|
بهداشت روان در حوادث طبيعی راهنمای والدين برای مراقبت ازکوک حادثه ديده
|
|
|
|
|
پدر و مادرگرامی : در شرايط بحران و فاجعه ، مراقبت از يک کودک فقط به رفع نيازهای اوليه يا صدمات جسمی وی محدود نمی شود. وقتی فاجعه ای رخ میدهد و حتی مدتها پس ازآن ، فرزند و اعضای خانواده شما از نظر عاطفی و هيجانی تحت تاثير حوادث قرار می گيرد . پس از وقوع فاجعه ، واکنش کودکان به فشار روانی ، معمولا" خفيف می باشد . چگونگی واکنش هر کودک به فاجعه و اينکه او ، چه زمانی اين واکنش شديد را نشان می دهد و طول مدت آن به آسانی قابل پيش بينی نيست. اميدوار هستيم اطلاعات موجود در اين راهنما به شما کمک کند تا علائم استرس و فشار روانی يک فاجعه را که ممکن است فرزندتان نشان دهد تشخيص داده و نيز بدانيد که اين علائم چه زمانی به مشکلات طولانی مدت و يا بيماری عصبی منجر خواهد شد. در صورت نياز به اطلاعات تخصصی تر به نزديکترين روانپزشک ، روانشناس ، مراکز خدمات مشاوره يا مراکز ارايه ی خدمات روانپزشکی مراجعه نمائيد. انواع فاجعه و استرس ضربه ای : پس از يک اتفاق دردناک يا فاجعه آميز ، ممکن است فرزند شما واکنش روانی و رفتاری متفاوتی نشان دهد. موارد زير مثال هايی از حوادث فاجعه آميز و ضربه های روحی شديد می باشد : حضور دريک حادثه تصادف مرگبار حضور در بلايای طبيعی نظير آتش سوزی يا سيل و زلزله حضور در فجايع انسانی مانند : درگيری های مسلحانه و جنگ متعاقب فاجعه و زمانی که کودک در منزل يا جای ديگر است وقايع ديگری نيز وجود دارد که فشار و ضربه روانی را شديد می کند : جدا شدن از والدين ديدن تصوير و خبرهای فاجعه از تلويزيون احساس از دست دادن کنترل اوضاع و بی پناهی اضطراب ، ترس ، وحشت از تاريکی شنيدن آنچه که راديو يا ديگران در مورد فاجعه بيان می کنند. واکنش و احساسات کودک تحت استرس ضربه ای : هنگام احساس خطر، جسم و ذهن کودک تغييراتی را در درون و رفتار او بوجود می آورد. پس از يک حادثه پراسترس ، فرزند شما ممکن است برخی از موارد زير را نشان دهد : بی قراری يا بيش فعالی گيجی و منگی ترس و وحشت خشم و جيغ غمگينی و افسردگی عصبيت و اضطراب احساس گناه انزوا و کناره گيری ترس از تنهايی اجتناب از موقعيت ها يا جاهايی که ياد آور فاجعه باشد سکوت ، انکار ، بی تفاوتی و باور نکردن ، به اين معنی که انگار حادثه ای اتفاق نيفتاده است. آنچه که در برخورد با کودک بايد گفته شود : برای شناخت ترسها ، آگاهی ، نيازها و سوء برداشت های بچه هايی که بطور مستقيم يا غيرمستقيم درگير يک سانحه بوده اند ، بهتراست از پرسش های زير استفاده شود : در زمان وقوع حادثه کجا بودی ؟ در جايی که تو بودی چه اتفاقی افتاد ؟ چطور اين اتفاق افتاد ؟ چرا اين اتفاق رخ داد ؟ آن موقع به چه فکر می کردی و چه احساسی داشتی ؟ آلان چه طور ؟ آن موقع برای کمک به خودت چکار کردی ؟ حالا چکار می کنی ؟ آن موقع ديگران برای کمک به تو چه کردند ؟ حالا چی ؟ هنگام پاسخ به اين پرسش ها تا می توانيم بهتر است ساکت باشيم ، خوب گوش کنيم و بگذاريم در برابر چهره آرام ، ترسها و اضطرابهای خود را بيان کند. کمک به کودک برای مقابله با فشار روانی فاجعه : هر چه سريعتر کودک را با خونسردی بغل کرده و در محيط امنی نگهداريد. به سئوالات کودک با اطمينان ولی صادقانه پاسخ دهيد. از پاسخ دادن به سئوالات مشکل اجتناب نکنيد. حداقل بگوييد بگذار بپرسم ، منهم نمی دانم . نترسيد و به کودک اجازه دهيد که در مورد حادثه و آنچه که پس از آن رخ داده حرف بزند و شما گوش کنيد. سئوالات با پاسخ باز ( پاسخ آن بله و نه نباشد ) در مورد حادثه بپرسيد طوری که کودک بتواند احساسات خود را در مورد حوادث بيان کند ( مانند " چه احساسی داشتی ؟ " به جای " آيا نترسيدی ؟ " ) نوعی " هماهنگی " در طی روز را ايجاد کنيد که مرتب اطلاعات مناسب و اطمينان بخشی به او برسد ، به حال خود رهايش نکنيد . به کودک کمک کنيد هميشه بداند که چه اتفاقی خواهد افتاد و چه چيزی در انتظار اوست . کودک را مطمئن کنيد که در امان است ، کاری کنيد کودک مطمئن شود که دوستش داريد و می دانيد که چقدر ناراحت است. اگر کودک آسيب ديده است به مراقبين کمک کنيد تا به کودک بگويند که برای مراقبت از وی چه کاری می کنند . تاکيد کنيد مراقبين کمک می کنند تا حالت بهتر شود . سعی کنيد ميزان فعاليت هايی را که می تواند باعث اضطراب شود محدود کنيد ، مثل اخبار راديو و تلويزيون ، فيلمها يا داستانهای ترسناک و صحبت ها و شيون های اضطراب آور اطرافيان . آرامش و خونسردی پدر و مادر مهمتر از همه است . گريه ها و ناآرامی های شديد خود را از چشم کودک دور نگهداريد. چه کسی می تواند شما را کمک کند ؟ روانپزشک ، روانشناس ، مشاور همه پزشکان ، پرستاران و مددکارها روحانيون معتمدين محل معلم ها دوستان و آشنايان خودشما ، با فکر کردن و صبر کردن اختلال استرس ضربه ای پس از سانحه ( PTSD ) مهمترين چيزی که بايد بخاطر داشته باشيد اين است که نيازهای مربوط به بهداشت روانی فرزند شما به اندازه نيازهای جسمانی وی اهميت دارد. واکنش های مربوط به استرس در اغلب کودکانی که يک حادثه پراسترس را پشت سر گذاشته اند شايع می باشد. گاهی اوقات اين احساسات می تواند آنقدر شديد باشد که فرزندان در انجام کارهای روزمره مانند خوابيدن ، رفتن به مدرسه ، بازی کردن و شاد بودن مشکل داشته باشند. در اغلب بچه ها ، واکنش هايی که به دنبال فشارهای استرس زا صورت می گيرد ، پس از مدتی از بين می رود . در تعدادی از بچه ها اين واکنش ها ادامه يافته يا افزايش می يابد. اين حالت اختلال استرس ضربه ای پس از سانحه يا PTSD ناميده می شود. علايم استرس ضربه ای پس از سانحه : والدين بايد از علايمی که در زير ذکر شده آگاه باشند. اين علائم نشان می دهد که کودک پس از واقعه پر استرس هنوز احساس فشار روانی شديد می کند. اجتناب از رفتن به مدرسه و " چسبيدن به ديگران " دنبال کردن پدر و مادر در هر جا و دور نشدن از منزل مشکلات خواب مثل کابوس ، دادزدن در خواب يا شب ادراری کابوس ها و تخيلات زلزله ، مرگ ، سيل و جنگ داشتن مشکلاتی در بخواب رفتن يا ادامه خواب از دست دادن تمرکز و پيدا کردن تحريک پذيری عصبی (زود عصبانی شدن ) مشکلات رفتاری که قبلا" وجود نداشته مانند سوء رفتار در مدرسه يا منزل شکايت جسمی ( مانند دل درد، سردرد، سرگيجه ) بدون علت جسمی واضح دوری گزينی از خانواده يا دوستان کاهش فعاليت ها اشتغال ذهنی و ترس در مورد حوادث ، زلزله ، مرگ انجام رفتارهای بچه گانه ، يا کمتر از سن خود با کودک مبتلا به اختلال استرس ضربه ای پس از سانحه چکار کنيم ؟ اگر احساس می کنيد کودک شما دچار اين اختلال شده است. نگران نباشيد و همه کوشش خود را برای درمان او بکار بگيريد :
داروهای آرام بخش ، ضداضطراب و خواب آور کمک بزرگی به بهبود کودک می کند تجویز پزشکان دراين مورد را بطور کامل اجرا کنيد و خود سرانه دارو به کودک ندهيد. مراقبت از خودتان: پس از يک حادثه فاجعه بار ، بزرگسالان نيز ممکن است علائمی نظير کودکان داشته باشند. برای کمک به فرزندتان ، لازم است که با احساسات خودتان نيز کنار آمده و از خود مراقبت کنيد . در صورت لزوم از مشاوران و پزشکان کمک بگيريد. توصيه هايی برای والدين : هر وقت می توانيد استراحت کنيد . هر وقت می توانيد غذا بخوريد . هر روز کار بدنی ، پياده روی و ورزش کنيد. يک جمع و گروه حمايتی متشکل از دوستان ، اعضای خانواده يا افراد روحانی تشکيل داده و احساسات و ترس های خود را با آنها در ميان بگذاريد. در خاتمه : با کمک شما ، فرزندتان می تواند ياد بگيرد با حوادث پر استرس مقابله کند. اميدواريم اين راهنما مفيد بوده باشد و در حوادث ديگر فرزند شما بتواند خوب عمل کند. توجه : درصورتيکه والدين به دليل تحصيلات کم و تفاوت زبان قادر به استفاده از اين بروشور نيستند، از ديگران بخواهيد درخواندن و آموزش آنها را ياری نمايند.
****
منبع : بروشور " بهداشت روان در حوادث طبيعی - راهنمای والدين برای مراقبت ازکوک حادثه ديده " -دانشگاه علوم پزشکی ايران انستيتو روانپزشکی تهران - مرکز تحقيقات بهداشت روان -دانشگاه علوم پزشکی تهران مرکز تحقيقات روانپزشکی و روانشناسی بالينی -مرکز ملی تحقيقات علوم پزشکی کشور - با همکاری بخش روانپزشکی اجتماعی و مرکز خدمات مشاوره ای صبح صادق - دي ماه 1382 ( به مناسب فاجعه عظيم و ملی زلزله بم)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|