خلاصه کتاب بچه‌های‌خوب، عادت‌های بد

www.isaarsci.ir

شاید به خاطر این كه كودك شما دارای عادت بدی است كه فكر كردن به آن شما را دیوانه می‌كند تصمیم به خواندن این كتاب گرفته‌اید. قبل از اینكه ناامید شوید، بگذارید به شما اطمینان دهم كه عادت‌های آزاردهنده دوران كودكی امری كاملا عادی است.
عادت را می توان این‌طور تعریف كرد: یك رفتار آموخته كه غالبا تكرار می‌شود و به‌صورت خودكار و دائمی درمی‌آید.
یك عادت زمانی «بی‌خطر» است كه بتوانیم با اطمینان آن را ندیده بگیریم چرا كه آسیبی به كسی نمی‌رساند.
عادت‌های «بد» آنهایی‌ هستند كه دائما سبب خجالت و سرافكندگی، اذیت و آزار و یا آسیب رساندن به خود كودك می‌شوند، این عادت‌ها را بایستی برای حفظ سلامت جسمی و عاطفی كودكان از بین برد.

عادت‌ها می‌توانند نتیجه درهم آمیختگی چندین عامل باشند كه معمول‌ترین‌شان تقلید، نیاز به تسكین اضطراب یا تنش و یا تقویت مثبت هستند.
 

همه می‌دانند كه بچه‌ها مقلد هستند. زیرا آنان تمایل دارند نگاه كنند و نظیر دیگران عمل نمایند. اعمال یا رفتارهایی كه آگاهانه یا ناآگاهانه تقلید می‌شوند می‌توانند عادت یك عمر شوند.

بدن شما چگونه به تنش پاسخ می‌دهد؟ برخی از مردم دچار سردرد می شوند، برخی دلشوره می گیرند. ناخن جویدن، تیك‌های صورت، مالیدن دست و صورت راه‌های خیلی معمول برای‌تسكین تنش و اضطراب می‌باشند.
در ابتدا این رفتارها تسكین‌دهنده به‌نظر می‌رسند و كودكان برای‌ مقابله با تنش‌های معمولی و هر روزه مكررا از آنها استفاده می‌كنند. به هر حال به زودی آن رفتارها تبدیل به عادت‌های عصبی خودكار می شوند كه بطور مداوم انجام می‌گییند، حتی زمانی كه دلیلی برای عصبی شدن وجود نداشته باشد.

تقویت مثبت چیزی است كه ما را تشویق به تكرار رفتاری می‌كند كه با یك واقع خوشایند همراه است. توجه والدین بصورت سرزنش و عیب‌جویی، فریاد زدن و تهدید كردن غالبا تلاشی است كه برای از بردن عادت‌های بد انجام می‌گیرد. یك واكنش منفی می‌تواند تكرار یك عادت را در كودكی كه محتاج توجه است،‌ تقویت نماید. این سه منشاء تشكیل عادت‌ها یعنی تقلید، تسكین تنش و تقویت مثبت معمول‌ترین علت‌های تشكیل عادت هستند.

ما باید برای خیر و صلاح كودكانمان عادت‌های بدشان را از بین ببریم.

خجالت چیزی ‌نیست كه كودكان یا بزرگسالان بتوانند به راحتی از آن رهایی پیدا كنند. یك عادت خجالت‌آور می‌تواند باعث مشكلات اجتماعی‌ و عاطفی شود.بعضی اوقات تا زمانی كه عادت‌های كودكی مایه تمسخر دیگران واقع نشود، جنبه آزاردهنده و دردناك آن مورد توجه قرار نمی‌گیرند.

علاوه بر آسیب عاطفی‌و اجتماعی كه به‌واسطه عادت بد حاصل می‌شود، آسیب بدنی را نیز می توان از آن جمله برشمرد. عاداتی‌ نظیر كندن مو، دندان قروچه، ناخن جویدن و بعضی اوقات مكیدن شست اثرات منفی بر سلامت كودك گذاشته و یقینا بایستی در اوان كودكی متوقف شوند. عادتی كه به خود فرد آسیب می‌رساند می‌بایستی از همان اوان كودكی متوقف شود.

برخی از عادت‌های بد اثرات مخرب بدنی یا عاطفی ندارند؛ ولی به علت اینكه برای سایر مردم آزاردهنده هستند، باید ترك شوند.

اگر تصمیم گرفته‌اید از نادیده گرفتن به‌عنوان روشی برای ترك عادت استفاده كنید، مواظب باشید. اگر این روش جواب ندهد- كه اكثرا نمی‌دهد- عادت با گذشت زمان، هر روز پابرجاتر می شود. با گذشت زمان درمی‌یابید كه كودكتان به روشی موثرتر برای‌حل مشكلش نیاز دارد.

روش‌های ترك عادت موقعی‌موثرتر خواهند بود كه نخست مدت زمانی را به پیاده كردن زمینه‌ای اختصاص دهید كه در كودكتان اطمینان خاطر و گرایش محكم و مطمئن نسبت به از بین بردن عادت ایجاد خواهد كرد. از دستور‌العمل‌های زیر می‌توان برای تشویق كودكان برای‌ غلبه بر این مشكل استفاده نمود:

یادگیری از طریق تقلید، الگوبرداری نامیده می شود. اگر می‌خواهید كودكتان یاد بگیرد كه چگونه یك عادت را ترك نماید، شما خود می‌توانید با ترك كردن عادت‌هایتان برای آنها سرمشق شوید و به آنان كمك كنید.
بهترین روش، تعلیم به‌وسیله عمل است نه كلمه.

اگر سن  كودكتان سه ساله یا بیشتر است، شما می‌توانید آنان را ترغیب نمایید كه از روش‌های ترك عادت كه در این كتاب ذكر شده است، استفاده نموده و تصمیم خود را مبنی بر ترك عادت به دوستان و خویشاوندان اعلام كنند. در همین راستا آگاهی عمومی می تواند عزمی را كه ممكن است كودكان شما برای پیروی از مقاصد خوبشان نیاز داشته باشند، به آنها بدهد.

 

هدف از تعهد در حضور دیگران حمایت كردن و ادامه حمایت از اوست. شما می‌توانید همین سیستم حمایتی مثبت را كه در ذیل آمده هر روز در طول دوره ترك عادت در مورد كودكانتان اعمال كنید:
- تصمیم و تعهد او را مورد تمجید قرار دهید.
- در زمان نومیدی موفقیت‌های گذشته آنان را به یادشان آورید.
- هرگونه علائمی از پیشرفت را مورد تایید قرار دهید.
- كودكانتان را هنگام بازگشت عادت با عشق و محبت دلداری دهید.
- تردیدها و دلسردیهایتان را بروز ندهید
تجربه ترك عادت نباید به یك جنگ انضباطی میان تمایلات شخصی شما و كودكانتان تبدیل شود.
 

در این فصل شش روش برای ترك عادت را كه من به طور موفقیت‌آمیزی در طی سال‌ها از آنها استفاده كرده‌ام، تشریح خواهم كرد.
شكل‌دهی
عادت‌ها به تدریج شكل می‌گیرند پس ترك آنها نیز باید به‌آرامی باشد. این روش تدریجی شكل‌دهی نامیده می شود. شكل‌دهی باید همراه روش‌های دیگر به كار برده شود.

شناسایی محرك
بسیاری از عادت‌ها فقط در موقعیت‌ها یا مكان‌های خاصی عمل می شوند. روش شناسایی محرك به شما كمك می‌كند تا تعیین نمایید چه وقت و كجا كودكانتان رفتار عادتی‌شان را بیشتر به كار می‌برند. شما می‌توانید از طریق اجتناب كردن، تغییر دادن یا حذف تدریجی محرك، ارتباطی را كه كودكانتان بیا آن زمان، مكان یا موقعیت و خود عادت ایجاد كرده است، از بین ببرید.

خودآگاهی
اگر كودكتان از عادت‌های بدی‌كه اكتساب كرده است آگاهی نداشته باشد انگیزه‌ای برای ترك این عادت‌ها نخواهد داشت. آگاهی عامل بسیار مهمی در فرایند ترك عادت است. تكنیك‌های خودآگاهی به كودكان كمك می‌كند تا از عادت‌هایشان به طریقی پیگیرانه و بدون عیب‌جویی و انتقاد آگاهی یابند.
شما می توانید در زمانی كه عادت رخ می‌دهد به آرامی و مهربانی مانع انجام آن شوید. به جای استفاده از روش قدیمی فریاد كشیدن، یك روش ارتباطی «رمزی» ایجاد كنید.

پیشگیری پاسخ
همانطور كه از نامش پیداست «پیشگیری پاسخ» كودكان را از انجام عادتشان باز می‌دارد. پیشگیری پاسخ به ترك عادت كمك می‌كند زیرا هر باری كه جلوی عادت گرفته می‌شود، میل به انجام آن ضعیف‌تر می شود. در انجام روش‌های پیشگیرانه پافشاری نكنید، چون عموما دقیق نبوده و برای استفاده موفقیت‌آمیز از آن نیاز به همكاری كامل كودكانتان می‌باشد.

پاسخ جایگزین
پاسخ جایگزین رفتار یا فعالیتی است كه كودكان می‌توانند برای جایگزین كردن یا كاهش عادت‌های بد همیشگی‌شان از آن استفاده كنید. یك پاسخ جایگزین یا می‌تواند جایگزین رفتار شود و انجام آن را ناراحت‌كننده سازد یا می‌تواند حواس كودك را به چیز دیگری معطوف كند و انجام عادت را به تاخیر اندازد. این مسئله باعث می‌شود تا تعداد دفعاتی كه این عادت انجام می‌گیرد، تقلیل یابد. پاسخ‌های جایگزین علاوه بر این‌كه به كودكان فعالیت جایگزینی ارائه می‌دهند، به آنان حس كنترل بر عادتشان را نیز می‌دهند. از تكنیك‌های آرام‌بخش می‌توان به‌عنوان پاسخ‌های جایگزین برای كاهش محرك‌های تنش استفاده نمود.
همه تكنیك‌های آرام‌بخش برای كلیه افراد موثر نیستند. به كودكانتان فرصت دهید تا هر یك از این تمرینات را انجام دهند و هر كدام كه به نظرشان راحت‌تر می‌رسد، انتخاب نمایند.

تمرینات آرام‌بخش
كنترل فكر
كنترل فكر یك روش مدیریت فشار روحی می‌باشد كه بر اساس یك قضیه خیلی ساده بنا شده است. زمانیكه كودكانتان با خودشان صحبت می‌كنند، باید حرف‌های خوبی بزنند. نحوه حرف زدن كودكان با خودشان، رابطه بسیار مهمی با واكنش آنها نسبت به منبع فشار روحی دارد.
تنفس عمیق
به كودكانتان گوشزد نمایید تا از تنفس سریع كه غالبا با فشار عصبی همراه است، اجتناب ورزند.
تخیلات هدایت شده
تخیلات هدایت شده باعث می‌شود تا كودكانتان به جهان درونی، جایی كه در آن احساس امنیت و آسودگی می‌كنند، پناه برند. این روش بر اساس این عقیده است كه تصور یك تجربه مثبت می‌تواند از واكنش فشار روحی جلوگیری كند، آن را دچار وقفه كند یا متوقفش سازد.

نظارت
در طی دوره ترك عادت به كودكتان كمك كنید یك یادداشت روزانه از تعداد تكرار رفتار عادتی خود تهیه كند. نوشتن یادداشت از سه جهت عادت‌ها را كاهش می‌دهد. اول آنكه نظارت دقیق به كودكانتان حس كنترل بر موقعیت می‌دهد. دوم آنكه نظارت بر عادت به والدین و كودكان و كودكان كمك می‌كند محرك‌هایی كه عادت را احاطه كرده‌اند، شناسایی كنند و بالاخره نظارت، به شما و كودكتان نمونه كتبی پیشرفت را ارائه می‌دهد.

چند نسخه از نمودار نظارت بر عادت تهیه كنید. گرچه ترك موفقیت‌آمیز عادت می‌تواند از سه هفته تا سه ماه طول بكشد ولی شما با یك نمودار چهار هفته‌ای شروع كنید. تاریخ‌ها را در بالای هر نمودار درج كنید. سپس نمودار هفتگی را در جایی كه به آسانی قابل دسترس و در دید كامل كودكتان باشد آویزان كنید. در طی هفته هر دفعه كه متوجه شدید كودكتان عادت بد را انجام می‌دهد یك علامت * در نمودار بگذارید. اگر كودك شما یك ساعت بدون انجام دادن عادت به‌سر برد، یك صورتك خندان یا یك ستاره در ردیف مربوط به آن زمان بگذارید.

نمودار نظارت بر عادت
دستور‌العمل: زمانیكه كودكتان عادت را انجام می‌دهد، علامت * را در روز و زمان مناسب بگذارید. فعالیتی را كه كودك در زمان رخداد عادت با آن درگیر بوده یادداشت كنید. زمانیكه كودكتان از یك دوره زمانی بدون انجام دادن عادت عبور می‌كند، یك ستاره در مقابل زمان موردنظر بگذارید. در پایان هر روز علامت‌های * و ستاره‌ها جمع بزنید و مجموع را محاسبه كنید.

فصل سوم: تقویت علایق

اگر پس از چند روز كودك شما تمایل خود را به ادامه برنامه ترك عادت از دست بدهد، تعجب نكنید. روش پاداشی- تنبیهی ذیل به شما كمك خواهد نمود تا كودكانتان را جهت غلبه بر عادت‌های بد ترغیب نمایید.

پاداش‌ها
دو نوع پاداش وجود دارد: پاداش اجتماعی، پاداش عینی و ملموس

پاداش‌های اجتماعی
پاداش‌های اجتماعی پی‌آمدهای مبتنی هستند  كه می‌توانند كودكان را ترغیب كنند تا یك عادت بد را از طریق تمجید، تایید، تحسین و توجه ترك نمایند.
منظورتان را بطور مشخص بیان كنید
زمانیكه به كودكانتان پاداش‌های اجتماعی می‌دهید، از گفتن كلمات مبهمی نظیر «معركه»، «خوب» یا «فوق‌العاده» اجتناب كنید. مشخصا به رفتارها با ارزشی كه تمایل به تقویت آن دارید بپدازید و بطور ویژه‌ای آن را توصیف نمایید. همچنین فقط اعمال قابل مشاهده را تمجید كنید نه تمام اعمال كودك را.
پاداش‌ها را بلافاصله بدهید
بهتر است كار خوب را بلافاصله تمجید كنید. گرچه ممكن است شما عادت به این نداشته باشید كه تمام مدت به كارهای او توجه ثمبت داشته باشید لااقل سعی كنید به یاد داشته باشید زمانیكه متوجه انجام ندادن عادت می‌شوید از پاداش اجتماعی استفاده كنید.
تحسین و انتقاد را درهم نیامیزید
شما می‌توانید از ضایع شدن اثرات پاداش‌های اجتماعی با نگفتن عباراتی كه در زیر می‌آید و بر انتقاد دلالت دارد، اجتناب كنید:
« حالا موقع آن است كه مكیدن شست را ترك كنی.»
« بالاخره حرف‌هایت را بدون اینكه سرت را تكان دهی، تمام كردی.» و ...

پاداش‌های عینی و ملموس
پاداش‌های عینی امتیازات ملموسی‌ هستند نظیر غذا، پول، اسباب‌بازی یا فعالیت‌های مخصوصی كه می‌تواند همكاری و انگیزه كودك را تقویت نماید. زمانی كه پاداش‌های اجتماعی برای تغییر رفتار كودكانتان كافی نیست از پاداش‌های عینی استفاده كنید. بدیهی است كه بهترین نوع پاداش،‌نوعی است كه كودك شما می پسندد ولی این سیستم پاداش نباید برای شما زیاد پرخرج باشد.
ادامه برنامه ترك عادت ممكن است با چیزهای‌كم‌ارزش و كوچك برای كودكان بالای شش سال و نوجوانان موثر واقع نشود ولی ‌آنان رفتارهایشان را با امتیازات ویژه تغییر خواهند داد.

ارزیابی سیستم پاداشی شما
اگر پاداش‌هایی كه شما استفاده می‌نمایید كارساز نشد، این روش مثبت را رها نكنید. پاداش موثرتری را جست‌و‌جو كنید یا پاداش‌هایی را كه ارائه می‌دهید متنوع‌تر كنید، به این ترتیب بچه‌ها علاقه و توجه‌شان را از دست نمی‌دهند. به یاد داشته باشید كه اولین گام‌های ترك یك عادت دشوارترین گام‌ها هستند بنابراین سزاوار توجه ویژه‌ای می‌باشند. بعضی‌ اوقات كودكان ممكن است لجبازی‌كنند و علی‌رغم پاداش‌های شما از ادامه برنامه امتناع كنند. در این وضعیت ممكن است نیاز باشد تا از تنبیه به‌عنوان یك پی‌آمد منفی استفاده كنید.

تنبیه
به لحاظ اینكه عادت‌ها در سطح نیمه‌هشیارانه انجام می‌گیرند به مشكل می‌توان گفت كه تنبیه كردن كودكان برای كارهایی كه حتی خودشان به انجام آنها آگاهی ندارند، كاری ثمربخش و مفید است. گرچه پیشنهاد تنبیه در برخی از فصل‌های كتاب گنجانده شده ولی‌همیشه اول سعی كنید همكاری كودكتان را با پاداش به‌دست آورید.

استوار و پیگیر باشید
زمانیكه شما یك پاداش یا تنبیه را مطرح می‌كنید، باید مطئن باشید كه تمایل یا توانایی انجام آن را در تمام مدت خواهید داشت. همچنین شما نمی‌توانید تنبیهات را برای رفتاری كه كودكتان در آن همكاری نكرده برای یك شب اعمال كنید و همان رفتار را شب بعد نادیده بگیرید. این عدم پیگیری در تلاش‌های شما خلل ایجاد می‌كند. در مورد وعده پاداش‌ها نیز وضع باید به همین منوال باشد.

قول خود را بلافاصله عملی كنید
تنها زمانی به كودك قول بدهید كه مطمئن باشید می‌توانید آن كار را انجام دهید. هر نوع تاخیری از قدرت تنبیه برای‌متقاعد كردن كودك به ترك عادت‌های بد خواهد كاست. تقویت علایق كودك بخش مهمی از برنامه ترك عادت می‌باشد. پاداش و تنبیه به كودكان شما كمك خواهد كرد در تصمیمی كه برای ترك كردن هر عادت بدی گرفته‌اند، استوارتر و پیگیرتر شوند.

فصل چهارم: مكیدن شست و سایر انگشتان

اكثر كودكان داوطلبانه تا پیش از 5 سالگی  عادت مكیدن شست و سایر انگشتان را ترك می‌كنند. اما تعدادی نیز به آن ادامه می‌دهند.

دوران نوزادی

شما نباید سعی كنید عادت مكیدن را در نوزاد متوقف كنید. اما می‌توانید برای اینكه این عمل بصورت عادت درنیاید به پیشگیری از آن مبادرت ورزید.

پیشگیری عادت برای‌نوزادان

مكیدن شست یا انگشتان را می‌توان با افزایش زمان شیر دادن به نوزاد و طولانی‌تر كردن فرصت مكیدن، محدود كرد. همچنین می توانید مسائل آینده مكیدن شست یا سایر انگشتان را با استفاده از پستانك در ماه اول یا دوم زندگی كودك از بین ببرید.

پیشگیری عادت برای‌ كودكان نوپا
اكثر این كودكان در زمان خستگی شست یا انگشتانشان را می‌مكند. بنابراین شما می‌توانید زمان مكیدن روزانه‌شان را با مشغول كردن آنان به بازی یا تفریح و سرگرمی كاهش دهید.

پیشگیری عادت برای پیش‌دبستانی‌ها
برخلاف آنچه به‌نظر می‌رسد نق زدن، شرمنده كرده و مسخره كردن كودك می‌تواند دوام و قدرت عادت را افزایش دهد.
زمانی را كه كودك شما بیش از مواقع دیگر شست یا سایر انگشتانشان را مك می‌زنند، با استفاده از نمودار ترك عادت ثبت كنید. این اطلاعات ممكن است الگویی از عمل مكیدن را در اختیار شما قرار دهد كه شما می‌توانید آن را تغییر دهید. معمولا زمانیكه كودكان احساس ناامنی می‌كنند، انگشتانشان را می‌مكند. شما می‌توانید با ارائه سایر اشكال امنیت نظیر توجه بیشتر به كودك به شكستن این ارتباط كمك كنید.
استفاده از سیستم پاداشی
اگر كودكان پیش دبستانی زمانی كه این عادت را انجام می‌دهند، نادیده گرفته شوند و زمانیكه این كار را انجام نمی‌دهند تمجید شوند، اكثرا خودشان بطور ریشه‌ای برای ترك این عادت تلاش خواهند كرد.

كودكان بزرگتر از پنج سال
این كودكان به یك برنامه ترك عادت سازماندهی شده نیاز دارند. برای شروع این برنامه لازم است همكاری كودكتان را در فرایند ترك عادت جلب نمایید.
شناسایی محرك
یك هفته قبل از شروع برنامه هر زمانی كه كودكتان مبادرت به انجام عادت نمود علامت * را در مكان مناب در نمودار نظارت بگذارید. همچنین به مكان و یا نوع فعالیتی كه با عادت همراه استف‌توجه كنید.
خودآگاهی
به كودكانتان كمك كنید تا در روز و زمان مقرر شده شست یا سایر انگشتانشان را در جلوی آینه به مدت پنج تا ده دقیقه مك بزنند. چنین تمریناتی كمك می‌كند تا عادت تحت آگاهی و كنترل ارادی‌قرار گیرد و كودك از اینكه هنگام مكیدن انگشتش چگونه به‌نظر می‌آید آگاه شود.
پیشگیری پاسخ
مكیدن انگشت در موقع خواب یك جنبه به‌ویژه مشكل این عادت است. اگر كودكتان به این كار تمایل دارد، دستهایش را با جوراب بپوشانید و سپس از یك نوار چسبنده برای‌محكم نگه‌داشتن آن استفاده كنید.

پاسخ جایگزین
یك فعالیت دهانی‌جایگزین فرایند ترك عادت را آسان‌تر می‌كند.
پاداش‌ها اولین گام به كار انداختن یك سیستم مبتنی بر پاداش،‌ محدود كردن مكیدن انگشتان در یك مكان یا وضعیتی ویژه و سپس بلافاصله ارائه پاداش به كودك است.

تنبیهات
یك تنبیه موفقیت‌آمیز كه به‌عنوان تنبیه موثر و بی‌خطر آزمایش شده، استفاده از مایعات تلخ است كه بر روی انگشتان كودك مالیده می شود.
در یك مطالعه ویژه به والدین یاد دادند كه شست یا انگشتان كودكانشان را به ماده‌ای به‌نام «استاپزیت» آغشته كنند. آنان اینكار یكبار در صبح، زمانی كه كودكان از خواب بلند می شدند و یكبار اندكی قبل از خواب و یكبار در هر زمانی كه موردی از مكیدن انگشت را در شب یا روز مشاهده می‌كردند، انجام می‌دادند. نتایج بسیار چشمگیر بود.

فصل پنجم: ناخن جویدن

این یكی از رایج‌ترین و مزمن‌ترین عادت‌هاست. ناخن جویدن اكثر مبتلایان تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد. غالبا این عادت را می‌توان به یكی از این سه منبع نسبت داد:
عادت ممكن است به‌عنوان جایگزینی برای گرفتن ناخن شروع شود. برخی از كودكان این عادت را از بزرگسالانشان تقلید می‌كنند. كودكان كم‌سن و سال‌تر ممكن است ناخن‌هایشان را برای آزاد كردن انرژی عصبی- بجوند.

مانیكور
با كوتاه كردن ناخن‌های كودكتان از بروز این عمل جلوگیری كنید.

تمجید
زمانیكه كودكتان با دستانش كاری سودمند انجام می‌دهد به آنان بگویید از اینكه می‌بینید ناخن‌هایشان را نمی‌جوند، شاد هستید.

حمایت
سایرین را تشویق كنید تا دست‌های كودك را به كاری‌مشغول نگه دارند و زمانیكه این عمل را انجام نمی‌دهد از او تمجید نماید و انجام این عمل را توسط كودك نادیده بگیرند.

روش‌های ترك عادت
هنگامیكه كودك حداقل پنج سال را دارد سن او اقتضای متعهد شدن به یك برنامه ترك عادت را دارد. ابتدا او را از مضرات ناخن جویدن آگاه كنید.
شناسایی محرك
ناخن جویدن را اغلب در زمره عادت‌های «عصبی» قرار می‌دهند. از نمودار نظارت كمك بگیرید.

خودآگاهی
برای اینكه به كودكانتان حکم  نمایید تا عاداتشان را از سطح نیمه‌آگاهانه به سطح آگاهانه برسانند، هر صبح و عصر 5 دقیقه را به انجام دادن این عادت در جلوی آیینه اختصاص دهید.

پیشگیری پاسخ
متداولترین روش‌های پیشگیری شامل نشستن بر روی دست‌ها و گذاشتن دست‌ها در جیب است. یا از دستكش یا جوراب برای ‌پوشاندن دست‌ها استفاده كنید.

پاسخ جایگزین
برای ‌مقابله با این میل دست‌هایشان را به كاری مشغول كنید. اگر نمودار نظارت بر عادت نشان دهد كه كودكان شما ناخن‌هایشان را به‌علت یك محرك عصبی می‌جوند، علت این تنش را بیابید و تمرینات آرام‌بخش را برای نجات دادن ناخن‌هایشان به‌كار ببندید.

پاداش‌ها و تنبیهات
جریمه ناخن جویدن باید  بر اساس توافق كوكتان در هنگام پی‌ریزی برنامه ترك عادت تعیین شود.
درمان به‌وسیله یك كش لاستیكی روشی است كه در آن كودكانتان باید یك كش لاستیكی به پهنای یك چهارم اینچ، روی مچ‌هایشان ببندند. وقتی‌متوجه شدند دارند ناخن‌هایشان را می‌جوند،‌باید كش را چهار تا شش اینچ به طرف بالا بكشند و ول كنند.
درمان با كش لاستیكی و استفاده از مایعات تلخ ممكن است روش‌های افراطی به‌نظر برسند، ولی اگر كودكانتان بواسطه شكست‌های مكرر در برنامه ترك عادت سرخورده و مأیوس شده‌اند، ممكن است تمایل خود را در امتحان كردن این تنبیهات نسبتا سخت ولی اكثرا موفق نشان دهند.

فصل هفتم: لكنت زبان

پیشگیری عادت
هرچه بیشتر به لكنت كودكان توجه منفی نشان دهیم احتمال تكرار و شدت آن بیشتر خواهد شد. روش‌های‌اولیه‌ای كه در زیر بیان می‌شود برای‌كودكان دو تا پنج ساله مبتلا به این عادت مناسبترین راه است. اگر كودك شما بالای پنج سال است، پیشنهادهای زیر یقینا مشكل را آسان خواهند كرد ولی این پیشنهادها نیاز به تركیب با درمان تخصصی دارند.

با لكنت زبان چه كنیم؟
1- در مراحل اولیه لكنت زبان را نادیده بگیرید
2- آرام رفتار كنید
3- الگوی ساده و آرام گفتار را سرمشق كودك قرار دهید
به آرامی و با جمله‌های‌كوتاه صحبت كنید. گاه و بیگاه بین جمله‌ها مكث كنید و از لغات
ساده‌ای كه مناسب سن كودكان است،‌استفاده نمایید. از صحبت كردن خودتان به عنوان یك
نمونه استفاده كنید و به كودكانتان نشان دهید كه لزومی ندارد شتاب‌زده یا پیچیده صحبت كند.
4- زمانی كه كودكتان صحبت می‌كند به او كاملا گوش دهید.
این نشان می‌دهد كه شما به مطلبی كه گفته می‌شود توجه دارید نه به نحوه ادای آن.

در برخورد با لكنت از چه كارهایی پرهیز كنیم؟
1- به كودكانتان نگویید كه چگونه لكنت را متوقف كنند.
2- صحبت آنان را قطع نكنید
3- نگرانی به خود راه ندهید
4- انتظار تداوم داشته باشید. لكنت زبان ممكن است سال‌ها متوقف شده باشد اما دوباره شروع شود.
5- كودكتان را مجبور به صحبت نكنید. كودكانی كه دائما به واسطه گفتارشان خجالت‌زده می‌گردند، ممكن است به كلی از صحبت كردن خودداری كنند.

انجمن گفتار آمریكا شش نشانه ارائه می‌دهد كه زمان جدی شدن این مشكل و مراجعه به یك آسیب‌شناس گفتار را تعیین می‌كند:
1- لرزیدن ماهیچه‌های اطراف دهان و فك
2- بالا رفتن و نازك شدن صدا در حین لكنت زبان
3- تقلا و تنش در گفتار
4- مكانیزم‌هایی چون چرخاندن چشم‌ها، پلك زدن و تكان‌های كوتاه و سریع سر كه كودك می‌خواهد به كمك آنها بر لكنت زبانش فائق آید.
5- احساس ترس و ناراحتی زمانی كه باید سخن گفت
6- اجتناب از یك كلمه ویژه یا روی هم رفته پرهیز از گفتار.

روش‌های ترك عادت
اگر كودكان شما در سنین مدرسه هستند و هر یك از شش نشانه‌ای را كه در بالا لیست شده دارا هستند، مشكل باید توسط یك متخصص گفتار درمانی ارزیابی شود.

فصل هشتم: دندان قروچه

عمومی‌ترین اعتقاد بر این است كه دندان قرچه، زمینه ژنتیكی دارد و با فشارهای عصبی تشدید می شود.

پیشگیری عادت
بسیاری از اطفال دندان‌های تازه درآمده‌شان را بهم می‌سایند. این به صاف كردن نقاط تیز دندان كمك می‌كند و چنین می‌نماید كه ناراحتی‌های حاصل از درآمدن دندان را تسكین می‌دهد. اگر با چنین مسئله‌ای مواجه شدید، می‌توانید كودكتان را تشویق كنید كه راه‌های دیگری برای تسكین ناراحتی دندان درآوردن پیدا كند. كودكانی‌كه بیش از سه سال دارند می‌توانند با روش‌های ترك عادت ذیل همكاری كنند.

شناسایی محرك
تاریخ و زمان دقیق سایش را یادداشت كنید و از نمودار نظارت بر عادت بهره جویید. اگر كودكانتان دندان‌هایشان را در شب می‌سایند، مواظب تنش‌های روزانه آنان باشید و حتما آنها را یادداشت كنید.
خودآگاهی
خطراتی را كه دندان قرچه برای سلامتی‌شان دارد، شرح دهید و سپس آنان را به جلوی آرنه ببرید. به آنان بیاموزید كه فك‌هایشان را استراحت دهند و با دهانشان تنفس كنند. بگذارید كودكانتان تمرین سفت كردن و استراحت دادن فك را جلوی آینه هر روزه برای دو دقیقه در تمام مدت ترك عادت انجام دهند.

انجام تمرینات آرامش‌بخش
1- تنفس با دهان باز: به كودكانتان بیاموزید كه برای ‌مقابله با موقعیت‌های فشارزا برای سه دقیقه آهسته و عمیق با دهان نسبتا باز نفس بكشند.
2- استفاده از تخیلات هدایت شده
3- تمرینات آرام‌بخش ماهیچه: دندان‌هایشان را بطور محكم برای بیش از پنج ثانیه بهم فشار دهند. پنج ثانیه استراحت كنند .چهار تا شش بار در روز این كار را انجام دهند.
4- تغییر حالت خوابیدن
5- بیداری: لحظه‌ای كه صدای دندان قرچه را می شنوید، آنان را بیدار كنید و بخواهید فك‌هایشان را كاملا شل كنند و استراحت دهند یا نحوه خوابیدن آنان را تغییر دهید.

فصل نهم: خودارضایی و خودلمسی

روش ترك این عادت با روش‌های ترك سایر عادت‌ها كمی متفاوت است. یك برخورد منفی و نامناسب می‌تواند احساساتی مانند گناه،‌خجالت و شرمساری یا اضطراب در كودك پدید آورد كه می‌تواند بعدها بر طرز تفكر و نگرش او در مورد خودش و تمایلات جنسی‌اش تاثیر گذارد.
پیشگیری عادت
زمانیكه می‌بینید كودكانتان خودارضایی می‌كنند، سعی نكنید با خشونت و بطور ناگهانی حالت آنها را تغییر دهید در عوض به آرامی توجهشان را از این عمل به فعالیت‌های دیگر معطوف كنید. هیچ حرفی درباره عملی كه انجام می‌دهند نزنید.
شناسایی محرك
باید از نمودار نظارت برای یافتن الگوی زمان‌های انجام این عادت استفاده كنید اما نظارت شما نباید آشكار باشد.
بعد از یك هفته نظارت، به دنبال یك الگوی قابل پیش‌بینی بگردید. اگر متوجه شدید كه كودكانتان غالبا زمانی كه دچار تنش هستند، خودارضایی می كنند استفاده ار روش‌های آرام‌بخش موثرترین راه خواهد بود. اگر دیدید كه تماشا كردن تلویزیون محرك عادت است،‌می‌توانید با محدود كردن زمان این محرك این عادت را كاهش دهید ولی اگر متوجه شدید كه كودكتان در هر زمان یا در هر مكان بدون یك الگوی ویژه خودارضایی می‌كند، می‌توانید با پرداختن به یك زمان یا مكان خاص، به بهترین نحو این عادت را كنترل كنید.

خودآگاهی
به لحاظ اینكه خودارضایی یك عادت است،‌ممكن است كودكانتان نسبت به زمان، مكان یا دفعات انجام این عادت آگای نداشته باشند. روش معمول تمرین در آینه مناسب این عادت نیست زیرا ممكن است كودكتان را خجالت‌زده كند. با این وجود نیاز است به كودكانتان كمك كنید تا از آنچه كه انجام می‌دهند، آگاهتر شوند.

پیشگیری پاسخ
از آنجایی كه كودكان راه‌ها، مكان‌ها و موقعیت‌های بی شماری را برای‌انجام دادن خودارضایی پیدا می‌كنند، نیا زاست تا روش فردی‌شان را برای كشف روش‌های پیشگیری به‌دقت بررسی كنید.

پاداش‌ها و تنبیهات
به دلایل عاطفی و روان‌شناختی مختلف، تنبیه كودكانی كه به دنبال كسب لذت جسمانی هستند، عقیده خوبی نیست. در این مورد ندادن پاداش تنبیهی كافی به‌نظر می‌رسد.

فصل دهم: تیك‌ها

تیك‌های مزمن
اگر تیك بیش از دوازده ماه ادامه یابد، تیك مزمن محسوب می‌شود. تیك‌های‌مزمن پایدار هستند. تیك‌های مزمن می‌توانند و باید با برنامه‌ متوقف شوند.

كاهش فشار روحی
رفتارهای تیكی غالبا با فشار روحی تشدید می شوند. برای كاهش تنش‌های احتمالی كودكان،‌تا آنجایی كه ممكن است برای ایجاد آرامش و اطمینان و حذف موقعیت‌های فشارزا بكوشید و با آنان رئوف و مهربان باشید. تعداد تیك اغلب با كاهش فشار روحی، تقلیل می‌یابد.

حذف عامل‌های‌ محرك
بعضی اوقات شما می‌توانید با گوش به زنگ بودن به علائم ناراحت‌كننده و با حذف منبع تحریك، از عادت تیك پیشگیری كنید.

بررسی كمبودهای غذایی
اكثر متخصصات تغذیه بر این باورند كه تیك‌های پایدار ممكن است بعلت كمبود پتاسیم یا منیزیم یا هر دو باشد. برنامه غذایی كودكتان را تنظیم كنید.

شناسایی محرك
اگر شما به مدت دو هفته با استفاده از نمودار ترك عادت رفتار كودكتان را در نظر داشته باشید، ممكن است قادر شوید انواع معین حالت‌هایی كه تیك را تحریك می‌كند، مشخص كنید.

فصل یازدهم: سایر عادت‌های معمول

انگشت توی بینی كردن
روی دست‌ها بنشینید یا دست‌ها را در جیب‌ها بگذارید

صدا درآوردن از بند انگشتان
انگشتان را به آرامی بكشید، مشت كنید و سپس رها كنید. این عمل را در زمان میل به عادت یا پس از انجام هر عادت سه بار انجام دهید.

تكان دادن پا
كف پا را بر زمین فشار دهید، تا پنج بشمارید، سپس رها كنید. این عمل را سه بار تكرار كنید.

ضرب گرفتن با انگشتان
قسمت بالای میز را محكم بگیرید و برای سی ثانیه فشار دهید. یا دستتان را مشت كرده و برای سی ثانیه نگاه دارید. هر یك از دو تمرین را در زمان میل به عادت یا پس از انجام هر عادت سه بار تكرار كنید.

لپ جویدن
آدامس بجوید یا با دهان باز چندید بار نفس عمیق بكشید.


 

****
 

منبع : کتاب "   بچه‌های‌خوب، عادت‌های بد   "  نویسندگان : دكتر چارلز ای شانر – ترزافوی دیگرونیمو-مترجم: میر محی‌الدین گلباز-انتشارات: همشهری

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد