حشره ای به نام دراکولا

www.isaarsci.ir

 

زخمی که تا مدتها روی پوست می ماند :

 شايد ديده باشيد مسافرانی که از شمال برگشته اند، زخمی روی صورت دارند که از يک طرف پيشانی آنها شروع شده، از روی يکی از چشمها رد شده و تا نزديک گونه ادامه پيدا می کند. گاهی هم اين زخم روی گردن و سينه است.  معمولا" اين افراد علت اين زخم را نمی دانند و به خاطر ندارند چگونه سرو صورتشان زخمی شده است، زخمی که تا يک ماه فرد را آزار می دهد و پس از کنده شدن پوست هم شايد تا ماهها جای آن باقی بماند.

****

دراکولا يا پدروس، حشره ای از خانواده سوسک هاست. بدن اين حشره باريک و کشيده همراه با بالپوشی کوتاه است. اين حشره می توانند بدود  و پرواز کند. بر خلاف تداعی ای که از شکل اين موجود در ذهن خوانندگان نقش می بندد، جثه دراکولا فقط اندکی بزرگتر از مورچه است.

اين بندپای کوچک - که به سلطان حشرات مناطق گرم و مرطوب معروف است. به واسطه سمی که در بدن خود دارد، دشمن طبيعی ندارد و حتی پرندگان نيز از خوردن آن خودداری می کنند.

پدروس ها به شدت از تابش آفتاب گريزان هستند و هنگام روز در سايه پناه می گيرند، اما در مقابل ، تمايل زيادی به نورهای مصنوعی دارند و به همين دليل شب هنگام به اماکن مسکونی هجوم می آورند.

اين حشرات در شب پرواز می کنند. دمای بالا و رطوبت زياد برای زندگی اين حشره بسيار مطلوب است. قدرت پرواز اين حشرات به قدری بالاست که از فاصله 79 کيلومتری ساحل دريا به سوی نور کشتی جذب ميشوند.

بيماريزايی

سم پدرين که از طريق اين حشره به بدن وارد می شود، يکی از قويترين سمهای حيوانی است که قدرت آن 15 برابر ار زهر مار بيشتر است. التهاب پوستی ناشی از سم اين حشره نوعی حساسيت ( درماتيت ) تماسی تاولی سوزش دار و خودالتيام يابنده است که شکل و اندازه آن منوط به شکل و وسعت منطقه تحت تاثير ماده سمی است . اين التهاب دارای يک کانون اصلی است. اين کانون محل اوليه تماس پوست با سم است. کانونهای فرعی اين بيماری بر اثر خاراندن محل آلوده به سم و انتقال يافتن آن به اطراف و نيز آزاد شدن مواد التهابی ، تخريب پوست در اطراف کانون اوليه زخم به وجود می آيد.

عارضه در سه  مرحله ديده می شود:

1. حدود 48 - 24 ساعت پس از تماس پوست با سم نقاطی در محل تماس به وجود می آيد که ابتدا قرمز رنگ و پراکنده هستند، سپس بتدريج اين لکه ها به هم می پيوندند نسبتا" تيره و موجب اريتماتوز کامل ناحيه تماس می شود. در اين زمان ، زخم شبيه حالتی مشابه زخم حاصل از چکيدن مايعی داغ روی پوست است.

2. در اين مرحله که حدود روز سوم تا چهارم پس از التهاب اوليه آغاز می شود، دانه های آبدار کوچکی ظاهر می شوند که بتدريج بزرگ شده، فرمی خطی پيدا می کنند.

3. اين مرحله همراه با خارش شديدی است. در اين مرحله زخم خشک می شود و سطح آن ترکهايی برمی دارد، سپس بتدريج پوسته های زخم می ريزند و لکه هايی پررنگ جای آن را مي گيرند. پررنگ شدن اين محل، زودگذر و موقتی است، ولی گاه ممکن است تا چند ماه هم باقی بماند. پوسته ريزی نيز ممکن است چند مرتبه صورت بگيرد. يعنی ممکن است پس از پوسته ريزی اوليه، بر اثر خاراندن محل يا به طور خود به خودی ، پوست جديد نيز مجددا" به همان ترتيب ريزش کند و عوض شود. خاراندن زخم در مرحله دوم به دليل مرطوب و نرم بودن سطح زخم موجب پارگی آن ميشود و احتمال عفونت های ثانوی به انواع ميکروب ها را افزايش می دهد. بروز عفونت ثانويه يا له شدن بيش از يک حشره روی پوست و نيز حساسيت بيشتر برخی از افراد، موجب تغيير تابلوی بالينی عارضه می شود. به نوعی که گاه مجموعه ای از عوارض غير مستقيم همچون دردهای مفصلی، استفراغ، تب و ناراحتی پرده صماخ گوش را به وجود می آورد.

زخمها خوب می شوند:

شکل و مراحل التيام زخم در نقاط مختلف بدن يک فرد متفاوت است، مثلا" زخم در اطراف دهان، بينی و چشم کاملا" متفاوت از ديگر قسمتهای بدن است. اين قسمتها حساسيت بيشتری نسبت به تماس با سم دارند و تماس با کمترين ميزان آن نيز از مدت کوتاهی موجب عوارض می شود. کوچکترين تماس دستهای آلوده به سم اين حشره با چشم ، پس از 10 ساعت موجب تورم پلکها و آماس ملتحمه می شود که همراه با سوزش و خارش شديدی خواهد بود. در نهايت به دليل ورم پلکها و بافتهای اطراف، چشم آلوده بطور موقت بسته می شود. در موارد آلودگی دور دهان و اطراف بينی نيز مراحل پيشرفت زخم همچون عارضه چشمی است، با اين تفاوت که در آنها تورم مشاهده نمی شود.

نقاط باز :

زخمهای ناشی از دراکولا بيشتر در قسمتهای فاقد پوشش بدن نظير دستها، صورت و گردن ايجاد می شود. تعرق زياد و حمام گرفتن موجب حساسيت بيشتر پوست نسبت به نفوذ و اثر پدرين می شود. از سوی ديگر همزمانی اوج فعاليت دراکولا  با فصل گرما و عرق زياد و در نهايت استفاده از لباس کم و احيانا" آستين کوتاه موجب افزايش ميزان تماس اين حشرات با انسان می شود.

در شمال ايران، وفور زياد عوارض پوستی ناشی از دراکولا به دليل وجود شرايط مساعد پرورش و تکثير دراکولا و جمعيت بالای آنهاست. عارضه در تمام گروههای سنی از هر دو جنس و از هر شرايط اجتماعی و طبقاتی به يک نسبت مشاهده می شود. ممکن است به ظاهر وفور عارضه ميان خانمهای جوان بيشتر به نظر آيد، اما اين مساله به واسطه تاکيد بيشتر اين افراد به مسائل زيبايی است و عارضه در هر دو جنس بطور يکسان رخ می دهد.

درمان :

تا به حال بيش از 30 ترکيب دارويی برای درمان اين عارضه مورد استفاده قرار گرفته است. با وجود اين، هنوز دارويی با اثر قطعی و اختصاصی برای درمان آن وجود ندارد. تمام شيوه های درمانی، مبتنی بر تخفيف و تعديل زخم است. ميان روشهای مختلف درمانی، خنثی کردن اثر سم در مراحل اوليه تماس، تاثير خود را نشان داده است، اما چون اکثر مردم زمان و مکان تماس با سم را به خاطر نمی آورند معمولا" پس از بروز علائم متوجه ابتلای خود می شوند، در نتيجه کاربرد اين شيوه ها چندان موثر نيست. بعنوان مثال استفاده از يد در مراحل اوليه پس از آلودگی به سم موجب خنثی شدن اثر سم می شود، اما در مراحل پس از شروع عارضه تاثيری نخواهد داشت. تاول های ناشی از گزش اين حشره درمان خاصی ندارد و فقط بيشتر محل ضايعه را بايد با آب سرد و صابون مرتب شستشو داد. بيشتر مردم برای درمان آن از الکل سفيد استفاده می کنند، در حالی که آب و صابون بهتر است. برخی پزشکان برای بهبود سريع تر، در مراحل اوليه پيش از زدن دانه ها، پمادهای کورتن دار و آنتی بيوتيک تجويز می کنند که می تواند در بهبود زخم موثر باشد. با وجود اين کاربرد کرم کورتيزون و استفاده از آنتی بيوتيک ها پس از اين مرحله تاثيری ندارد. استفاده از آنتی هيستامين موجب کاهش شدت علائم و جلوگيری از خارش ميشود و به کمک آن و مسکن، زمان بهبود 10 روزه را می توان تحمل کرد.

برای درمان عوارض چشمی آن نيز بايد پيش از هر واکنش، چشمها را بشويم، چنانچه سوزش چشم ادامه پيدا کند، ابتدا يک قطره آنتی بيوتيک و سپس به آرامی چند قطره کورتيکواستروئيد در چشم بچکانيد، البته ضروری است برای درمان التهاب عنبيه، آتروپين نيز مصرف شود، مراجعه به پزشک و گرفتن داروهای لازم را فراموش نکنيد.

پيشگيری تنها راه درمان :

برای کنترل حشره و جلوگيری از هجوم آن، اولين روش نصب توری و   پشه بند در محل خواب است. کاهش تعداد لامپهای روشن و کم کردن شدت نور، پاکسازی علفهای هرز و ديگر گياهان بويژه گياهان پوسيده از محل نصب چادر و استفاده از حشره کش برای سمپاشی روی چادر از ديگر روشهای مبارزه با اين حشره خونخوار است.

گردشگرانی که در چادرهای خود اقامت می کنند و لباسهای شسته را در فضای باز آويزان می کنند، پيش از جمع کردن بايد آنها را تکان دهند و پيش از پوشيدن دقيقا" بازرسی کنند تا حشره از طريق لباس وارد بدن نشود.

يادتان باشد اگر دراکولا را روی بدن خود ديديد برای جلوگيری از آسيب تا حد ممکن بايد حشره را از روی عضو بدن بپرانيد و اگر دست يا عضو ديگری آلوده شد حتما" آن را با آب و صابون بشوييد.

گاز نمی گيرد:

اين دراکولا بر خلاف کنت دراکولا گاز نمی گيرد. حتی بر خلاف تصور بيشتر مردم نيش هم نمی زند، بلکه فقط له کردن حشره روی پوست ايجاد ضايعه می کند. بر اثر له شدن اين حشره ماده فعالی که در همولنف آنها بطور طبيعی وجود دارد سطح پوست را آغشته می کند و موجب بروز بيماری می شود. اين ماده پدرين نام دارد. جالب است بدانيد ميزان پدرين در بدن اين حشره آنقدر ناچيز است که برای به دست آوردن مقدار لازم به منظور تعيين ساختمان شيميايی آن به 100 کيلوگرم از اين حشره يعنی معادل حدود 25 ميليون عدد از آنها نياز بوده است. نقاط باز بدن مثال صورت، دستها، ساعدها و پاها بيشترين آسيب را از اين حشره می بينند. پس از له کردن حشره روی پوست ضايعه ای ايجاد می شود که به سرعت به ديگر قسمتهای بدن منتقل می شود.

 

 ****

منبع: مقاله : " حشره ای به نام دراکولا  "  -تهیه کننده : دلارام شجاعی باغينی- روزنامه جام جم - چهارشنبه 24 مرداد 1386- بخش جامعه

  بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد