ورزش و آسیب نخاعی

www.isaarsci.ir

ورزش و آسيب نخاعی  :

بيشتر مردم برای يکی از اين موارد ورزش می کنند: افزايش انعطاف ، بهبود وضعيت تنفسی ، افزايش قدرت و بهبود ظاهر بدن . با اين اوصاف آسيب نخاعی رسيدن به هر کدام و يا تمام اين اهداف را مشکل می سازد ، البته نيازی نيست که يکی يا تمام اهداف به طور کامل به دست بيايند.

انعطاف :

در مراحل اوليه توانبخشی، شما دامنه حرکتی و يا کشش ها را تمرين می کنيد هر دوی اين روشها منجر به کاهش درد و خشکی و سفتی مفاصل ، بهبود وضعيت و حالت بدن می شوند و به شما اجازه می دهند که بهتر از قدرت عضلاتی خود استفاده کنيد.

گاهی فعاليت های اجباری شما به گونه ای است که يکی از عضلات شما ( مثل عضله دوسربازو که درجلوی بازو قراردارد ) د رمقابل عضله مخالف آن (مثل عضله سه سر که در پشت بازو قرار دارد ) قوی تر می شود. وقتی اين اتفاق می افتد شما دچارخشکی و سفتی مفاصل و کاهش دامنه حرکت می شويد.

باقيماندن در يک وضعيت و انقباض عضلات شما به همراه وزن بدن همه باعث می شوند شما انعطاف بدنی خود را از دست بدهيد. برای مثال نشستن در طول روز موجب سفت تر شدن مفاصل لگن ، وزن و وضعيت بدن باعث سفت تر شدن مفصل قوزک در شمامی گردند. وضعيت بد بدن باعث تغيير در انحنای ستون مهرها شده و تنفس را برای شما مشکل می سازد و متعاقب آن جا به جايی ، دسترسی به اجسام و خم و راست شدن مشکل تر  می گردد.

چه کاری می توان انجام داد ؟تمرينات کششی را مد نظر داشته باشيد. مراکز درمانی و کار درمانگرها با ملاقات کردن و معاينه نمودن شما ميتوانند ايده ها و روشهای مناسب را به شما آموزش دهند تا به اين مهم دست پيدا کنيد. دامنه حرکت غير فعال که با کمک فرد ديگری انجام می گيرد ، که در واقع بجای اينکه شما اندام خود را حرکت دهيد ، هميار يا يکی از اعضای خانواده اندام شما را به حرکت درمی آورند . برای کسانی که توانايی حرکت دادن اندام را ندارند بسيار کمک کننده است . تمرين های يوگا که البته با وضعيت شما و بدنتان متناسب باشد مفيداست.

به چند نکته پيرامون تمرين های کششی بايد توجه کنيد. اين که چه موقع و تا چه حدکار کنيد بسيار پراهميت است. اين موضوع را از مربی يا درمانگر خود سئوال کنيد. مراقب باشيد که در هنگام کشش بيش از حدفشار نياوريد ، زيرا در اين زمان احساس درد نخواهيد کرد و ممکن است کشش بيش از مقدار لازم باشد و عوارض ناخواسته ای مثل پارگی عضله يا تاندون را به همراه بياورد. به ياد داشته باشيد عضله و تاندون ضعيف را نمی توان خيلی کشيد.

افزايش قدرت :

افزايش قدرت باعث می شود که فرد بهتر بتواند پاشنه های خود را بالا ببرد و يا در رختخواب جابجا شود و نيز بهتر خود را از جايی به جای ديگر منتقل نمايد. قدرت و توانايی بالا به شما اجازه می دهد اموری را که طولانی و سخت هستند ، در زمان کمتر و با ناراحتی کمتری انجام دهيد. احساس بهتر بودن می کنيد و مقاومت شما در مقابل بيماری ها بيشتر می شود.

با عضلات خود کار کنيد و آنها را به حرکت در آوريد ، برای اين کار می توانيد از وزنه يا وزن بدن استفاده کنيد. برای برخی افراد جابجايی و تحرک به وسيله صندلی چرخدار کافی است. با اين حال اگر بالا بردن بدن يا وزنه برای شما مهم است ، چگونگی انجام صحيح آنرا نيز بايد بياموزيد با تکرار بالابردن يک وزنه سبک هم می توان انقباض عضلانی و قطر عضله را افزايش داد. استفاده از وزنه های سنگين به دفعات کم عضلات را قويتر ، بزرگتر و قدرتمند می سازد ، اما نکته مهم اين است که وزنه هر قدر سنگين تر شود ، احتمال آسيب ديدگی افزايش می يابد. اگر يک مبتدی هستيد حتما" تحت نظر يک مربی پرسابقه و يک درمانگر ( توانبخشی ) تمرين کنيد.

وقتی وزنه ای را بلند می کنيد. اطمينان داشته باشيد که برروی يک سطح مستقر ، ثابت و محکم شده ايد، چرا که در حين تمرين امکان دارد جابجا شويد و به خود آسيب برسانيد. مراقب باشيد روزهای متمادی تنها با يک عضله کار نکنيد زيرا به مفاصل شما صدماتی وارد می شود. در واقع عضلات قدرتمند با مفاصل ناتوان کارآيی ندارند. درد و خستگی علائم خوبی هستند که شما دريابيد زياد با عضله کار شده است.

بهبود ظاهری :

ظاهر فردی شما ترکيبی از وزن ، وضع بدن ، فيزيک و موارد بسيار ديگری است . شانس و ژن ها عوامل کليدی در اين مقوله هستند. اما شما با چيز هايی مثل تغذيه بهتر ، انعطاف پذيری ، طرز قرار گرفتن بدن و قدرتمندی آن را می توانيد بهبود ببخشيد.

چه کاری می توانيد انجام دهيد ؟ بزرگ شدن و باد کردن عضلات بازوها با بالا بردن وزنه بسيار زيبا و فريبنده است. اما اگر قصد داريد ظاهری متناسب داشته باشيد با ورزش سنگين و افزايش حجم عضلات خود درحالی که شکم شما مثل يک توپ برآمده است. نمی توانيد به خواست واقعی خود دست پيدا کنيد. باکم خوردن و کاهش وزن نيز چيزی تغيير نمی کند . پس بهتراست برای شکل دهی عضلات شکم خود نيز تلاش کنيد و ورزش هايی را انجام دهيد که آنرا نيز تغيير دهد و البته نکته مهم ديگر وضعيت بدن شما در حالتهای مختلف است که اين نوع نشستنها ممکن است ظاهری نامناسب را ايجاد کند . در واقع به حالت و وضعيت بدن خودتان در طول روز توجه داشته باشيد. چرا که علاوه بر کارکرد اعما و احشای شما موثر است و خواهيد ديد معهده شما بهتر عمل می کند . با نگاهی ديگر وضعيت صحيح نشستن ، شما را قدبلندتر ، سرحال و شاداب سالم و پرانرژی نشان می دهد که در برقراری ارتباط با ديگران بسيار اهميت دارد و اطرافيان به گونه ای ديگر به شما می نگرند.

آمادگی سيستم قلبی - عروقی و تنفسی :

نرمش  ها و تمرين های خاصی وجود دارند که با انجام آنها البته تحت نظر مربی و يا فيزيوتراپ ، می توانيد توان سيستم قلبی - عروقی و نيز تنفسی خود را بالا ببريد . بزرگترين حسن و فايده آن کاهش خطرات بيماری های قلبی است. برای اينکه بتوانيد توانايی لازم را به سيستمهای ياد شده ببخشيد بايد با عضلات بزرگ خود به قدری ورزش و کار کنيد که ضربان قلب و سرعت تنفس شما به اندازه کافی افزايش يابد.  البته عضلات بزرگی چون عضلات ران و ساق پا نقش مهمی را در اين امر ايفا می کنند. با آسيب نخاعی اين موقعيت از شما سلب شده و دستيابی به ضربان قلب و سرعت تنفس مناسب بسيار مشکل است . درکسانی که قطع نخاع و يا ضايعه در رده T6 دارند بعلت اختلال در سيستم عصبی اتونوميک ، بالا بردن ضربان قلب مشکلتر ازکسانی می باشد که ضايعه در زير اين رده است و علاوه بر اين تعريق نيز مشکل صورت ميگيرد و نمی توانيد بدن خود را خنک کنيد و دمای بدن شما بالا خواهد رفت ، در اين وضعيت بايد مراقب حمله اتونوميک ديس رفلکسی باشيد.

مطالعات نشان می دهند اگر ورزش و نرمش های شما به اندازه ای که مانند يک راه رفتن تند و يا دويدن بسيار کند ( در زمانی که آسيب نديده بوديد ) باشد در تناسب و افزايش توان قلبی - عروقی بسيار تاثير گذار است . در واقع نيازی نيست که به صورت حرفه ای و سخت ورزش کنيد براساس توانايی و وضعيت جسمی خود و با توصيه متخصص می توانيد از چرخ دستی ، شنا ، ويلچر ورزشی و يا تمرينات تنفسی برای اين منظور استفاده کنيد.

در اينجا مهمترين مسئله حفظ سلامتی است . يعنی اگر تاکنن ورزش نکرده ايد بايد با پزشک خود مشورت کنيد و از و  راهنمايی بخواهيد و علاوه برای مراقب علائمی مثل سردرد ، دردقفسه سينه ، درد مفاصل ، دل درد و دل پيچه و افزايش فشار خون باشيد. اين علائم در افراد عادی نشانه ای از کم آبی و يا سوء تغذيه هستند ولی در يک فرد با آسيب نخاعی نشانه وضعيت های خطرناکی مثل اتونوميک ديس رفلکسی ميباشند. مراقب باشيد که زياده روی نکنيد چرا که عضلات شما تا يک محدوده زمانی مشخصی تحمل دارند. در نهايت توجه کنيد که در چه محلی ورزش می کنيد اگر در هوای آزاد و يک فضای باز تمرين می کنيد حتما" لباس کافی و مناسب به تن داشته باشيد . چه چيزهايی در اطراف شما وجود دارد ؟ آيا با  اتومبيل رفت و آمد می کند ؟ و ... در هر حال نکات ايمنی را کاملا" رعايت کنيد . مقداری آب آشاميدنی همراه داشته باشيد.

با انديشه :

چه می خواهيد بکنيد؟ اگر نمی توانيد چرا می خواهيد ورزش کنيد و چگونه بايد اين کار را انجام دهيد. هرگز به تنهايی دست به اين کار نزنيد و از يک مربی دوره ديده برای ورزش های معلولين و يا فيزيوتراپ راهنمايی و کمک بخواهيد. ورزش برای شما يک هدف نيست . يک برنامه برای رسيدن به هدف است.

****

منبع :  مقاله " ورزش و آسیب نخاعی  " - تهيه كننده : پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان

بازگشت به صفحه اصلی