بهداشت روان در بلايا

www.isaarsci.ir

بهداشت روان در بلايا

کشور ما در قاره آسيا و بخصوص خاورميانه از بلاخيزترين سرزمين هاست و اين شرايط به عنوان يک اصل اجتناب ناپذير ايجاب می نمايد که دست اندرکان نظام سلامت روان کشور شرايط را برای بهبود زندگی بازماندگان حوادث غير مترقبه فراهم آورند. ابعاد ارايه خدمات در اين مقوله با اهميت است.

داشتن آگاهی های لازم از هر يک از شاخه های سلامت به خصوص سلامت روان، در شرايط بحران می تواند بازماندگان حوادث را به سمت شرايط عادی و رضايت مندی هدايت کند.

مداخله بهداشت روان پس از بلايا :

مداخله مشاوره در بحران، با هدف کاهش واکنش های پس از آسيب در بازماندگان يک حادثه، به عنوان خدمتی از فرآيندهای برنامه ريزی شده سلامت تعريف شده است. ميتوان گفت اين فرآيند با ارتقاء توانمندی کنار آمدن با مشکلات پس از فاجعه به قدرت سازش و هماهنگی بازماندگان با شرايط جديد می افزايد. آموزش مشاورانی که آگاهی لازم نسبت به شرايط بحرانی بازماندگان را داشته باشند اهميت فوق العاده ای دارد.

به وجود آوردن امنيت روانی از طريق مشاوره :

می توان گفت که هر حادثه، موقعيت يا بلايی که موجب بر هم خوردن شرايط طبيعی زندگی افراد شود سبب به هم خوردن امنيت روانی ( تعادل روانی ) می شود به طور مثال مرگ يکی از نزديکان، از دست دادن شغل، محيط زندگی و ...

افزايش مهارت های مشاوران جهت برقراری يک ارتباط موفق و منظم برای تقويت روشهای تطابق ( هماهنگ سازی با شرايط جديد ) در بازماندگان، می تواند به موارد ذيل منجر شود:

1. افزايش درک واکنش های طبيعی به تنش ها و فشارهای جامعه.

2. افزايش احترام به بازماندگان .

3. توسعه مهارت های ارتباطی و سازشی با آسيب ديدگان .

4. افزايش توانايی در اداره موقعيت های مشکل .

5. ارتقای مهارت های حل مساله ( بحران ) .

تمامی مهارت های فوق به ارتقای توانمندی بازماندگان از مراحل سوگواری و انهدام دنيايی که به دليل فاجعه آن را از دست داده اند منجر می شوند.

بازمانده فاجعه :

بازمانده به افراد و خانواده هايی اشاره دارد که از فاجعه و عوارض آن دچار آسيب شده اند و بازماندگان بلايا ، يک واقعه غير منتظره و پرتنش را تجربه می کنند، اين افراد قربانی يک فاجعه شده اند ولی در حال جمع آوری توان و افزايش ظرفيت روانی خود در طول زمان برای سازش با شرايط جديد می باشند.

بازماندگان بلايا افرادی از سنين، طبقات اجتماعی، نژاد و قوميت های متفاوت هستند، که در صورت امداد و حساسيت های عاطفی و اطلاعات و راهنمايی کافی از جانب مشاورين به طور قطع می توانند به زندگی طبيعی خويش بازگردند.

گروه های سنی در بلايا :

هر دوره سنی همراه با مشکلات خاصی است که در زندگی روزمره با آنها سروکار داريم.  بی ترديد بعضی از گروه های سنی به دنبال بروز تنش پس از بلايا، آسيب پذيرترند.

مطالعات انجام شده بر روی کودکان و افراد مسن نشان می دهند که در شرايط وقوع بلايا اين گروه در معرض خطر بيشتری از نظر روانی و جسمی هستند. نوجوانان نيز به عنوان يک گروه مستعد تحت تاثير دراز مدت و وسيع روانی فاجعه هستند.

برای مشاورينی که جهت مداخله در بحران، به مناطق آسيب ديده اعزام می شوند داشتن دانش پايه در مورد روانشناسی کودک بسيار ضروری است، به علاوه خصوصيات فرهنگی و قوميتی منطقه آسيب ديده بايد با شرايط و دانش عمومی مشاوران منطبق باشد. همچنان که کودکان رشد می کنند و از مراحل مختلف رشد می گذرند تغييرات سايکوبيولوژيک ( روانی - جسمی ) را تجربه می کنند. بر حسب سن کودک آسيب ديده مشاوره بايد بر اساس سيستم های مختلف: جسمی، روانشناختی، اجتماعی و رفتاری انجام شود.

ضربه روانی پس از وقوع فاجعه :

برای کودک مرگ يا عدم دسترسی روان شناختی به فردی که او را پرورش داده نه تنها يک رويداد آسيب رسان است بلکه سبب اختلال جدی در رشد او می گردد.

به همان شکل که سيستم های مختلف کودک رشد می کنند، حالت های هيجانی و روانشناختی مختلف او نيز نيازمند شرايط مساعد برای رشد می باشند، لذا يک عامل تحريک کننده با شیء مورد علاقه اش برای بازگشت به شرايط عادی ضروری است.

تمام رويدادهای غم انگيز همراه با تجارب ديداری و شنيداری هستند که در لحظه وقوع حادثه غير قابل درک اند. شنيدن صداهای اوليه يک زمين لرزه، ديدن زمين شکاف خورده و فرو ريختن ساختمان ها سبب و اکنش های اضطرابی با سطوح مختلف شدت می شوند. اين چنين رويدادهای عينی و ترسناک در فکر ثبت شده، محرکی مکرر برای آسيب های روانی و جسمی کودکان خواهند بود. وقتی اين مسائل همراه با از دست دادن والدين باشند تعيين اين که واکنش های کودک نشان دهنده ضربه روانی يا علايم زودرس سوگواری است، مشکل است.

البته بايد خاطر نشان کرد که اهميت واکنش والدين به سطح تنش کودکان يکی از عوامل مهم و موثر در بازگشت کودک به شرايط عادی - روانی جسمی است.

جمعيت سالمندان :

اين گروه ويژگی ها و مشکلات خاص خود را دارند که آنان را در برابر بلايا تاثيرپذير می سازد و به دليل کاهش فعاليت های شناختی و حرکتی ممکن است واکنش های غير موثر و ناکارآمد از خود نشان دهند. بطور مثال بعضی از افراد سالمند به دليل انتقال به محيطی ناآشنا و پر از جمعيت ناشناس احساس ناامنی و آسيب بيشتری کنند.

مشاورين و کارکنان بهداشتی بايد در مورد علايم افسردگی در بازماندگان سالمند بلايا هوشياری بيشتری داشته باشند، چرا که ممکن است از دست دادن افراد خانواده و.....    به تجربيات فقدان های قبلی آنان اضافه شده و منجر به افسردگی آنان شود.

بسياری از سالمندان به خصوص کسانی که فقير، مهاجر يا غير ماهر هستند ممکن است منابع حمايتی خود را از دست بدهند، ظرفيت های فيزيکی شان کاهش يابد، اين افراد در اثر تخريب محيط پيرامون و سيستم های مهم پشتيبانی ( روانی - جسمی ) در معرض مرگ ناشی از افسردگی و يا شرايط محيطی نامتناسب هستند.

بازنگری گذشته :

واکنش هايی که افراد مسن به يک سانحه نشان می دهند نه تنها متاثر از تاثير مستقيم فاجعه بر روی زندگی آنان است ( آنچه که ديده - شنيده - احساس کرده و ... ) بلکه بستگی به خاطراتشان از وقايع گذشته هم دارد. اين بازنگری وقايع گذشته محصولی از تلاش طبيعی برای بازگشت به شرايط متعادل زندگی در شرايط بحرانی است.

 ****

منبع : مقاله " بهداشت روان در بلايا  "  تهيه  كننده :  علي دوستي -  روزنامه همشهري- سه شنبه  19 ارديبهشت  1385

  بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد