد و خيلي سلولهاي مغز استخوان فرد ديگري وجود ندارد وتهيه آن خيلي راحت است و كشتش خيلي راحت است مشكل عمده اي كه درتهيه و تكثير سلول وجودندارد اين جزء ويژگي هاي مهم اين سلولها است. مجري : سلولهاي مخاطي بيني چطور آنها نيز استفاده كنند. دكتر عليرضا خلعتبري : در يكي دو مورد ديدم كه روي آنها كاركردند ولي همه اين ويژگي ها را آن سلولها ندارند تهيه آنها مشكلتر است اين سلولها قدرت تمايز كمتري دارند يعني در روند ترميم تأثير مي گذارند اما تأثير آنها به اندازه سلولهاي جنيني و مغز استخوان نيست. مجري : آقاي دكتر پس بنابراين آخرين وبهترين راه استفاده از سلولهاي مغز استخوان است كه محققين به اين نتيجه رسيده‌اند درخصوص عوارض آنها چطور درمورد آزمايش‌هايي كه فرموديد و اولين مقاله‌اي كه درسال 2000 مطالعه كرديد در اين خصوص و چه در خصوص تزريق سلولهاي بنيادي به ماهيچه هاي قلب كه مي بينيم كه در ايران هم انجام شده و ساير موارد استفاده آيا مقالاتي شما مطالعه كرديد كه تاثيرات بعدي هم داشته. دكتر عليرضا خلعتبري : عمده كارهايي كه انجام شده درسلول سيستم مغز استخوان استفاده شده گزارشي درمورد عوارض آنها ارائه نشده يكي از ويژگيهاي سلولهاي استمسل و جنيني بعد ازپيوند تومور زايي است يعني دربافت عصبي اين سلول به تومور تبديل ميشود درمغز و استخوان تا به حال من گزارشي نديده ام كه ارائه كند سلولها بعد از پيوند پس زده شده يا تومور زايي شده حتي دربعضي ازكارهاي تحقيقاتي استمسل هاي مغزو استخوان انسان را گرفتند وبه نخاع حيوان تزريق كردند باز مشكل خاصي ديده نشده حتي با اينكه گونه هاي آن مختلف بوده باز مشكل خاصي بوجود نيامده يا ازيك حيوان به حيوان ديگري تزريق شده مشكل خاصي بوجود نمي‌آيد يكي ازويژگي هاي مهم اين سلولها اين است كه سلولهاي ايمني خيلي نمي تواند آنها را شناسايي كند و به خاطر همين است كه پيوند براحتي صورت مي‌گيرد . مجري : درخصوص مسائل آموزشي و كارهاي تحقيقاتي كه در دانشگاهها انجام ميشود جنابعالي هم كه در واقع كاملاً از نظرآشنايي با آموزش در دانشگاهها وتحقيقات بروزهستيد چون اين تحقيقات را به تازگي انجام داديد درخصوص آموزش آيا آموزشها براي اينكه محققين ديگري دراين زمينه ها آن تيم‌ورك‌ها را كارگروهها را تشكيل بدهند اين آموزشها كافي است اين آموزشها مناسب است چون بايد يك عده اي دست به دست هم بدهند همانطور كه شما گفتيد نياز داشتيد كه چند تا متخصص دركنارشما باشند آيا آموزشها درآن جهت است كه كارگروهها تشكيل بشوند. دكتر عليرضا خلعتبري : عرض كنم كلاً دانشگاههاي مقاطع پست كراجوايت فوق ليسانس و دكترا دارند معمولاً به اصطلاح دوره تحصيلي به دو بخش تقسيم مي شود بخش آموزش و بخش پژوهش نظرشخصي من را بخواهيد بخش آموزش خيلي طولاني است عملاً مطالبي را كه تكراري است مجدداً بايد دانشجوبخواند و اگر از اين بخش كم كنند و به بخش تحقيقات اضافه كنند يا دانشجويي كه وارد مراكز دانشگاهي مي‌شوند ازهمان ابتدا شروع به كارتحقيقاتي كنند يعني فقط مطالب تئوري هم دررابطه با موضوع تحقيق ارائه شود چون دركشورهاي ديگر در دانشگاهها ي خوب به همين صورت است دانشجوي دكتري به محض ورود تز تعريف ميشود تئوري هم درراستاي موضوع تز مي‌خواننديعني اتلاف وقتي عملاً دراين فاصله وجود ندارند . مجري : آقاي دكتر درخصوص اساتيد چه طور آيا اين كارگروهها اين همكاريها ميان اساتيد نبايد بوجود بيايد يعني آنچه كه تصويري كه ما داريم از دانشگاهها به نظرمي‌رسد كه اساتيد هر كدام درحوزه كار خودشان دارند تحقيقا ت مي كنند تلاش ميكنند مقالات خيلي جالبي هم ارائه ميشود ما دربرنامه پرتو شاهد بعضي از آن فعاليت‌ها و نتايج آنها هستيم اگر اين كارها گروهي باشد مثل كار گروهي مثال خوب كه به تعبير، شما انجام داديد و مراحل مختلف را شخصاً انجام داديد اين چه طور ميشود كه انسجام پيدا كند. دكتر عليرضا خلعتبري : اين هم برمي‌گردد به سياستهاي كلي ودانشگاهها ،بايد اين سياست كلي را طراحي كنند فرض كنيد مي‌گويند گروه علوم تشريحي بايد درچند سال آينده دراين زمينه كاركنند و به اينجا برسند وبايستي سياست كلي ارائه شود دقيقاً همين جور است و هر استادي درفراخور علاقه اش روي زمينه خاصي كار مي‌كندبعضاً هم ارتباطي ندارند و اطلاعي هم ندارند كه به چه نتايج جديدي دست پيدا كرده‌اند .
**** منبع : مصاحبه با دكتر كاظم آشتياني رئيس پژوهشكده رويان " سلولهاي بنيادي براي ترميم ضايعات نخاعي " -سيماي جمهوري اسلامي -برنامه پرتو -تاريخ :5/7/84- از ساعت :21:15الي 21:42 دقيقه- مدت :27دقيقه
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|