درباره نخاع و آسيب نخاعی بيشتر بدانيم

 

   
   

www.isaarsci.ir

   

 

 

 

 

طناب نخاعی ، استوانه ای از بافت عصبی است که ضخامت آن تقريبا" به اندازه انگشت کوچک بوده و 38 تا 45 سانتی متر طول دارد. از سوراخ جمجمه شروع می شود بطوری که از بالا به بصل النخاع در ارتباط است و درون کانال ستون مهره ای ، تا سطح قاعده بدنه اوليه  مهره کمری L1 پايين کشيده شده است و در آنجا به دسته ای از رشته های عصبی بنام اعصاب دم اسبی ختم می شود. اين اعصاب از مناطق کمری و خارجی ستون فقرات بيرون می آيند. طناب نخاعی از 31 قسمت تشکيل شده است که از هر کدام يک جفت عصب خارج می شود. ضخامت اين طناب در نقاط مختلف متفاوت است. در نواحی گردنی و کمری قدری ضخيم تر می باشد . زيرا در اين ناحيه عصب بزرگی برای نواحی دست و پا ، از نخاع خارج می شود . اين دو ناحيه را برجستگی های گردنی و کمری نخاع می گويند.  

اعمال طناب نخاعی :

  1. رابط ميان مغز و اعصابی است که به بخش های طرفی تنه و دست و پا می روند.

  2. مرکز مهم اعمال رفلکسی است.  اعصاب نخاعی شامل : 8 جفت گردنی ، 12 جفت توراسيک (سينه ای ) 5 جفت عصب کمری ،  5جفت خاجی و 1 جفت دنبالچه ای می باشد.

معلول ضايعه نخاعی :

معلول ضايعه نخاعی ، به فردی اطلاق می شود که به هر علتی ، اعم از تروما يا ضربه ، بيماری های مادرزادی ، بيماری های عفونی ، تومورمغزی يا سرطان ، بيماری های مغزی و عروقی و يا حتی مراحل پيشرفته ضايعات ديسکوپانثی ، نخاع از زير منطقه بصل النخاع تا ناحيه انتهای شبکه دم اسبی که توسط ستون فقرات محافظت می شوند دچار آسيب شده و مقدار ضايعه آن از قسمتی تا قطع کامل و يا له شدگی و تغييرات استحاله ای باشد که نتيجه آن ايجاد عوارض حرکتی و حسی و يا اتونوميک يک يا چند اندام و تنه می باشد.

ضايعات طناب نخاعی و ريشه های آن :

  1. کنکشن Concussuon که باعث ايجاد علائم عصبی خفيفی شده و پس از چند ساعت بهبود می يابند.

  2. کوفتگی نخاع : Contusion که منجر به ادم و خونريزی سطحی طناب نخاعی می شود.

  3. فشردگی نخاع : Compression که با ادم وایسکمی شديد همراه بوده و منجر به نکروز می شود . اين ضايعه ممکن است دائمی باشد و يا اينکه پس از مدتی به آهستگی تخفيف يابد.

  4. قطع کامل نخاع : که منجر به از بين رفتن کليه اعمال فيزيولوژيکی نخاع در زير محل ضايعه بطور دائمی می شود. اين ضايعه در اثر زخم شدن به عقب ، چرخيدن و فشردگی نخاع ايجاد می شود.

اتيولوژی آسيب های نخاعی :

  1. عوامل با منشاء خارجی : ضربات شديد و ناگهانی ، تصادف رانندگی ، سقوط از بلندی ، صدمات زمان تولد ، صدمات ناشی از گلوله ، صدمات ناشی از ورزش

  2. عوامل با منشاء داخلی : تومورهای مغزی و نخاعی ، عفونتها ، ميليت ، اختلافات عروقی ، تغييرات دژنراتيو ( تخريب ديسک ) ادم ، هماتوم و پارگی ديسک ، موليپل اسکلروزيس ، اختلالات مايعات نخاعی ، التهاب سلولهای نخاعی

عوارض آسيب های نخاعی :

  1. سيستم تنفس : صدمه و آسيب به مهره های گردنی يا شکستگی بالای C4 مشکلات خاصی را در عمل تنفس به وجود آورده و باعث توقف کامل تنفس می شود صدمه زير C4 درصورت فعال بودن عصب فرنيک باعث تنفس ديافراگماتيک خواهد شد.

  2. سيستم قلبی و عروقی :  هرگونه قطع عرضی در طناب نخاعی بالاتر از سطح T5 ، اثر اعصاب سمپاتيک را بر سيستم قلبی و عروقی از بين می برد و باعث مشکلات فوری شامل برايکاردی ، هيپوتانسيون و کاهش برون ده قلبی می شود.

  3. سيستم ادراری : رتانسيون ادراری يک علامت شايع در صدمات حاد نخاعی و شوک نخاعی می باشد. مثانه با توجه به فقدان اثر مهاری مغز ، بسيار تحريک پذير می شود در نتيجه مکررا" مقدار کمی ادرار دفع خواهد کرد که دفع مثانه بطور کامل صورت نگرفته و اين امر منجر به اتساع مثانه و احتباس ادرار و بروز عفونت و سنگ های ادراری می شود.

  4. سيستم معده ای - روده ای :  چنانچه طناب نخاعی بالاتراز T5 و بطور عرضی قطع شود فقدان عصب رسانی سمپاتيک ممکن است که منجر به ايجاد اتساع ايلئوس و معده شود. مشکلات دفاعی ، سختی و احتباس مدفوع نيز ايجاد می شود.

  5. شوک نخاعی و هيپورفلکس خود به خودی :  شامل انبساط مثانه ( دراثر استاز ادراری ) و انبساط روده و زخم فشاری .

  6. Automomic Dyserflixia  : هايپروفکسی معمولا" در ضايعات نخاعی بالای سطح T6 به وجود می آيد. اگر يک محرک شديد احشايی و يا يک محرک دائمی ، روی استخوانهای زير ناحيه ضايعه وجود داشته باشد و يا مثانه اين بيماران تحت کشش بيش از حد قرار گيرد . علائم آن عبارتنداز : سردرد ، عرق نواحی بالای سطح ضايعه ، گرفتگی بينی ، تيره شدن بينايی ، فشارخون ، تندی و يا کندی ضربان قلب .  کشش بيش از اندازه مثانه در اين بيماران به علل زير حادث می شود.

الف )- گرفتگی سوند تخليه کننده

ب )- پرشدن کيسه ادرار

ج )-غلط بسته شدن سوند

د )- عمل تعويض سوند

ه )- اتساع بيش از حد مثانه

و )- افزايش گاز در روده ها و افزايش و تجمع مدفوع و يا هر نوع تحريک روی رکتوم ( مثل هموروييد )

ز )- تحريکات پوستی مثل سوختگی - که جهت جلوگيری از آن بايستی عوامل ايجاد کننده را حتی الامکان بر طرف نمود.

7- هايپروترميا  Hyperthermia  : ممکن است دمای بدن اين بيماران تحت تاثير محيط گرم ، افزايش يابد که باعث علائم زير می گردد:

الف )- پوست گرم ، قرمز و خشک

ب )- احساس ضعف

ج )- سرگيجه

د )- اختلال بينايی

ه )- سردرد

و )- تهوع

ز )- دمای بالا

ج )- نبض نامنظم و ضعيف

جهت کاهش هايپروترميا و تنظيم دمای بدن بيمار بايستی از روشهای زير استفاده نمود.  بيمار بطور خودکار مدت زمانی را که می تواند در يک محيط گرم باقی بماند را به دست آورد. از مايعات استفاده کند. از لباس های نازک نخی و سبک استفاده کند. جهت جلوگيری از آفتاب زدگی از کلاه استفاده کند. از اسپری خنک کننده استفاده نمايد. اطراف بيمار جريان هوا برقرار باشد و اگر دمای بدن بيمار از 40 سانتی گراد بيشتر شد به پزشک مراجعه کند.

8- هيپروترميا Hypothermia :  همچنين وقتی که يک بيمار نخاعی ، در محيط سرد به مدت طولانی قرار گيرد علائم زير به وجود می آيد :

الف )- پوست سرد

ب )- لرز

ج )- کاهش دمای بدن

د )- کاهش فشار خون ، نبض و تنفس

ه )- پريشانی ، که بايستی برای رفع آن از لباس گرم استفاده نمود ، از محيط سرد خارج شود و اندامهای او را با حوله های گرم پوشاند .

9-( Orthostatic hypotension ( Postural hypotension

از آنجا که اين بيماران اکثرا" در وضعيت درازکش قرار دارند هنگام تغيير وضعيت و قرار گرفتن در حالت نشسته و يا ايستاده بعلت تجمع خون در اندام های تحتانی و محوطه شکم ، دچار کاهش ناگهانی فشار خون همراه با سرگيجه می شوند که با استفاده از جوراب کشی در ناحيه اندامهای تحتانی و شکم بند در ناحيه شکم و همچنين تغيير وضعيت بيمار ، بصورت تدريجی می توان از آن جلوگيری نمود. اگر در روی ويلچر ، بيمار دچار اين حالت شد با افقی نمودن ويلچر می توان از کاهش فشار خون جلوگيری نمود و پس از بهبود حالت بيمار ، به تدريج به وضعيت اوليه برگرداند. البته کاهش فشار خون می تواند بعلت کاهش دفع ادرار نيز باشد که پس از دفع ادرار بهبود می يابد.

10- Spinal cord cyst

تجمع مايع داخل کانال نخاع به علت تغييراتی نرولوژيکی در 5 تا 10% بيماران نخاعی به وجود می آيد که ممکن است از چند ماه تا چند سال بعد از ضايعه به وقوع بپيوندد علائم آن به شرح زير می باشد. کاهش ناگهانی درد و يا حس بيمار و يا افزايش ناگهانی و زياد درد - افزايش عرق و تعريق غير طبيعی - اتونوميک ديسر فلکس

همچنين در بيماران ضايعه نخاعی سطوح T4 به بالا بعلت فلج عضلات بين دنده ای بيمار ، فعاليت های تنفسی کاهش يافته و بعلت کم شدن و يا از بين رفتن رفلکس سرفه و بازدم قوی زمينه مناسبی جهت ايجاد بيماری های ريوی مثل پنومونی ، آتکلتازی و غيره ، فراهم می گردد که Chestpt و آموزش های لازم تنفسی برای جلوگيری از عوارض ريوی اهميت فراوانی دارد.

****

منبع : مقاله "درباره نخاع و آسيب نخاعی بيشتر بدانيم  " -تهيه کننده : طاهره جلالی فر  -مجله پويش نوين (انجمن معلولين  ضایعات نخاعی استان تهران)- تابستان 82 13

 

 

 

 

 

 

بازگشت به صفحه اصلی  

 

 

 

 

 

 

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد

 
 





Powered by WebGozar

 

مرکز ضايعات نخاعی جانبازان

 مهرماه  هزار سيصد و هشتاد و چهار

info@isaarsci.ir

Copyright © 2005  Isaarsci  Website . All rights reserved