مطابق با دستورالعمل های مناسب سازی که درقوانین مصوب مربوط به افرادناتوان (ADAAG) موجوداست،یک رمپ استانداردنبایستی شیبی بیشتراز12/1 داشته باشد.به این مفهوم که شیب رمپ بایدطوری باشدکه به ازای هراینچ صعود(تغییردرارتفاع) 12اینچ جلوبرویم (تغییردرطول). گاهی اوقات میزان شیب رابه صورت 8درصدیا 8درجه بیان می کنند.بنابراین طبق این فرمول، طول رمپ در مقابل دری که جلوی آن دوپله 8اینچی قراردارد، باید16فوت باشد.

شیب دریک رمپ استاندارد، بایدبه اندازه ای آهسته وتدریجی باشد که بیشترافراد بتوانندبدون هیچ گونه خطری ازآن بالا بروند.اما می دانیم که محدودیتهای افرادمختلف است.برخی ازافرادقادرنیستندکه درشیبهای تندخودراکنترل کنند،درحالیکه بعضی ها حتی درشیبهای خیلی تندهم مشکلی ندارند.به همین علت درجاهای عمومی برای رمپها نرده قرارمی دهند.به خاطرداشته باشیدکه هنگام بالارفتن ازرمپ چنانچه خودرا کمی درجهت شیب خم کنید،تعادل شمابهترحفظ می شود.

باتمرین کردن ، شما می توانیدیاد بگیریدکه به تنهائی روی یک رمپ حرکت کنید.اما همیشه هنگام تمرین کردن روی رمپ وبه خصوص درموقعی که برای اولین بارازرمپ بالا می روید،ازکسی یا چیزی کمک بگیرید.به تدریج وبطورفزاینده ازرمپهای باشیب تندتربالابروید،تا به رمپهائی برسید که باعث می شوند حتی چرخهای جلوئی ویلچرشما ازسطح زمین جداشوند.شیبهائی که باعث کاهش تعادل شما می شوندراتجربه کنیدواندازه سراشیبی آنها رابه خاطربسپارید .بعدها بهتراست قبل ازاین که بخواهیدازشیبهای تندتربالا بروید،کسی رابرای کمک دادن داشته باشید.

قبل ازاینکه مهارتهای ارائه شده در این مقاله رایادبگیرید،بایدتوانائی این راداشته باشیدکه یک ویلچررابه جلووعقب حرکت دهید، و بتوانیدوضعیت نشسته خودرادرمواقع نامتعادل حفظ کنید.اگربتوانیدچرخهای جلوی ویلچررا به سمت بالا داده و به جلو وعقب حرکت نمائید، قادرخواهیدبودکه فنون بیشتری رااجرانموده و حتی شیبهای تندتری راطی کنید.

بالارفتن ازرمپ

قبل ازبالارفتن از یک رمپ، antitipperهای ویلچر (قطعاتی که برروی ویلچر نصب شده و به راحتی به سمت بالا وپائین حرکت می کنند.این وسایل ازواژگون شدن ویلچربه سمت عقب جلوگیری می کنند:مترجم) راپائین برده ودریک وضعیت مناسب قراردهید،چراکه اگررمپ، شیب تندی داشته باشد،ممکن است ویلچرشما به سمت عقب واژگون شود.گاهی اوقاتantitipperها درابتدای رمپ گیر می کنند،بنابراین اگرمجبورشدیدکهantitipper ها را آزاد کنید،بایداین کاررابه آرامی وبادقت بیشتری انجام دهید.
استفاده ازکوله پشتی یا سایروسایل درقسمت عقب ویلچر ممکن است باعث شوندکه ویلچرشما براحتی به سمت عقب واژگون گردد.وسایلی وجوددارند به نام hill-climbers که به ویلچروصل شده و هنگام حرکت به بالای شیب ،ازبرگشت چرخهای ویلچربه سمت عقب ،درفواصل بین هل دادن ویلچر، جلوگیری می کنند (شکلهای 1 و2 راملاحظه کنید).


 

شکل 1: استفاده ازکوله پشتی یاقراردادن وسایل درقسمت عقب ویلچرباعث می شودکه راحت تر به سمت عقب واژگون گردد.


 

شکل 2: hill-climbersهامی توانندهنگام بالارفتن ازرمپها به شما کمک کنند.

 

حرکت دادن ویلچر روبه جلو وبه سمت بالای رمپ

اصول روش
- ویلچرخودرا روی رمپ به سمت جلو حرکت دهید.
- به سمت جلوخم شویدتاازمتمایل شدن ویلچرتان به سمت عقب جلوگیری گردد.
- برخی افرادترجیح می دهندکه بااستفاده ازفشارهای بلندی که قبل ازشروع حرکت روی pushrims (میله دواری که دورتادورچرخ ویلچرقرارگرفته وبرای هل دادن آن مورداستفاده قرارمی گیرد) وارد کرده اند،به سمت بالای رمپ حرکت کنند.امابعضی ها می توانندبا فشارهای سریع وکوتاه ، قدرت وشتاب بیشتری رابرای حرکت خودایجادکنند. بهتراست که شما هردو حرکت راتجربه کنیدتاببینید که کدامیک ازاین دوروش برای شماکارآمدترهستند.

- اگرشمابه صورت آهسته به سمت پائین رمپ حرکت می کنید، دستهای خودرا ازروی pushrims برندارید.

شکل 3:هرچه دستهای خودرا بر روی pushrims عقب تر بگذارید،قدرت شما برای بالارفتن ازرمپ بهترمی شود.

 

شکل 4:هنگام بالارفتن ازرمپ به سمت جلوخم شوید.اگرچرخهای جلوی ویلچرازروی رمپ بلندشوند، معلوم می شود که شیب رمپ بیشترازاندازه ای است که بخواهیدبه تنهائی ازآن بالا بروید

 

استفاده ازشتاب اولیه

- سرعت خودراقبل ازرسیدن به ابتدای رمپ به اندازه ای برسانیدکه بتوانیدازشتاب حرکت خودبرای بالارفتن ازرمپ کمک بگیرید.
- تانیروی شما تقلیل نیافته ،سریعا" خودرا به بالای رمپ برسانید.
- شما می توانیدباویلچرخود، ازپهلو روی شیب رمپ بچرخیدو خودتان راکمی متمایل به بلندی رمپ کرده واستراحت کنید.

 

شکل 5:استفاده ازشتاب اولیه می تواندبه شما کمک کندکه ازرمپ بالا بروید،اگرشماوسط راه خسته شدید،توقف کرده واستراحت کنید.برای این کار،باویلچرخودعمودبرشیب رمپ گردش کنید.
 

 

استفاده ازنرده

- اگرفقط دریک طرف رمپ نرده وجودداشته باشد،شمامی توانیدازیک سمت با هل دادن ویلچر(pushrims) وازطرف دیگر با گرفتن نرده و فشارروی آن ،خودتان رابالابکشید.
- اگردردوطرف رمپ نرده وجودداشته باشد،می توانیدبا گرفتن هردوی آنها،خودرابه سمت بالابکشید.

 

شکل6:بالارفتن ازرمپ بااستفاده ازنرده های دوطرف

 

نحوه کمک به افرادویلچری هنگام بالارفتن ازیک رمپ

- پشت ویلچرفردحرکت کنیدودستهای خودرانزدیک به دستگیره ها یاقسمتهای پشتی آن قراردهید.سعی کنیدهیچ تاثیری برروی حرکت ویلچرنداشته باشید.
- ازیرگشت ویلچربه سمت عقب جلوگیری کنید.

شکل7:مددکارباید به دنبال ویلچر فردحرکت کند،بطوری که دستهای خودرانزدیک به دستگیره های پشت ویلچرقراردهد.

 

بالا بردن ویلچربه صورت وارونه( حرکت به پشت)

بعضی ازافراد،به خصوص کسانی که می توانند برای جلوراندن ویلچر،ازپاهای خودنیز استفاده کنند، می دانندکه اگرازطرف پشت ازرمپ بالا بروند،راحت ترهستند.اما قبل ازبالا رفتن ابتداباید مطمئن شوندکه رمپ به اندازه کافی پهنا داشته باشد ، و یکسری خطرات احتمالی مانند ناهمواری سطوح، وجودموانع، سقوط ازقسمتهای بدون حفاظ ، قرارگرفتن درمعرض سایر ترددها وغیره نیزبررسی شوند. دراین روش بایدمطابق مواردزیرعمل شود:

- درست قبل ازشروع رمپ توقف کرده و پشت ویلچرخودرا رو به سمت رمپ قراردهید، بطوری که چرخهای عقب درنزدیکی پایه رمپ قرارگیرد.
- بافشاربرروی pushrim ،ویلچرخودرا روی رمپ به سمت عقب برانید.
- هنگام حرکت ،خودرابه سمت عقب متمایل کنید.
- درقسمت بالا قبل ازچرخش، پشت سرتان راکنترل نمائیدتا با چیزی یا کسی برخوردنکنید.

نحوه کمک مددکار:
- مددکارمی توانددرسراشیبی وروبه فردویلچری قراربگیرد.
- وازافتادن فرد به بیرون ازویلچرجلوگیری کند.

نحوه درخواست کمک

وقتی که متوجه شدید،شیب رمپ طوری است که نمی توانیدبه تنهائی ازآن بالا بروید،ازیک نفر کمک بگیرید.به خاطرداشته باشیدکه شیب زیاد رمپ می تواندباعث شودکه شما ثبات وتعادل خودراازدست بدهید.
- ازمددکارخودبخواهیدکه برای هل دادن شماازدستگیره های ویلچر استفاده کند یا پشت ویلچرشما رافشاردهد.مددکار بایدمواظب باشدکه ویلچربه سمت عقب واژگون نشود.
- همزمان با کمک مددکار،شما هم ویلچرخودرابه سمت بالاحرکت دهید.

پائین آمدن ازرمپ

همیشه قبل ازپائین آمدن ازرمپ،به موانعی مانندشیارها ویا تغییرات سطوح روی رمپ توجه داشته باشید.همچنین بایدتوجه کنیدکه درابتدای رمپ موانعی ماننددریچه های تخلیه آب که معمولا"درچنین سازه هائی موردنیازهستند، مشکلی برای تردد ایجادنکنند.
درموقع پائین آمدن همیشه بایدوزن خودرابه سمت عقب متمایل کنید،وبه آهستگی جلوبرویدتابتوانیدتعادل خودراکنترل کنید.همینکه احساس کردید هنگام پائین آمدن ازرمپ راحت ومطمئن هستید،می توانیدبه تدریج به سرعت خوداضافه کرده وایمن بمانید.برای کاهش سرعت خودنیز، می توانیدروی pushrim فشاربیاورید.
وقتی که به ابتدای رمپ می رسید،مراقب وضعیت جاپائی هاباشید.اگردرابتدای بالا رفتن، جاپائی هابارمپ تماس بگیرند،درموقع پائین آمدن نیز بازمین برخوردخواهندکرد.اگرشما آهسته حرکت کنید،درصورت برخوردجاپائی با پایه رمپ احتمال اینکه به بیرون ازویلچرخودپرتاپ شوید،خیلی کمترخواهدبود.
همیشه باید درمراحل اولیه پائین آمدن ازرمپ رابا داشتن کمک (شخص یا هرشیئی ) تمرین کنید. مراکزخرید،ساختمانهای مراکزپزشکی،وسایراماکن عمومی معمولا" رمپهای مناسبی برای تمرین کردن دارند.درقسمتهائی که شیب رمپ زیاداست ،همیشه ازدیگران کمک بگیریدتاجائی که بتوانیدبااطمینان و به تنهائی پائین بیائید.هرموقع هنگام پائین آمدن احساس راحتی نمی کنید ،کمک بگیرید.
 

 

شکل8:معمولا"درانتهای رمپ بایک زاویه تند به زمین می رسید، بنابراین ممکن است جاپائی بازمین برخوردکرده وباعث واژگونی ویلچرشما به سمت جلوشود.
 

 

حرکت روبه جلو هنگام پائین آمدن ازرمپ روی چهار چرخ

پائین آمدن ازرمپ راابتدابا استفاده از چهارچرخ ویلچرتمرین کنید.

- به موانع روی رمپ توجه داشته باشید.
- ویلچرتان را روی رمپ به سمت جلو حرکت دهید.وزن خودرابه سمت عقب متمایل کنیدتاازافتادن شما به جلووخارج ازویلچرجلوگیری شود.
- آهسته حرکت کنیدتا تعادل شما حفظ شود .
- دستهای خودرا روی pushrim درسمت جلو نگه دارید.
- برای کم کردن سرعت خودروی pushrim فشارواردکنید.

نحوه درخواست برای امداد
- ازامدادگر خودبخواهیدکه هنگام حرکت شما به سمت پائین رمپ ،دسته های ویلچریاقسمتهای پشت آن رانگه دارد.
- وزن خودرابه سمت عقب متمایل کنیدتاازافتادن شما به سمت جلووخارج ازویلچرجلوگیری شود.
- مددکارمی تواندبرای کاهش سرعت شما، دسته های ویلچرراگرفته وبه سمت عقب بکشد.اطمینان حاصل کنیدکه مددکارازنیروی پاهای خودبیشترازپشت خوداستفاده می کند.

مددکاربه چه نحومی تواندکمک کند
- مددکاربایددرجلوو یاپهلوی ویلچرسوارباقی بماند.
- ازافتادن فردویلچری به سمت جلو وخارج ازویلچرجلوگیری کند.
- مطمئن شودکه درمسیرحرکت ویلچرفردقرارنگرفته باشد.

شکل 9: درموقع پائین آمدن ازرمپ مددکاربایددرجلووکنارویلچرشما راه برود.

 

پائین آمدن ازرمپ درحالت wheelie

دررمپهایی که شیب تندی دارند، پائین آمدن روی چهارچرخ ویلچرمی تواندباعث افتادن شمابه سمت جلو شود.اما بلندکردن چرخهای جلو وحرکت روی چرخهای بزرگ ویلچرمی تواندبه رفع این مشکل کمک کند(به این وضعیت wheelieمی گویند). هنگام حرکت روی چرخهای بزرگ، وزن شمابه قسمت عقب منتقل می شود،درنتیجه احتمال افتادن شمابه طرف جلو به حداقل ممکن می رسد.اما درموقع انجام این حرکت بایدبه نکات زیرتوجه داشته باشید:

- رمپ راازنظروجودهرگونه مانع کنترل کنید.
- روبروی رمپ مستقرشده ودرحالت wheelie قرارگیرید.
- با حفظ وضعیت wheelie ، روی رمپ به سمت پائین به پیش بروید.
- پنجه دستان خودرا مماس با pushrim قراردهید، بطوری که بتوانیدبا واردکردن فشار روی آن ازسرعت خودبکاهیدیا برعکس با کاهش فشارروی آن سرعت خودراافزایش دهید.
- هرچه چرخهای جلو بالاتربرودبا افزایش فشارپنجه برروی pushrim باعث کاهش سرعت خواهدشد.وهرچه چرخهای جلو کمتربالابرده شوند،کاهش فشارپنجه سرعت شماراافزایش می دهد.
- درانتهای رمپ وبعدازفرودازآن و رسیدن به سطح افق به حالت اولیه برگردید.

شکل10:هرچه پشت شما بیشتربه سمت عقب متمایل باشد، شماباسرعت آهسته تری به سمت پائین حرکت خواهیدکرد.

 

مددکاربه چه نحومی تواندکمک کند

- مددکارمی تواند بانگهداشتن دستگیره های ویلچر یا گرفتن قسمتهای پشتی به شما کمک کندتا دروضعیت wheelie قراربگیرید.
- وضعیت wheelie راحفظ کرده وروی رمپ جلوبروید.مددکارشمانیز می تواند باگرفتن دستگیره هاو هل دادن ویلچربه حرکت شما کمک کند.
- مددکارمی تواندباگرفتن دستگیره ها و نگه داشتن ویلچربه سمت عقب سرعت شما راکاهش دهد. اطمینان حاصل کنید که مددکاردرحین کمک به شما، بیشترازپاهای خوداستفاده می کندنه ازپشت خود.شما هم می توانیدبرای کاهش سرعت خودروی pushrim فشارواردکنید.
- هرگاه به کمک مددکارخود ازروی رمپ پائین می آيید،وقتی که به سطح زمین رسیدید،ازمددکارتان بخواهیدکه به تدریج شما راازوضعیت wheelie خارج کند.

شکل 11:مددکارمی تواندبا نگهداشتن دستگیره های ویلچرازحرکت سریع شمابه سمت پائین رمپ چلوگیری کند.

 

پائین آمدن ازرمپ با حرکت زیگ زاگی

حرکت زیگزاگ ،روشی است که فردویلچری می تواندضمن حفظ کنترل خود، جهت کاهش سرعت دررمپهای باشیب تندازآن استفاده کند. این نوع حرکت ازیک طرف می تواندباعث کم شدن شیب رمپهائی شودکه مورداستفاده شماقراردارند.ازسوی دیگر باعث می شودکه مقداردامنه حرکات شما درعرض افزایش پیداکند.
- باحرکتی همانندحرف Z به سمت پائین رمپ حرکت کنید.در این نوع حرکت هرچه زاویه بیشتری داشته باشید، دامنه حرکات جانبی شما در عرض رمپ نیز بیشترخواهدبود.
- بطورکلی هنگام انجام این حرکت، آن دست خود را که روبه سمت بالای شیب است محکم بگیرید.این مسئله باعث میگرددکه ازحرکت مستقیم ویلچرشمابه سمت پائین جلوگیری شود.

شکل12:پائین آمدن ازرمپ باحرکت زیگزاگ به شما کمک می کندکه بتوانیدسرعت خودراکم کرده ودرنتیجه کنترل خودراحفظ نمائید.


- برای دورزدن ،آن دست خود را که روبه سمت بالای شیب است،محکم نگه دارید.
- این حرکت می توانددرحالت wheelieنیز انجام شود.
- همچنین می توانیدبرای کاهش سرعت خودبرروی pushrimها فشارواردکنید.کم کردن فشارروی pushrimها باعث افزایش سرعت شما خواهدشد.

 

مددکاربه چه نحومی تواندکمک کند

- بایددرسمت بالائی فرد ویلچری حرکت کند.
- ازچپ شدن ویلچربه طرفین جلوگیری نماید.
- ازقرارگرفتن درمسیرحرکت ویلچرفرد خودداری کند.

پائین آمدن ازرمپ با حرکت از عقب
باکمک نرده جانبی
- سطح رمپ راازنظروجودموانع کنترل کنید.
- ویلچرخودرابچرخانید تا پشت شما روبه سطح رمپ قرارگیرد.
- با یک دست نرده رانگه دارید وبادست دیگر لاستیک یاpushrim ویلچرخود گرفته ودروضعیت روبه جلو روی آنها فشارواردکنید.
- از پشت به سمت پائین رمپ حرکت کنید، به طوری که با کشیدن دست خودروی چرخ و سردادن دست دیگرروی نرده به آرامی پائین بیائید.

شکل 13:مواقعی که تنها هستید، هیچگاه از پشت ازرمپ پائین نیائید،مگراینکه رمپ دارای نرده باشد.

 

 

نحوه درخواست برای امداد

- سطح رمپ راازنظروجودموانع کنترل کنید.
- ویلچرخودرابچرخانید تا پشت شما روبه سطح رمپ قرارگیرد.
- مددکاربایددرپشت ویلچرشما گام برداردودستگیره های ویلچریا قسمتهای پشت آن رادردستان خودنگه دارد.
- مددکارمی تواندضمن نگه داشتن دستگیره ها یا قسمتهای پشت ویلچرحرکت شمارابه سمت پائین آغازنماید.هنگام حرکت به سمت پائین اطمینان داشته باشیدکه مددکار برای کندکردن حرکت شما ازپاهای خوداستفاده می کندنه ازپشت خود.
- همزمان با حرکت مددکاربه سمت پائین ،وزن خودرابه سمت جلومتمایل کرده و روی pushrim به سمت جلو فشاروارد کنیدتابه کنترل حرکت خودکمک کنید.

مددکاربه چه نحومی تواندکمک کند
- مددکاربایددرپشت ویلچرسوارمستقرشود.
- اوبایدازحرکت سریع ویلچرفردبه سمت پائین جلوگیری کند.

 

شکل 14:مددکاربایدازحرکت سریع ویلچرسواربه سمت پائین جلوگیری کند.
 

یک نکته مهم

حرکت دادن ویلچربه سمت پائین می تواندباعث داغ شدن دستهای شما گردد.بنابراین باپوشیدن دستکش ، ویا توقف واستراحت دادن در طول مسیررمپ می توان ازاین مسئله جلوگیری نمود.

 

شکل 15:پوشیدن دستکش می توانندازداغ شدن دستهای شما جلوگیری کند.

 

استراحت روی رمپ

بی خطرترین راه برای دورزدن روی یک رمپ این است که صبرکنید تا به سطوح افقی برسید، درغیراینصورت ویلچرشما ممکن است هنگام چرخیدن روی شیب رمپ، به پهلو واژگون شود.

امکان داردکه شما هنگام حرکت روی رمپ نیازداشته باشید به یک سمت چرخیده واستراحت کنید ویااینکه ممکن است لازم باشدنظم هل دادن خودراعوض نموده تا میزان فشاروارده برعضلات خودراتغییردهید.

 

دورزدن روی رمپ/بالارفتن روی رمپ ازپشت

با کمی تمرین، می توانید یادبگیریدکه به راحتی روی شیب یک رمپ دوربزنید.همیشه درموقع دورزدن روی یک رمپ وزن خودرابه سمت بالای رمپ متمایل کنید،چراکه این حالت می تواندازواژگون شدن ویلچرشما جلوگیری کند.بعضی ازافرادابتداتاجائی که می توانندازرمپ بالامی روندوبعدچرخیده ودرحالت برعکس (پشت ویلچربه سمت بالای شیب) استراحت می کنند. عده ای نیزمی توانند به صورت وارونه وباکمک پاهای خود به بالای رمپ حرکت نمایند. البته این روش برای کسانی که عضلات پائین تنه آنان فعال نیست،کارآئی ندارد.

- ویلچرخودرابه سمت بالای رمپ هل دهید.
- هنگامي  که درموقع هل دادن لازم شود به عضلات خوداستراحت دهید،می توانیدبا کشیدن یکی ازpushrim وهل دادن دیگری بچرخید.
- برای جلوگیری ازواژگون شدن ویلچر ،خودرابه سمت بالای رمپ متمایل کنید.
- وقتی که روبه سراشیبی رمپ قرارمی گیرید،خودرابه سمت عقب متمایل کنید.
- سپس ضمن کشیدن pushrim ها به سمت عقب، ویلچرخودرا به سمت بالای رمپ حرکت دهید .
- موقعی که شمابالای رمپ رسیدید، قبل ازدورزدن وحرکت روبه جلو ،مراقب ترددسایرافراد نیزباشیدتاباآنان برخوردنکنید.

 

****

منبع :مقاله: راهنمای آموزش حرکت با ویلچرهای دستی برروی رمپ"" – نویسنده:Axelson P, Chesney D, Minkel J & Perr A
مترجم: مهندس عباس كاشي (ohealth2007@yahoo.com) - انتشار : مركز ضايعات نخاعي جانبازان -تیر ماه 1388 - برگرفته از: سايت: http://www.wheelchairnet.org