اثرات آسيب نخاعي بر روي  دستگاه گوارش

 

   
   

www.isaarsci.ir

   

 

 

 

 

بطور کلی دستگاه گوارش از اجزای زیر تشکيل شده است:

دهان: در داخل دهان مواد غذائی جويده و بلعيده می شوند.

مری: لوله ای است که از دهان به معده امتداد پيدا کرده است.

معده: در معده مايعات مخصوصي جهت کمک به هضم غذا اضافه شده به طوری که آن را آماده جذب بدن می نمايند.

روده کوچک :غذا پس از هضم اوليه ،از معده وارد روده کوچک مي شود که لوله ای است بسيار طويل و دارای بخشهای مختلفی مي باشد که عبارتند از : دئودنوم، ايليوم، ژئوژنوم .

روده بزرگ : مواد پس از عبور از روده کوچك بصورت نيمه جامد درمي آيدوسپس وارد روده بزرگ می شود که از اجزای زير تشکيل شده است:زائده آپانديس ، سکوم ( روده کور )، کولون صعودی، کولون افقی و کولون نزولی و کولون سيگموئيد .

رکتوم ( راست روده ): مدفوع پس از عبور از کولون سيگموئيد وارد راست روده شده و از طريق مقعد به بيرون رانده می شود.

تاثير ضايعه طناب نخاعی بر روی دستگاه گوارش :

بعد از آسيب طناب نخاعی ممکن است تخليه در قسمتهای مختلف روده مانند روال طبيعی ( قبل از ضايعه ) صورت نگيرد. اين مسئله به بروز اختلال در مسيرهاي ارتباطی روده با طناب نخاعی و مغز بر می گردد که امکان دارد بصورت کامل يا ناقص رخ داده باشد. تقريبا" تمامی افراد ضايعه نخاعی در عملکرد روده ای خود با مشکل مواجه می شوند و اختلالات حتی پايين ترين سطوح طناب نخاعی ( اعصاب لگنی 3،2و 4 ) را نيز در بر می گيرد. بنابراين جهت تخليه صحيح و کامل روده ها يکسری آموزشهای خاص مورد نياز است.

معمولا" بلافاصله بعد از آسيب طناب نخاعی ، يک حالت قولنج ناشی از فلج دستگاه گوارش ( که منجر به گرفتگی روده و انباشته شدن مدفوع می گردد ) رخ می دهد. به نحوی که کل حرکات معده و روده با افت شديد مواجه می گردند. جهت کمک به بهبود اين وضعيت ، در مراحل اوليه يک لوله از بينی به معده عبور داده می شود، كه در واقع اين لوله جهت مکش هر گونه شيرابه (سيال ) توليد شده يا باقيمانده در دستگاه گوارش و در شرايطی که روده ها بی تحرک هستند، از طريق بينی به معده فرستاده می شود. همچنين سرم درماني بمنظور حفظ مايعات بدن و در شرايطی که دستگاه گوارش غير فعال است ،از طريق سياهرگ دست صورت می پذيرد.

همينکه حالت قولنج به تدريج كاسته وبه مرور برطرف شد، اقدامات درمانی جهت روده ها آغاز می شود. به نحوی که فرد به محض خروج گاز يا نفخ شکم بايدپرستار يا پزشک را مطلع نمايد. در اين شرايط، پزشک ابتدا اقدام به شنيدن صدای حرکات شکم می نمايد، که در صورت مساعد بودن وضعيت حرکات دستگاه گوارش، لوله بينی - معدي برداشته می شود و به تدريج فرد بايستی طبق روال طبيعی شروع به خوردن و آشاميدن نمايد. معمولا" اين مسئله 3 روز بعد از بستری شدن در بيمارستان انجام می شود.

 فرد بستری بايد، جهت کمک به تخليه روده های خود، طبق دستور پزشک، يکسری قرص و شياف هايی ( که از طريق مقعد استعمال می شوند )كه تجويز شده، را طی زمانهای مقرر و بطور روزانه مصرف نمايد.

همزمان با ترخيص از بيمارستان ، برای فرد يکسری فيزیوتراپی و کارهاي درمانی نيز در زمانهای مناسب در نظر گرفته خواهد شد.

در نهايت هدف از برنامه کنترل دستگاه گوارش، تخليه کامل روده ها در زمانهای منظم و قابل پيش بينی است، به نحوی که از تخليه های اتفاقی و در زمانهای نامشخص جلوگيری بعمل آيد.

آنچه که در کنترل موفقيت آميز دستگاه گوارش مورد نياز خواهد بود عبارتند از :

 

1.هماهنگی صحيح : (جهت پيشگيری از يبوست و اسهال ) شامل :

مصرف مايعات به اندازه کافی

رژيم غذائی غنی از فيبر

در صورت نياز، استفاده از عوامل نرم کننده کمکی .

 2 .    اجراي برنامه مناسب :  (جهت افزايش توانائی در کنترل برنامه دفع مدفوع ) از طريق :

برقراری يک عادت منظم، مثلا" انجام آن عادت بطور هر روز و در زمان معين .

استفاده از واکنش خودکار دستگاه گوارش:

اين واکنش ها، در بدن هر شخصی بطور غير ارادی وجود دارند.

وقتی که فرد چيزی می خورد يا می آشامد، اين واکنش ها منجر به توانائی در تخليه روده می گردند.

فرد می تواند از اين واکنش ها ، از طريق مصرف برخی غذاها يا نوشيدنی های گرم حدودا" 30 دقيقه قبل از فرا رسيدن زمان تخليه روده ها استفاده کند.

استفاده از داروهای محرک جهت تخليه روده ها

 3 .    تنظيم زمان مناسب : ( جهت افزايش توانائی در کنترل برنامه دفع مدفوع ) از طريق :

تثبيت برنامه منظم و روزانه دفع در امور زندگی روزمره ( شامل زندگی خانوادگی ، ارتباط با اشخاص ديگر و مراقبين وی ) .

عادات پيش از آسيب

تسهيل نمودن زمان تخليه بعد از مصرف وعده غذائی، يا نوشيدنی گرم از طريق واکنش خودکار دستگاه گوارش .  

4 .    عوامل محرک در تخليه روده : ( برای افزايش توانائی فرد در تخليه کامل راست روده )

روده کوچك اين توانائی را دارد که از طريق رفلکس های خود نسبت به تخليه، کمک نمايد. طی اين رفلکس ، فشار در راست روده ميتواند افزايش پيداكند. اين رفلکس ها بوسيله عوامل ديگری نيز می توانند تحريک و شروع شوند. از جمله :

کشش

فشار

وانواع محرکها شامل محرکهای شيميائی و ديجيتال .

* اين روش تخليه روده ها، موثرترين روش تخليه محسوب می شود، ولی بطور قابل توجهی به سطح ضايعه فرد بستگی دارد.بطوري كه :

  • افرادی که سطح آسيب آنها در قسمتهای بالايی طناب نخاعی قرار دارد به نحو مطلوبی می توانند از واکنش دستگاه گوارش جهت تخليه روده ها استفاده نمايند.

  • اشخاصي که سطح آسيب آنها در قسمتهای پائين تری قرار دارد، نياز دارند که با کمک يکی از روشهای کشش، فشارو... جهت تخليه روده ها اقدام نمايند.

تقريبا" تمامی افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی، علاوه بر روشهای مذکور، نيازمند استفاده از يکسری داروها نيز هستند.

قبل از اينکه فرد از بيمارستان ترخيص شود، بايستی  روشها و برنامه هاي موثر برای وی در نظر گرفته شود.

برنامه های آموزشی :

برنامه های آموزشی درخصوص کنترل دستگاه گوارش بايستی حول  محورهای زيرمدنظر باشد:

  1. رژيم غذائی شامل :

  • رژيم غذائی مناسب و غنی از فيبر

  • مصرف مايعات به اندازه کافی

  2 .   مصرف داروها  شامل :

  • داروهای خوراکی: که معمولا" 10 تا 12 ساعت قبل از استعمال شياف، تاثير بسيار زيادی دارند.

  • داروهای مقعدی: که بصورت انواع شياف يا داروهای تنقيه مصرف مي شوند. اين داروها بر اساس وضعيت فردتوسط پزشك تعيين می شوند.و وقتی فرد در بيمارستان حضوردارد، نحوه و ميزان مصرف به وي آموزش داده خواهد شد.

نكته- اغلب استفاده از روش تنقيه که در آن مقادير زيادی مايعات استعمال مي شود، توصيه نمی گردد ، چرا که می تواند به تدريج ميزان تحمل عضلات روده ها را کاهش دهد.

داروهای عمومی :

انواع مختلفی از داروها وجود دارند که می توانند درراستاي حفظ بهداشت و اجرای مناسب برنامه کنترل روده اي به فرد کمک نمايند.  که بعضی از آنها عبارتند از :

  1. داروهای افزايش دهنده حجم مدفوع شامل :

گرانول های نورماکول ( Normacol granules )

قرصهای متیل سلولز

دانه های سبوس دار

  2 .    داروهای روغنی شامل :

آگارول ( Agarol  )

شيافهای گليسرين

 3 .   داروهای نرم کننده مدفوع شامل :

کولوکسيل ( Coloxyl )

دو فالاک / لاکتولوز ( Duphalac / Lactulose )

  4 .   داروهای محرک شامل :

گرانول يا قرصهای سن کوت (Senekot )

نولکس ( Nulax )

آگارول ( Agarol  )

قرصها يا شيافهای بيزاکوديل / دورولاکس ( Durolax / Bisacodyl )

عزيزان نخاعي  بايد بخاطر داشته باشند كه استفاده هر دارو مي بايستي با نظر پزشك صورت پذيرد.

در جداول زير داروهای مذکور با جزئيات بيشتری توضيح داده شده اند :

نام دارو شکل و مقدار موثر دارو نحوه عمل احتياطات

داروهای افزايش دهنده حجم مدفوع :

عصاره گلابی يک ليوان در روز عامل مولد فيبر / حجم دهنده اگر انباشتگی مدفوع وجود داشته باشد يا فرد مشکوک به ضايعه شديد روده ها باشد نبايستی مصرف شود.
متاموسيل ( توصيه می شود که ابتدا عصاره گلابی مصرف شود) پودر پرتقال : معمولا" يک قاشق چايخوری از آن با يک ليوان آب مخلوط و بعد از غذا و قبل از خواب ميل می شود. عامل مولد فيبر / حجم دهنده اگر انباشتگی مدفوع وجود داشته باشد، يا فرد مشکوک به ضايعه شديد روده ای باشد به هيچ وجه نبايستی مصرف شود .

نورماکول

بصورت گرا نولها ئی هستند که معمولا" تا 2 قاشق چايخوری پر و يک تا دوبار در روز بعد از غذا و قبل از خواب ميل مي شود. دارو با افزايش حجم مدفوع باعث تخليه روده می شود. اگر شخص انباشتگی مدفوع داشته باشد يا مشکوک به ضايعه شديد روده ای باشد، نبايد مصرف كند.

نكته:گرانولها را بايد بصورت خشک بر روی زبان قرار داده و قورت داد و بعد مقدار زيادی آب مصرف نمود.

قرص های سلولون يا متيل سلولون به شكل قرصهای بزرگ سفيد رنگی هستند که بعد از غذا با 2 ليوان آب مصرف می شوند اين دارو ها حجم کولون را افزايش می دهند به نحوی که:
  • عملکرد روده را به حال طبيعی بر ميگردا نند.
  • يبوست را از بين ميبرند.
 

داروهای چرب کننده :

آگارول به شكل محلول سفيد رنگ است دارو جهت موارد زير مصرف ميشود:

نرم کننده کولون

محرک حرکات روده

 
شيافهای گليسرول ا نواع شياف اين داروها بطور موضعی استفاده ميشوند. دارای اثر تحريک کنندگی روی روده بزرگ هستند.  

عوامل نرم کننده مدفوع :

عصاره گلابی

عصاره ميوه (كه از سوپرمارکتها قابل تهيه است ) نرم کننده مدفوع و منظم کننده روده است. يک ليوان ( تقريبا" 150 ميلی ليتر) که با داروهای خوراکی د يگر نوشيده می شود، و معمولا" 10 تا 12 ساعت قبل از اجابت مزاج مصرف می گردد..

کولوکسيل

قرصهايی بصورت :

50 ميلی گرمی (زرد رنگ )

120 ميلی گرمي     

وقطره هايی بصورت :

15 قطره 3 بار در روزمصرف مي شوند.

 انواع شياف

نرم کننده مدفوع بوده و جهت پيشگيری و رفع يبوست مورد استفاده دارد. اگر فرد داراری درد شکم ، تهوع و استفراغ باشد، نبايستی از آن استفاده نمايد.

دارو می توا ند باعث کرامپ (گرفتگی ) عضلات شکمی شود.

بهترين طريقه مصرف، نوشيدن حداقل يک ليوان آب همراه دارو است.و در مصرف آن بايد موارد زير را در نظر گرفت.
  • همراه آن ،مصرف يک داروی افزايش حجم مدفوع يا رژيم غذائی غنی از فيبر توصيه مي گردد.
  • بايدفعاليت بدنی حتي المقدور افزايش يابد.
  • همزمان بامصرف دارو بايدحداقل يک ليتر آب در روز مصرف شود.

 

دوفالاک يا لاکتولوز

شربت هايی بصورت شفاف و تيره نرم کننده مدفوع از طريق افزايش ميزان آب محتويات روده
  • دارو می تواند باعث توليد گاز بيش از حد در روده  شود.

داروهای تحريک کننده :

سن کوت

داروبه شکل قرص يا گرانول است.

ميزان مصرف: يک عدد از آن ميتواند باعث تشکيل مدفوع نرم شود.

  • معمولا" 2 تا 4 قرص در روز مصرف ميشود
  • یا 1 تا 2 قاشق چايخوری گرانول آن بصورت 2 تا 3 بار در روز
  • حرکت روده ها را به حالت طبيعی بر ميگرداند و تحريک کننده تخليه روده ها است.
  • محرک کولون بوده و فعاليت ريتميک و طبيعی  ا يجاد ميکند.
داروميتواندباعث ناراحتی شکم و کاهش مدفوع  گردد.
  • تاثير دارو 8 تا 10 ساعت باقی می ماند. 
  • بايد همراه با دارومقدار زيادی آب مصرف شود.

بهترین حالت مصرف دارو ،عبارتست از: مصرف داروهمراه با غذا و تقريبا" 10 تا 12 ساعت قبل از مصرف شياف .

کولوکسيل همراه با سن تا قرصهای پوشش دار قهوه ای رنگ اين داروها نرم کننده مدفوع و محرک کولون هستند. ممكن است اسهال،و ناراحتی های شکمی ايجادكنند.

نولاکس

عصاره خشک شده يا گرانول سن تا است که به شکل قطعاتی در آمده است .

  مقدار مصرف: يک قطعه ازآن به اندازه يک گردواست و 10 تا 12 ساعت قبل از تخليه مصرف مي شود.

به عنوان محرک حرکات روده عمل می کند.  
بيزاکود يل ، دورولاکس يا بيزالاکس به شكل قرصهای :
  • 5 ميلی گرمی (زرد )
  • 1-3 قرص در روز در صورت نياز
  • 10-12 ساعت قبل از تخليه

به صورت شياف :

  • حاوی 10 ميلی گرم محرک (10 تا 20 دقيقه )

جهت تنقيه :

  • بصورت محلول 5 ميلی گرمی استفاده ميشود.
محرک حرکات روده بوده و طی تماس با موکوس روده فعال می شود. امكان وجود کرامپ ( گرفتگی ) عضلانی شکم ، تحريک راست روده وجوددارد .دارومولد گاز روده بوده و باعث به هم ريختن تعادل مايعات بدن می شود.

گرا ناکول

بصورت گرانولهای پوشش دار (شکری)

ميزان مصرف:  1 تا 2 قاشق چايخوری و 2 بار در روز بعداز غذا

  • همراه آب يا آب ميوه ميل می شوند.
  • داروعامل تنظيم کننده روده ها است.
  • گرانولها در روده کوچک متورم شده و حرکات آن را تحريک ميکنند.
 

ميکرولاکس

( داروی تنقيه )

بصورت محلول 5 ميلی گرمی از راه مقعد استعمال می شود.

ميزان مصرف :  2-1 بار تنقيه

در تماس با روده اثر تحريک کنندگي داشته و  تخليه کننده روده است که معمولا" 5 تا 10 دقيقه بعد تاثير ميكند.  
داروهای ديگری که در کنترل برنامه روده ای تاثير می گذارند.
کيسا پريد داروی کمکی در تخليه معده است به نحوی که حرکات معده و روده را افزايش ميدهد. باعث گرفتگی عضلات شکمی ، واسهال ميشود
اکسی بو تينين داروی کمکی در برنامه کنترل مثانه می باشد و می تواند باعث کاهش حرکات روده نيز بشود. مولد يبوست
پرو - با نتين داروی کمکی در کاهش تعريق بدن است که می تواند باعث کاهش حرکات روده نيز بشود مولد يبوست
نارکو تيکها(مخدرها) از جمله مورفين ، اندون، MS کانتين داروهای مسکن درد هستند و ميتوانند باعث کاهش حرکات روده نيز بشوند. مولد يبوست
داروهای مسکن   (مثل پانادئين کدئين) داروهای مسکن درد هستند که ميتوانند باعث کاهش حرکات روده نيز شوند. مولد يبوست

3.   زمان بندي واجراي برنامه های روزانه :

از گذشته تجربيات نشان داده اند که اگر فرد، برنامه های درماني مربوط به مشکلات روده ای خود را بطور روزانه و در زمان معينی انجام دهد، احتمال بروز مشکلات ناشی از تخليه نامناسب به حداقل ممکن خواهد رسید.

برنامه های روزانه بسته به افراد مختلف، متفاوت است، ولی بايستی به نحو مطلوبی برنامه ريزی شده باشند. در غير اينصورت بايستی برنامه  مناسبي جهت كنترل و تخليه پی ريزی شود.

اگر زمان و تكراربرنامه های روزمره ( بطور مثال 3 بار در هفته در هنگام صبح ) تغيير داده شوند ، 2 تا 3 هفته نياز است تا فرد خود را به برنامه جديد عادت دهد. لذا در اين مدت امکان دارد مشکلاتی در عملکرد روده ها بروز نمايد.

لذا برای ارزيابی تغيير ات ايجادشده در برنامه های روزمره و بررسی تاثير تغييرات، حداقل 2 تا 3 هفته زمان نياز است.

عوامل موثر در تخليه روده ها :

  1. رژيم غذايی :

  • غذاهائی که قبلا" مصرف شده اند،ميتوانند حرکات دستگاه گوارش (حرکات روده و معده )را  تا حد تخليه از راست روده تحريک کنند.

  • نوشيدنی های گرمي که از قبل مصرف شده اند ( در هر زمان ) می توانند حرکات دستگاه گوارش ( حرکات معده و روده ) را تا حد تخليه از راست روده تحريک نمايند.

 2 .   شيافها :

  • مصرف شياف و نشستن در توالت يا روی صندلی دوش ( تقريبا" بمدت 30 تا 45 دقيقه ) تحت تاثير نيروی جاذبه می تواند به تخليه روده کمک نمايد.

 3 .   ماساژ و کشش :

ماساژ شکمی از راست به چپ ( در زير دنده ها ) و به سمت پائين پهلوی چپ می تواند مفيد باشد.

همچنين تنفس عميق و کشش نيزموثر هستند.

 4 .  تحريک انگشتی :

تحريک انگشتی مقعد ( که اجراي آن بخصوص همزمان با استعمال شياف زمان خوبی است ) اغلب می تواند روند تخليه را تسريع کند. معمولا" برای اينکار بعد از پوشيدن دستکش، يکی از انگشتان بخوبی با روغن آغشته می شود يا از هر وسيله ديگری که برای اينکار مناسب باشد ،می توان استفاده کرد. سپس با يک حرکت چرخشی و ماساژ عضله مقعد، تحريک صورت می پذيرد تا تخليه انجام شود ، که اغلب 15 تا 60 ثانيه  بطول می انجامد.

گاهی ممکن است نياز باشد که تحريک انگشتی هر 5 تا 10 دقيقه يکبار تکرار شود. در اين شرايط مدفوع اجازه پيدا می کند تا از ميان عضله مقعد عبور کند.

شياف بايستی بلافاصله بعد از نوشيدن آب گرم استعمال شود.

شياف بايستی بخوبی چرب شده باشد و بوسيله انگشت ( در شرايطی که دستکش پوشيده شده ) يا هر وسيله مناسب ديگر در داخل مقعد و به سمت بالا فرستاده شود.

شياف بايد دقيقا" نزديک به ديواره روده قرار داده شود.

اگر مدفوع در ناحيه راست روده و در مسير قراردادن شياف وجود داشته باشدومانع نفوذآن باشد، بايستی در ابتدا  برداشته شود.

 5 .   بررسی نتايج :

بمنظور اطمينان از خالی بودن راست روده نياز است يک بررسی نهائی بوسيله انگشت ( در شرايط مجهزبه دستکش  و چرب ) يا هر وسيله مناسب ديگر صورت پذيرد.

همينکه راست روده کاملا" خالی شد، بايد شستشوی لازم بطور کامل صورت گيرد.

عوامل زيرنيز می توانند در برنامه کنترل روده ای تاثير بگذارند عبارتند از :

  • بعضی از داروها که جهت اهداف ديگری غير از کنترل روده مورد استفاده قرار می گيرند می توانند بر روی برنامه کنترل روده اي تاثيرگذارباشند.

  • استرسهای هيجانی می توانند عامل بروز يبوست يا اسهال باشند.

  • فعاليتهای ورزشی نيز ممکن است بر روی حرکات روده تاثير بگذارند. برخی فعاليتهای بدنی را بعد از تعبيه شياف و قبل از تحريک انگشتی می توان انجام داد. انجام فعاليتهای ورزشی و آرام بصورت 2 بار در روز نه تنها از اسپاسمهای عضلانی جلوگيری می کند، بلکه کمک زيادی به برنامه تخليه روده می نمايد.

  • ايجادتغييرات در زمان بندی برنامه دفع روده می تواند منجر به عوارض روده ای شود.

  • نوع رژيم غذائی تاثير به سزائی در سفت يا نرم بودن مدفوع داشته باشد. ( جدول زير را ملاحظه فرمائيد ) . برخی غذاها از جمله غذاهای تند يا ادويه دار يا ميوه های دارای هسته های سفت می توانند بر روی مدفوع تاثير بگذارند.همچنين گاهی مصرف الکل می تواند باعث اسهال شود. لذا اطلاع يافتن از اين قبيل موارد می تواند برای فرد بسيار سودمند باشد.

گروه غذائی غذاهائی که می توانند باعث سفتی مدفوع شوند غذاهائی که می توانند باعث نرمی مدفوع شوند
شير شير، ماست بدون چربی ، پنير، پنير لور، بستنی ماست چرب
نان و حبوبات نان سفيد غنی شده، نان های خشک نمکدار، حبوبات پرک شده، کتلت       ( حاوی گندم و تخم مرغ ) ،خاگينه، بيسکويت، برنج سفيد، رشته فرنگی (غنی شده ) نان تهيه شده از غلات کامل و حبوبات
ميوه و سبزيجات آب ميوه تخليص شده، سس سيب، سيب زمينی بدون پوست تمامی سبزيجات (غير از سيب زمينی بدون پوست ) تمامی آب ميوه ها
گوشت همه نوع گوشت ، ماهی يا مرغ انواع گوشت که بطور متناوب با آجيل ، غلات خشک، نخود فرنگی، عدس، پسته و غيره مصرف می شوند
جربی ها هيچکدام تمامی چربيها
دسرها و شيرينی ها ا نواع دسرها و شيرينی های بدون غلات يا ميوه شيرينی های ساخته شده از گندم، غلات يا ميوه ها
سوپ ها سوپ های بدون سبزی سوپهای همراه با سبزيجات ، غلات، عدس

نکات مهم درخصوص حل مشکلات روده ای :

اسهال :

اسهال در واقع يک مدفوع بی شکل ، شل و آبکی است که بدنبال حرکات بيش از حد روده يا مشکلات روده ای ايجاد می شود.

علل:

مصرف غذاهای تند و ادويه دار يا غذاها و نوشيدنی های حاوی کافئين از جمله قهوه، چای و نوشيدنيهای ( کولا ) گازدار.

مصرف برخی آنتی بيوتيکها.

استفاده بيش از حد از نرم کننده های مدفوع و مسهل ها.

سرماخوردگی يا عفونتهای روده ای ( معدی يا گلو درد چرکی ).

استرسهای روحی - روانی.

راه حل ها :

مصرف غذاهای سفت کننده مدفوع ( از جدول فوق استفاده شود )

مصرف هر گونه مسهل تا رفع کامل اسهال بايد متوقف شود، مگر اينکه يبوست خيلی شديدی ايجاد شده باشد.

مصرف هر گونه نرم کننده مدفوع ( نظير کولوکسيل، عصاره گلابی ) بايد موقتا" متوقف شود. و وقتی اسهال تمام شد و مدفوع به قوام مورد نظر رسيد، ميتوان مجددا" از آنها استفاده نمود. مگر اينکه يبوست خيلی شديدی ايجاد شده باشد.

بعد از اينکه اسهال متوقف شد، مجددا" بايستی درمورد رژيم غذايی تجديد نظر نمود و از نرم کننده های مدفوع و جيره غذائی مناسب استفاده کرد.

اگر اسهال به مدت 24 ساعت تداوم داشته باشد و متوقف نگردد، بايد سريعا" به پزشک و مراکز درمانی مراجعه شود.

در ارزيابی برنامه کنترل روده، بايستی آخرين وضعيت حرکات روده ای مورد نظر و توجه قرار گيرد. گاهی اوقات يبوست شديد ( به شکل انباشتگی مدفوع) حالتی شبيه به اسهال به وجود می آورد. اين حالت به اين دليل است که تنها چيزی که مدفوع سفت را حرکت می دهد مايع بسيار ناچيز اطراف مدفوع می باشد. بنابراين اگر روده تحت تاثير مقدار ناچيزی مايع و مواد جامد و بدون فيبر قرار گيرد بايد توجه داشت که يک راه حل فوری برای آن تعيين شود. لذا لازم است برآورد شود که آیا احتمال ايجاد انباشتگی مدفوع يا يبوست شديد، وجود داشته است يا خير؟ و يا نحوه شکل گيری مدفوع به چه صورت بوده ،آيا مدفوع سفت، حجم کم مدفوع يا حرکات شديد روده طی دوره زماني هفته قبل تاكنون داشته است يا خير ؟

در زير راه حلهائی برای رفع يبوست ارائه شده است. در هر حال بسته به نوع شرايط ، فرد لازم است که به پزشک يا مراکز بهداشتی - درمانی مراجعه نمايد.

يبوست :

يبوست حالتی است که در آن مدفوع بطور مکرروبطورغيرعادي سفت می شود.

عوامل :

فقدان يک برنامه کنترل روده ای منظم و زمان بندی شده .

تخليه ناقص روده ها باعث می شود که مدفوع طی زمان طولانی تري باقيمانده و آب بيشتری از دست دهد.

رژيم غذائی که دارای فيبر کمی باشد.

استراحت طولانی مدت در رختخواب، يا اگر سطح فعاليت فيزيکی فرد کم باشد.

برخی داروها : از جمله داروهای مخدر، آهن، آمفوژل .

راه حل ها :

خوردن غذاهائی که باعث نرم شدن مدفوع شده و به پيشگيری از يبوست کمک می کند. ( جدول بالا ملاحظه شود ).

افزايش فعاليت و ميزان تمرينات حرکتی .

نوشيدن مقادير فراوانی ازمايعات، تا آن حدی که برای برنامه کنترل مثانه مصرف می شود.

خونريزی از مقعد :

گاهی طي خونريزی مقعدی، خونی به رنگ قرمز روشن روی مدفوع ، کاغذ توالت يا دستکش به چشم می خورد.

علل :

  • بواسير يا هموروئيد.

  • تشكيل مدفوع سفت ( يبوست ).

  • ترك مقعد ( شکافهای کوچکی در پوست ناحيه مقعد ايجاد می شود )

  • ضربه هايی که درجريان استفاده از تحريک کننده های دستی به مقعد واردمی شود،نيز می تواند باعث خونريزی گردند.

راه حلها :

  • مصرف غذاهائی که باعث نرمی مدفوع می شوند. ( طبق جدول فوق) همچنين مصرف آب و مايعاتی مثل عصاره گلابی

  • تحريک دستی(انگشتي) بايستی به آرامی و ملايمت بيشتری صورت گيرد، بطوريکه ضربه به حداقل ممکن خود برسد.

  • اگر خونريزی شديد بوده يا برای 2 يا 3 روز تداوم داشته باشد، بايستی سريعا"به پزشک و مراکز درمانی مراجعه شود.

 اقدامات درمانی روده و اتونوميک ديس رفلکسی :

در مورد علائم و مجموعه نشانه های اتونوميک ديس رفلکسی در بخش مربوطه با عنوان "اتونوميك ديس رفلكسي "توضيحات لازم ارائه خواهد شد.

علل :

هموروئيد يا جراحات جزئی پوست يا هر عاملی که می تواند باعث بروزدرد شود.

روده مملو از مدفوع يا تحت فشار ( بدلايل مختلف مثلا" يبوست، انباشتگی مدفوع، يا عدم اقدامات درمانی بموقع برای روده ).

تحريک انگشتی خشن.

تحريک بيش از حد اسفنکتر مقعد.

راه حلها :

اقدامات درمانی روده بطور منظم و تخليه کامل راست روده بايستی انجام شود. ممکن است لازم باشد، که فرد خود را با اقدامات درمانی مکررا" تطبيق دهد. مخصوصا" بعد از ترخيص از بيمارستان، اغلب تغيير رژيم غذائی صورت می گيرد.

تغيير وضعيت بدن درجهت ايجاد احساس راحتی بيشتر، در طول دوره اجرای اقدامات درمانی و کنترلی بايستی انجام شود.

می توان از پمادهای بی حس کننده، 5 تا 10 دقيقه قبل از استعمال شياف و يا تحريک انگشتی در قسمت مقعد استفاده کرد.

عوارض ناشي ازعدم وجود حرکت در روده ها بعد ازگذشت 2 تا 3 روز از اقدامات درمانی روده:

علل :

يبوست

انباشتگی مدفوع

غذا نخوردن

راه حل ها :

اقدام در خصوص تعيين علت ها و راه حل ها (بخش مربوطه به يبوست ملاحظه شود ) .

تماس با مراکز بهداشتی و درمانی

گاز بيش از حد :

علل :

مصرف بيش از حدغذاهای مولد گاز . طبق جدول زير :

 

غذاهای توليد کننده گاز

 سبزيجات ميوه جات
 بنشن جات ( لوبيای سفيدو قرمز ) کلم ( قمری ) انواع ترب و تربچه انواع سيب ( خام )

 

  کلم بروکلی  تره فرنگی Rubatages انواع آوکادو ( Avo cados)
 کلم دکمه ای   عدس   کلم پيچ  طالبی ، گرمک
  کلم کبيج ( Cabbage )  انواع پيازها   انواع پيازچه  خربزه قندک
  کلم رومی   انواع نخود فرنگی  تره ، موسير  هندوانه
  ذرت  انواع فلفل   انواع سويا  
  انواع خيار   فلفل قرمز شيرين  شلغم  

يبوست .

هوايی که هنگام خوردن و آشاميدن بلعيده شده ووارد معده مي شود.

افزايش ميزان فعاليت باکتريهای تجزيه كننده موجود در روده ( بالاتر ازحد نرمال).

راه حل ها :

خوردن غذا به آهستگی وبدون عجله ، جويدن غذا با دهان بسته و بطور کلی پرهيز از بليعدن غذايي که کامل جويده نشده است.

برخی غذاها همانطور که ذکر شد مولد گاز هستند. لذا بايد سعی شود از مصرف بي رويه اين نوع غذاها خودداری شود.

اگر نياز باشد، فرد خود را با اقدامات درمانی تطبيق نمايد.

خوردن ماست يا نوشيدن  Vaalia.

  فردداراي ضايعه نخاعي بايد بخاطر داشته باشد که :

 

هر روز در يک زمان معين ،برنامه کنترل روده ای خود را اجرا نمايد.چرا كه روده قابليت عادت و آموزش ديدن را دارد.

هر روز برنامه کنترل روده را مورد ارزيابی قرار دهد. به نحوی که حرکات روده مدنظر قرار گيرد يا در موارد زير مراقبت های لازم صورت پذيرد :

اگر مدفوع سفت باشد، مصرف منظم مواد مسهل بايد ادامه پيدا کند.

اگر مدفوع نرم است ، فرد نبايستی از هيچ نوع ماده مسهل استفاده نمايد و يا اينکه تا آنجا که امکان دارد مصرف آن را تا حد مطلوب کاهش دهد.

اگر مدفوع سفت است، فرد بايد تصميم به افزايش مصرف مواد مسهل بالاتر ا زحد معمول نمايد .

به مرور زمان و با برخی اقدامات آزمايشی فرد می تواند، دقيقا" آنچه که در برنامه کنترل روده به سود او است راتشخيص واجرانمايد.

 

****

Reference:

  :handbook of spinal cord injuries -2nd edition

-Effects of injury-The digestive system)

:Queensland spinal cord Injuries Service=QSCIS

                            2002

 

****

منبع : مقاله " اثرات آسيب نخاعي بر روي  دستگاه گوارش  " -ترجمه عباس كاشي -برگرفته از handbook of spinal cord injuries - انتشار 2002- Queensland spinal cord Injuries Service=QSCIS - انتشار مركز ضايعات نخاعي جانبازان

 

 

 

 

 

 

بازگشت به صفحه اصلی  

 

 

 

 

 

 

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد

 
 





Powered by WebGozar

 

مرکز ضايعات نخاعی جانبازان

 مهرماه  هزار سيصد و هشتاد و چهار

info@isaarsci.ir

Copyright © 2005  Isaarsci  Website . All rights reserved