تغذيه در بيماران نخاعی

www.isaarsci.ir

 

توجه به تغذيه بيماران نخاعی، تضمين کننده سلامت آنهاست . تامين نيازهای خاص تغذيه ای در بيمارانی که از ناحيه نخاع دچار ضايعه شده اند، علاوه بر جلوگيری از پيشرفت و وخامت اختلال نخاعی آنها، از ابتلا به عوارضی نظير زخم بستر، عفونت های مکرر روده ای و تنفسی و نيز بروز خستگی و ضعف جلوگيری می کند. رضا حسينی، کارشناس تغذيه و رژيم درمانی، طی گفتگويی به نکات تغذيه ای که در مورد رژيم غذايی اين گروه از بيماران بايد در نظر داشت اشاره می کند. با هم می خوانيم. منظور شما از بيماران نخاعی چه کسانی هستند؟ بيماران نخاعی کسانی هستند که دچار ضايعه نخاعی شده اند. ضايعه نخاعی عبارت است از آسيب به طناب نخاعی که ممکن است به دنبال وقوع حوادث طبيعی، تصادفات يا ضايعات ورزشی ايجاد شود. اکثر افردی که نخاع آنها آسيب ديده، دچار فلج اندامهای تحتانی هستند. در مورد بيماران نخاعی به چه نکات تغذيه ای بايد توجه داشت؟ ابتدا بايد توجه کرد که بيمار نخاعی در دوره رشد و بلوغ هست يا خير. اگر اين گروه از افراد حمايت های تغذيه ای کافی دریافت کنند، خيلی ديرتر از موعد توده فعال سلولی بدن خود را از دست می دهند. همچنين از پيشرفت ضايعه در نخاع آنها جلوگيری می شود. افراد بالغی که دچار ضايعه نخاعی شده اند، عمدتا" از اختلالاتی نظير زخم بستر،   عفونت های مکرر ضعف، خستگی عمومی و سوء تغذيه شکایت دارند که تمامی اين علائم ناشی از توقف عملکرد اندامهای تحتانی و اعصاب آنهاست. اگر وضعيت تغذيه ای اين افراد به درستی طراحی شود، در حدود 90 درصد از اختلالات نامبرده از بين می روند. در افرادی که مثلا" به دليل حوادث طبيعی نخاعی شده است، تغذيه از چه زمانی بايد شروع شود؟ در صورت امکان در 24 ساعت اول بعد از بستری وی در مرکز درمانی به منظور ارزيابی وضعيت تغذيه ای، محاسبه درصد پروتئين و انرژی مورد نياز وی، زمان بعدی تغذيه و چگونگی تغذيه برای به حداقل رساندن تحليل ذخاير بدن بايد سريعا" انجام شود. در مورد تغذيه اين افراد بايد به چه نکاتی توجه داشت ؟ تغذيه بيماران نخاعی بايد به دفعات و به صورت تدريجی انجام شود. تا نيم ساعت قبل از غذا مجاری تنفسی را پاک کرد و تا حداقل 30 دقيقه پس از غذا نيز حرکات فيزيوتراپی قفسه سينه انجام نشود. بی توجهی به تامين پروتئين مورد نياز بدن اين افراد چه عواقبی به دنبال خواهد داشت؟ عدم توجه به تعادل پروتئين و انرژی در افراد نخاعی بعد از 2 الی 3 هفته منجر به از دست رفتن 30 درصد از توده عضلانی بدن می شود و اين امر بيمار را در معرض خطر مرگ قرار می دهد. بجز مواردی که ذکر کرديد، در تغذيه بيماران نخاعی توجه به چه نکاتی لازم است؟ اطرافيان فرد بيمار بايد توجه داشته باشند که تشويق وی به صرف غذا بطور منظم و سر وقت مهمترين وظيفه آنهاست. زيرا افراد نخاعی اشتهای خود را نسبت به غذا از دست می دهند. مساله ديگر پيشگيری از اضافه وزن آنها در دراز مدت است. زيرا چنين افرادی هم می توانند در معرض خطر کاهش وزن شديد و هم در معرض خطر افزايش وزن قرار گيرند. اضافه وزن در چنين افرادی خطری جدی محسوب می شود و ممکن است مشکلات جدی برای فرد بيمار ايجاد کند. بنابراين بايد وزن مناسب داشته باشند. در مورد افرادی که به اختلالات بلع مبتلاء هستند، چه بايد کرد؟ اختلال بلع، عارضه ای است که در اثر بيماری های دستگاه عصبی، برخی از جراحی ها يا برخی از روشهای درمان سرطان ايجاد می شود. سرفه يا پريدن غذا در حلق هنگام يا پس از خوردن غذا، ناتوانی در مکيدن مايعات با نی و ماندن غذا در حفره دهان از علايم ابتلا به اختلال بلع هستند برای اين افراد هم رژيم غذايی خاصی پيشنهاد می شود. لطفا" در باره اين رژيم غذايی توضيح بيشتری بدهيد. اين رژيم غذايی به چهار شکل است که با توجه به شرايط بلع، يکی از آنها مورد استفاده قرار می گيرد. در بيمارانی که اختلال بلع شديد دارند و برای جويدن با مشکل مواجه هستند، در کنترل لبها و زبان مشکل دارند و حرکات دودی شکل ناحيه حلقشان کاهش يافته، رژيم غذايی پوره توصيه می شود. مواد غذايی اين مرحله غليظ، نرم و یکدست است. انواع ميوه ها، مغزها و سبزيجات خام غير مجاز است. در کسانی که دندان ندارند و حرکات دودی ناحيه حلق آنها هم مختل است، رژيم غذايی خرد شده توصيه می شود. نوع ديگر، رژيم غذايی نرم است. اين رژيم در کسانی که در جويدن و بلع برخی مواد دچار مشکل اند قابل استفاده است. نوع چهارم، رژيم غذايی نرمال تغيير يافته است و برای بيمارانی کاربرد دارد که دچار اختلال خفيف در انجام مرحله آماده سازی غذا در دهان هستند. رژيم غذايی نرمال تغيير يافته چه ويژگی هايی دارد؟ حاوی مواد غذايی نرمی است که نياز به خرد کردن ندارند. در اين رژيم غذايی مصرف مواد غذايی سرخ کرده و انواع مغزها غير مجاز است. انواع مايعات بر حسب تحمل قابل مصرفند. ممکن است برای اين گروه از بيماران آب و مايعات پيش از مصرف نياز به تغليظ داشته باشند. آيا افرادی که به دليل ام. اس. آلزايمر، پارکنيسون و آسيب های عروق مغزی دچار اختلال بلع شده اند، در نوشيدن مايعات هم با مشکل مواجه هستند؟ بله، نوشيدن مايعات مانند آب در اين بيماران بسيار مشکل است. بنابراين بايد توجه داشت که مايعات در اين افراد به مقدار مورد نياز تامين شود. همانطور که گفته شد ممکن است مايعات برای اين افراد پيش از مصرف نياز به تغليظ داشته باشند.

****

منبع : گفتگو با  رضا حسيني-کارشناس تغذيه و رژيم درمانی  " تغذيه در بيماران نخاعی " -روزنامه جام جم - دوشنبه 11 ارديبهشت  1385

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد