نکاتی در خصوص
مراقبت از پوست در افراد دچار آسیب نخاعی
1. عوامل بسيار زيادي در ميزان تحمل فشارهاي وارده بر پوست نقش دارند كه
مهمترين آنها عبارتند از :
- شكل استخوان بندي بدن فرد
- نحوه جابجايي و حركت فرد در محيط پيرامون خود
- بهداشت عمومي بدن
2. هر فرد ضايعه نخاعي بايد در يك دوره زماني معين، ميزان تحمل پوست بدن
خود را مورد ارزيابي قرار دهد. براي اين منظور فرد در زمان مشخص در حالت
خوابيده به پشت و خوابيده به پهلو قرار گرفته و آستانه تحمل پوست خود را در
وضعيت هاي مختلف بررسي و ارزيابي مي نمايد.
3. بهتر است به منظور حفظ تندرستي و بهداشت پوست بدن بطور مرتب وضعيت
استقرار بدن فرد تغيير داده شود.
4. اگر فرد ضايعه نخاعي به هر دليلي دچار ناراحتي هاي خاص باشد ( مثل عفونت
ادراري يا عفونت ريه ) توجه به وضعيت پوست از اهميت بالاتري برخوردار است.
5. توجه به رژيم غذايي بسيار مهم است به طوري كه ميزان تحمل پوست با رژيم
غذايي مناسب ارتباط دارد.
6. كاهش وزن بدن به دليل تحليل عضلات و نمايان شدن برجستگي هاي استخواني مي
تواند بر روي ميزان مقاومت پوست تاثير گذار باشد.
7. قرار گرفتن فرد نخاعي در وضعيت نشسته به مدت طولاني مي تواند پوست نواحي
مربوطه را در معرض خطر قرار دهد ( به دليل بروز نيروهاي تنشي )
8. با توجه به تفاوت خصوصيات بدني افراد، بايد نياز هر كس و نوع نشيمنگاه
مناسب توسط فيزيوتراپ معين گردد.
9. زخم هاي فشاري يكي از جدي ترين عوارض ضايعه طناب نخاعي محسوب مي شوند.
10. چنانچه فرد داراي زخم فشاري باشد، حتي نشستن بر روي يك نشيمنگاه كاهش
فشار نيز حفاظت كافي را فراهم نخواهد كرد.
11. براي كاهش فشارهاي وارده بر عضلات سرين در حالت نشسته ، فرد مي تواند
با اجراي مانورهاي حركتي ( از جمله مانور بلند شدن ، خم شدن و.... ) به
كاهش فشارهاي وارده كمك كند.
12. جهت اجراي تدابير مراقبتي از پوست بايستي تجهيزات مناسب براي فرد نخاعي
از جمله ( صندلي چرخدار، نشيمنگاه و.... ) انتخاب شوند.
13. وجود پارگي در قسمت روكش صندلي و نشيمنگاه ،همچنين درزهاي شكافته شده
مي تواند منجر به بروز جراحت و ايجاد زخم فشاري شود.
14. استفاده مداوم و طولاني مدت از تشکچه ، منجر به فشرده شدن لايه هاي سطح
نشمين گاههاي كاهنده فشار شده و باعث كاهش كارآئي آنها مي شود.
15. در محيط آشپزخانه و هنگام استفاده از وسايل آشپزي ،بايد دقت شود كه
سطوح ادوات خيلي داغ در معرض تماس با پوست فرد نباشد.
16. در زمان حمل و جابجايي غذاها و نوشيدني هاي گرم، بايستي فرد مراقب باشد
كه از نگهداشتن آنها روي ناحيه شكم يا بين پاهاي خود پرهيز نمايد.
17. پوشيدن لباسهاي خيلي تنگ ، زبر ، ضخيم و لباسهائي كه در قسمت پشت داراي
جيب ،زيپ و دكمه يا برچسب هاي تزئيني هستند براي افراد نخاعي ممنوع است.
18. فرد بايد مطمئن باشد كه قسمتي از لباس كه در زير وي قرار گرفته فاقد
چروكيدگي و انباشتگي باشد.
19. كفش افراد داراي ضايعه نخاعي بايستي عاري از هرگونه دوخت برجسته و
ناهموار در داخل و لبه هاي آن باشد.
20. سطح خارجي كفش بايستي قبل از پوشيده شدن كنترل شود.
21. فرد بايد مراقب باشد كه بند كفشها بعد از پوشيده شدن در داخل آنها باقي
نمانده باشد.
22. كفش با زيرة مناسب مي تواند پاهاي فرد را در وضعيت مناسبي قرار دهد.
23. جوراب هاي افراد نخاعي نبايستي داراي دوخت برجسته و ناهموار در ناحيه
پنجه باشد.
24. استفاده از جورابهاي تنگ كه به ناحيه پنجه و قوزك و اطراف پا فشار مي
آورند براي افراد نخاعي جايز نيست .
25. به هنگام مسافرت فرد بايستي از نيازمندي هاي خود به منظور كنترل مشكلات
احتمالي و به حداقل رساندن خطر مشكلات پوستي اطلاع داشته باشد .
26. در استفاده از خودرو به هنگام مسافرت به كاربردن تشكچه هاي حذف فشار
اهميت زيادي دارد.
27. اگر فرد در يك دوره زماني طولاني در خودرو باشد، بايستي هراز چند گاهي
وضعيت قرارگيري پاهاي خود را بطور مرتب تغيير دهد.
28. برخي قسمتهاي خودرو از جمله روكش هاي صندلي، قلاب كمربندهاي ايمني و
سطوح ديگر مي توانند مقدار قابل توجهي گرما جذب و در خود نگه دارند كه
چنانچه در معرض تابش آفتاب يا در تماس با سطوح گرم باشند مي توانند باعث
سوختگي پوست شوند.
29. در مسافرت يا مسيرهاي طولاني و در شرايط گرما فرد نخاعي بايستي مقدار
زيادي مايعات مصرف نمايد. ( در بين مايعات ، آب بهترين نوشيدني است ) .
30. در مسافرت هاي هوايي چنانچه طول مدت پرواز طولاني تر از دو ساعت باشد
توصيه شده كه فرد از تشكچه‌هاي حذف فشار استفاده كند.
31. در پروازهاي طولاني ،پاهاي فرد متورم شده و مي تواند باعث بروز مشكلات
فشاري در قسمت كفش ها و پوشش هاي پاها گردد.
32. در طول پرواز بايد مرتبا" پاهاي فرد نخاعي مورد بررسي قرار گيرند و طي
فواصل منظم بايد پاها بالا برده شوند.
33. در پروازهاي طولاني مانورهاي حركتي بلند شدن، خم شدن و غيره طبق اصول
منظم جهت رفع فشارهاي وارده بر بدن توصيه مي شود.
34. عوامل زيادي در انتخاب تشك هاي مورد استفاده افراد نخاعي تاثير گذارند:
1) ميزان تحمل پوست در برابر فشار
2) ميزان قدرت توانايي فرد در حركت و جابجائي پيرامون تخت
3) نحوه جابجائي
4 ) درد
35. اگر فرد نخاعي در شرايطي قرار گيرد كه مجبور باشد غير از تشك مخصوص خود
استفاده كند بايد در نظر داشته باشد كه تحمل پوست وي در شرايط متفاوتي قرار
خواهد گرفت.
36 . اگر فرد از تشك جديد استفاده مي نمايد بايستي يك ارزيابي مجدد در خصوص
تحمل پوست خود به عمل آورد.
37 . عوامل زيادي خطر توسعه و پيشرفت زخمهاي فشاري را افزايش مي دهد از
جمله :
استخواني يا لاغر بودن فرد - داشتن عوارض مثانه بطور مكرر -داشتن عوارض
گوارش بطور مكرر - تعريق زياد -داشتن هرگونه بيماري ديگرو غيره
38 . برخي از موضوعات مهمي كه فرد و فيزيوتراپ وي جهت تعيين راههاي پيشگيري
از زخمهاي فشاري بايد مورد توجه قرار دهند عبارتند از ، - تجهيزات ( از
جمله صندلي چرخدار و نشيمنگاه ) وضعيت استقرار بدن، روشهاي مختلف جابجائي
بدن جهت تقليل فشار .
39 . به عنوان يك قاعده كلي، هر سطحي كه جهت نشستن انتخاب مي شود بايستي
براي يك هفته بطور آزمايشي استفاده گردد. مگر اينكه حتي زودتر از اين مدت
مشكلي بروز كند.
40 . اگر فرد نواحي قرمز رنگ يا اختلالاتي در پوست خود، ناشي از نشستن يا
خوابيدن و غيره مشاهده نمايد، بايستي سريعا" در جهت تعيين علل آن اقدام
لازم را بعمل آورد.
****
منبع : مقاله " چهل نکته در زمینه مراقبت
پوست در افراد آسیب نخاعی" تهیه کننده : عباس کاشی
- انتشار مرکز ضایعات نخاعی جانبازان
