|
جام جم آنلاين: وقتي سعي مي‌كنيم با تا زدن
تكه‌اي كاغذ، كلاه درست كنيم يا براي ساخت سبد گل، رشته‌هاي حصير را به هم گره
بزنيم، آنچه روي مي‌دهد كاملا واضح است. وقتي در اين كار موفق نمي‌شويم
مي‌گوييم «يادم نمي‌آيد.» اين گفته فوق‌العاده دقيق است. مراحل اصلي كار با
كاغذ يا حصير از يادمان رفته است.
به همين ترتيب، وقتي تلاش مي‌كنيم شعري را به خاطر بياوريم، كلمات به ذهنمان
راه نمي‌يابند. ما اغلب با شروعي دوباره مي‌توانيم حركت‌ها و كلمات مورد نظرمان
را بازيابيم، ما مراحلي را كه به بخش فراموش شده مربوط مي‌شوند، بارها و بارها
بررسي مي‌كنيم تا اين كه دوباره در ذهنمان ظاهر شود. به اين ترتيب، شرايطي را
كه تحت آن شرايط كلاه كاغذي مي‌ساختيم يا شعري را آموختيم دوباره فراهم مي‌كنيم
و بقيه مطالب مربوطه نيز به يادمان مي‌آيد.
فراموش كردن يك اسم خاص
اسامي خاص به راحتي فراموش مي‌شوند و آشكار است كه برخي از آنها را از ياد
برده‌ايد. براي اين كه بتوانيد يك اسم خاص را به خاطر بياوريد، هر چه را كه
تصور مي‌كنيد به آن شخص يا شيء مورد نظر مربوط مي‌شود، بررسي كنيد. سپس حروف
الفبا را به آرامي مرور كنيد و بكوشيد آن اسم را تلفظ كنيد. گاهي از سرعت خود
در انجام اين كار و رسيدن به نتيجه شگفت‌زده مي‌شويد. در مواقع ديگر، از اين كه
به اسم مورد نظر خيلي نزديك شده‌ايد، اما آن را به ياد نمي‌آوريد عصبي مي‌شويد.
هرچند شايد روز بعد بدون اين كه به موضوع فكر كنيد، همان اسم را به ياد آوريد و
از اين يادآوري غيرمنتظره تعجب كنيد.
اگر از پيش بدانيد كه بايد افراد را به اسم خطاب كنيد، مي‌توانيد به شيوه‌هاي
گوناگون امكان موفقيت خود را در اين كار افزايش دهيد. براي مثال، قبل از بردن
دوست خود به يك باشگاه، اسامي اعضاي آن باشگاه را بخوانيد و مرور كنيد يا به
محض رسيدن به جلسه و قبل از شروع معارفه، اسامي اشخاصي را كه مي‌بينيد در ذهن
خود تكرار كنيد.
شما بسادگي مي‌توانيد فراموشكاري خود را با متانت و لطف بپذيريد. هميشه
مي‌توانيد به پيري خود متوسل شويد. مي‌توانيد به دوستي كه نامش را از ياد
برده‌ايد بگوييد كه هميشه نام كساني را فراموش مي‌كنيد كه بيشتر مي‌خواهيد به
يادشان باشيد و با اين گفته دوست خود را خشنود سازيد. (اگر نگران از ياد بردن
نام كساني باشيد كه برايتان اهميت دارند، اين مورد بيشتر مصداق پيدا مي‌كند.)
يا موردي را تعريف كنيد كه كارمندي نام شما را پرسيده و شما آن را فراموش
كرده‌ايد.
روش مفيد ديگر آن است كه ضمن دراز كردن دستتان به سوي كسي كه مدت‌هاست وي را
نديده‌ايد، خود را معرفي نماييد. اين كاري مودبانه است و احتمالا فرد ديگر هم
به همين صورت عمل مي‌كند.
فراموش كردن آنچه مي‌خواستيد بگوييد
البته دامنه فراموشي شما به يك كلمه يا اسم محدود نمي‌شود. گاهي ممكن است
نقل‌قول‌ها مفيد باشند؛ اما در صورتي كه شكل درست آنها به ذهن خطور كند.
اگر هنگامي كه همراه ديگران سرود ملي مي‌خوانيد و بخشي از سرود را فراموش
كرديد، مي‌توانيد لب‌هايتان را به گونه‌اي حركت دهيد كه به نظر بيايد با ديگران
همراهيد. اما اگر در افتتاحيه مراسمي از شما بخواهند كه به تنهايي آن را
بخوانيد، اين شيوه موثر نخواهد بود. افرادي كه عرق ملي دارند، سرود كشور خود را
از روي نوشته نمي‌خوانند. هيچ چيز بجز تمرين كافي موثر نيست.
فراموش كردن آنچه مي‌خواستيد بگوييد موردي خاص است. در يك گفتگوي مودبانه شما
منتظر مي‌مانيد تا صحبت طرف مقابل تمام شود. سپس متوجه مي‌شويد چيزي را كه
مي‌خواستيد بگوييد از ياد برده‌ايد. اگر ديگران متوجه شوند كه شما مي‌خواستيد
چيزي بگوييد، پريشاني و آشفتگي‌تان بيشتر مي‌شود. يك راه‌حل اين است كه حرفتان
را در ذهن خود تكرار كنيد. راه‌حل ديگر اين است كه از امتياز سالخورده بودن
استفاده و كلام گوينده را قطع كنيد؛ راه‌حل ديگر، يادداشت كردن چيزي است كه در
نظر داريد بگوييد. (ديگران تصور مي‌كنند حرف‌هاي گوينده را مي‌نويسيد).
اگر هنگام صحبت كردن از موضوع اصلي منحرف شويد نيز همين مشكل بروز مي‌كند. شما
مطلبي فرعي را تمام مي‌كنيد و نمي‌توانيد علت مطرح كردن آن موضوع يا صحبت‌هاي
قبلي خود را به خاطر آوريد. راه‌حل ساده آن است كه به مسائل حاشيه‌اي نپردازيد؛
يعني خودتان كلام خود را قطع نكنيد. هميشه جمله‌هاي طولاني چنين مشكلاتي را
ايجاد مي‌كنند.
وقتي به زباني صحبت مي‌كنيد كه تسلط چنداني به آن نداريد، احتمال بروز چنين
مشكلي زياد است. البته اين مورد مختص سن خاصي نيست. از اين رو بيان كردن يك
جمله مركب هميشه اشتباه است. بهترين كار استفاده از جمله‌هاي ساده است. در
دوران پيري حتي اگر به زبان مادري خود صحبت كنيد، احتمال بروز چنين مشكلي وجود
دارد.
فراموش كردن كاري كه مي‌خواستيد انجام دهيد
10 دقيقه قبل از ترك خانه گزارش وضع هوا را مي‌شنويد: احتمال دارد كه پيش از
بازگشت شما باران ببارد. به ذهنتان مي‌رسد كه با خود چتر برداريد. (مفهوم اين
جمله كاملا مشخص است: برداشتن چتر به ذهنتان خطور مي‌كند.) اما هنوز آماده
انجام اين كار نيستيد و 10 دقيقه بعد خانه را ترك مي‌كنيد؛ بدون اين كه چتري با
خود برده باشيد. بهترين راه‌حل چنين مشكلي اين است كه در صورت امكان به محض
خطور فكر به ذهنتان آن كار را انجام دهيد؛ چتر را به دستگيره در آويزان كنيد يا
آن را كنار كيف دستي يا ساكتان قرار دهيد يا به شيوه‌اي ديگر فرآيند همراه بردن
چتر را آغاز كنيد. از همين روش مي‌توانيد براي يادآوري كارهايي استفاده كنيد كه
بلافاصله انجام نمي‌شوند. نيمه‌شب به ذهنتان مي‌رسد كه زمان ارسال مدارك به
سازمان بازنشستگي فرارسيده است. روز بعد فراموش مي‌كنيد كه مدارك را بفرستيد.
به محض اين كه فكري به ذهنتان خطور كرد، آن را عملي كنيد؛ از جا بلند شويد و
مدارك بازنشستگي خود را روي ميز صبحانه بگذاريد.
همچنين همين مشكل زماني بروز مي‌كند كه فكر خوبي در سر داريد و سپس آن را
فراموش مي‌كنيد. اگر اين افكار به طور معمول نيمه‌شب‌ها به سراغتان مي‌آيد، يك
دفترچه يادداشت يا ضبط صوتي را كنار تختخوابتان قرار دهيد. اگر با فرد ديگري
هم‌اتاق هستيد، از قلمي كه چراغ دارد استفاده كنيد. با يك دفتر يادداشت جيبي يا
ضبط صوت، مي‌توانيد كارهايي را كه مي‌خواهيد در آينده انجام دهيد به خاطر
سپاريد. اين شيوه براي همه افراد، بويژه سالخوردگان، مفيد است. چنين روشي زندگي
را شادتر و لذتبخش‌تر مي‌كند. به جاي تكيه بر حافظه خود، از يادداشت‌ها استفاده
كنيد.
فراموش كردن انجام به موقع كارها
ما بندرت خوردن آسپرين را براي سردرد فراموش مي‌كنيم؛ اما خيلي پيش مي‌آيد كه
خوردن قرص مربوط به بيماري‌هاي ناپيدايي مانند فشار خون بالا را از ياد ببريم.
تفاوت در چيست؟ ما به 2 دليل آسپرين مصرف مي‌كنيم: سردرد، خوردن قرص را به ما
يادآوري مي‌كند و وقتي اين كار را مي‌كنيم، نتيجه سريعي حاصل مي‌شود، سردرد رفع
مي‌شود. فشار خون بالا يا داروهاي آن، چنين تاثيري ندارند. به طور كلي، اگر
ضرورت دارد كه چنين داروهايي را به طور مرتب مصرف كنيم، به 2 چيز نياز داريم:
يك يادآوري و يك نتيجه تقويت‌كننده.
از يك تقويم ديواري بزرگ و تبليغات استفاده كنيد آن را در جايي آويزان كنيد كه
هميشه جلوي چشمتان باشدفرض كنيد بايد قرصي را روزي 2 بار صبح و شب مصرف كنيد.
كاري را كه تقربيا هميشه در همان ساعت‌ها انجام مي‌دهيد، مثل مسواك زدن
دندان‌هايتان در نظر بگيريد. با يك نوار لاستيكي، جعبه قرصتان را به دسته
مسواكتان ببنديد. وقتي براي استفاده از مسواك جاقرصي را بر مي‌داريد، يادتان
مي‌آيد كه بايد قرصتان را بخوريد. به احتمال زياد، بسياري از كارهايتان را هر
روز و به طور منظم انجام مي‌دهيد كارهايي مثل غذا خوردن، شانه‌زدن موها، لباس
پوشيدن و لباس كندن. شما مي‌توانيد از اين فعاليت‌هاي عادي مثل يك ساعت
شماطه‌دار استفاده كنيد تا زمان انجام كارهاي ديگر را به شما يادآوري كنند.
در خصوص نتيجه تقويت‌كننده، سعي كنيد موفقيت خود را در انجام بموقع كارها ثبت
كنيد. يك تقويم و يك قلم مشكي نوك‌پهن تهيه كنيد. براي مثال، فرض كنيد كه بايد
4 بار در روز قطره‌اي را در چشم‌هايتان بچكانيد. هر بار كه قطره را مي‌ريزيد،
يك‌چهارم فضايي را كه براي هر روز در تقويم در نظر گرفته شده است، سياه كنيد.
در پايان روز، اگر ريختن قطره را فراموش نكرده باشيد، همه آن فضا سياه خواهد
بود. با گذشت چند روز، مي‌توانيد به تقويم سياه شده بنگريد و به خود تبريك
بگوييد. به احتمال بسيار زياد، شما به سياه كردن تقويم ادامه خواهيد داد.
فراموش كردن محل قرار دادن چيزهاي گوناگون
«عينك من كجاست؟»، «كليدهاي اضافي ماشين كجاست؟» اين وسايل را هزار جا ممكن است
گذاشته باشيد و اگر نتوانيد بخوبي سابق ببينيد، يافتن آنها به مراتب دشوارتر
است. شما براي يافتن عينكتان به عينك نياز داريد و حتي وقتي آن را به چشمتان
زده‌ايد نيز در يافتن كليدها با مشكل مواجه مي‌شويد. انگشت‌هايتان كه در فضاي
تاريك به جستجو مي‌پردازند نيز بسرعت سابق اشيا را از هم تشخيص نمي‌دهند. از
نابينايان بياموزيد. تنها راه‌حل اين است كه «جاي هر چيزي مشخص باشد و هر چيزي
سر جاي خود قرار گيرد.»
يافتن چيزهايي كه بدقت پنهان كرده‌ايد، خيلي دشوارتر است. مي‌گويند هيچ كس جايي
را كه گنجي در آن دفن كرده است فراموش نمي‌كند، اما بسياري از سالخوردگان آرزو
مي‌كنند اي كاش چنين چيزي صحت داشت. شما يك ماه دور از خانه خواهيد بود و
چيزهاي باارزشي در خانه داريد كه دوست نداريد به سرقت روند. به جاي اين كه آنها
را در بانك بگذاريد، آنها را به زيرزمين يا به اتاق زيرشيرواني مي‌بريد و با
مهارت در ميان جعبه‌ها، چمدان‌ها، لباس‌ها، كتاب‌ها و اثاثيه كهنه پنهان
مي‌كنيد. مطمئن هستيد هيچ دزدي وقت خود را صرف گشتن تمام آن خرت و پرت‌ها
نخواهد كرد. سپس، وقتي بازمي‌گرديد، خودتان بايد همان مقدار وقت را صرف گشتن
كنيد. چون به ياد نمي‌آوريد كه آخرين بار آنها را كجا گذاشته‌ايد. (در ضمن،
سارقان باتجربه محلي را كه افراد بي‌تجربه تصور مي‌كنند توجه كسي به آن جلب
نمي‌شود و اشياي گرانبهاي خود را در آن مخفي مي‌كنند، بخوبي مي‌شناسند.) به
احتمال زياد كسي كه گفته بود هيچ كس محلي را كه در آن گنجي را دفن كرده فراموش
نمي‌كند، گوشه چشمي به دزدان دريايي داشته است. اما آنها نيز از خطر فراموشكاري
آگاهند و نقشه تهيه مي‌كنند. اگر آنها چنين كاري نمي‌كردند، اين همه داستان
درباره گنج‌هاي مدفون وجود نداشت. شما نيز مي‌توانيد به تهيه نقشه‌اي كه موقعيت
گنج شما را نشان دهد و گذاشتن آن نقشه در جايي كه به سهولت بتوانيد آن را
بيابيد، اين مشكل را حل كنيد.
مشكل وقتي بدتر مي‌شود كه فراموش مي‌كنيد گنجي را مخفي كرده‌ايد. شما قدري بيش
از ميزان مورد نيازتان پول نقد داريد و نمي‌خواهيد آن را در خانه رها كنيد. پس
چند عدد اسكناس را لاي كتابي در قفسه كتاب‌ها مي‌گذاريد. سال‌ها بعد، كسي كه در
يك فروشگاه كتاب‌هاي دست دوم مي‌پلكد آنها را مي‌يابد. به دنبال نام شما روي
صفحه نخست كتاب مي‌گردد و خدابيامرزي نثارتان مي‌كند. هرگز فراموش نكنيد كه
فراموش كردن بسيار آسان است.
فراموش كردن قرارهاي ملاقات
بايد در زمان خاصي از روز، هفته يا ماه، از بسياري چيزهاي مورد علاقه‌تان ناهار
خوردن با يك دوست يا ديدن يك برنامه تلويزيوني ويژه لذت ببريم، اما تنها در
صورتي مي‌توانيم لذت ببريم كه آنها را به ياد داشته باشيم و مشكل همين جاست. يك
تقويم يا دفتر مخصوص قرار ملاقات‌ها اين مشكل را حل مي‌كند، البته به شرطي كه 2
نكته ديگر را به ياد آوريم: 1- قرارهاي خود را ثبت كنيم و 2- به دفتر نگاه
كنيم. استفاده مستمر از تقويم مي‌تواند سهم بزرگي در لذت بردن از زندگي داشته
باشد. اما براي بسياري از سالمندان استفاده از آن دشوار است.
براي سهولت كار، نخست از يك تقويم ديواري بزرگ و تبليغات استفاده كنيد. آن را
در جايي آويزان كنيد كه هميشه جلوي چشمتان باشد؛ احتمال اين كه به قرارهاي درج شده در آن توجه كنيد،
بيشتر مي‌شود و به ديگر قرارهايي فكر خواهيد كرد كه بايد به اين فهرست اضافه
شوند. به اين ترتيب مدام متوجه چيزهايي مي‌شويد كه بايد ثبت كنيد، نه فقط
تعهدات آشكار خود، بلكه فرصت‌هايي كه بايد در زمان مقرر مورد ملاحظه قرار
گيرند. حتي يك نظر اجمالي به ساعت‌ها و روزهاي برنامه‌ريزي دقيق‌تري براي
زندگيتان سوق دهد. وقتي استفاده از دفتر جيبي و يادداشت كردن قرارهاي ملاقات
برايتان جا بيفتد، گامي بزرگ براي نيل به يك زندگي لذتبخش‌تر برداشته‌ايد.
****
منبع : مقاله " چه
كنيم تا فراموش نكنيم " - تهيه
كننده : صابر محمدي- 30 خرداد 1388- روزنامه جام جم
|
