تحقيق
منتشر شده در نشريه سازمان بهداشت جهانی می گويد حدود 40 درصد زنان و
10 درصد مردان در طول زندگی خود با خطر ابتلا به پوکی استخوان مواجهند.
پوکی
استخوان يا " استئوپروز " بيماری خاموش، ناميده می شود، چرا که در آن،
استخوان ها بدون هيچ علامتی پوک می شوند و وقتی علائم درد و شکستگی
بروز پيدا می کند که بيماری در مرحله پيشرفته است. حتر اگر شکستگی در
استخوانهای اندامها رخ ندهد، پس از گذشت ساليان، علائمی چون درد کمر و
خميدگی قامت ايجاد می شود که ناشی از شکستگی يا بهتر است بگوييم
خردشدگی استخوان مهر ه های کمری است.
پوکی
استخوان در واقع خالی شدن استخوان از مواد سازنده آن است. در اين
بيماری گاهی فرد در تمام استخوان های خود احساس درد و سوزش می کند و
گاهی حتی فرد متوجه شکستن استخوان هم نمی شود، چنان که گاهی فشارهای
کوچک مثل خم شدن يا بلند کردن يک وسيله سنگين يا حتی سرفه می تواند
موجب شکستگی استخوان شود.
طبق پيش
بينی سازمان بهداشت جهانی، اين بيماری در سرتاسر دنيا در حال افزايش
است، اين در حالی است که تا 20 سال پيش ناديده گرفته می شد که بعلت
نداشتن راهی برای اندازه گيری دانسيته استخوان و درمان بيماری بود.
آمارها می
گويند در ايران در طول يک سال، شاهد از دست دادن 36 هزار و 761 سال از
عمر کل جامعه به علت اين بيماری هستيم.
پوکی
استخوان در کشور ما:
اطلاعات در
مورد شيوع پوکی استخوان در مناطق مختلف دنيا هنوز محدود است، به خصوص
در کشورهای در حال توسعه ، آمار دقيقی وجود ندارد. شيوع اين بيماری از
کشوری به کشور ديگر يا حتی در مناطق مختل داخل يک کشور متفاوت است و
بستگی به نژاد، وضعيت تغذيه ، فعاليت بدنی، سبک زندگی، بيماری ها و
مصرف داروها و سابقه ابتلا در خانواده به اين بيماری و مصرف دخانيات
دارد.
با اين
حال، بعضی مطالعات در سطح محدود انجام شده است که می تواند تا
حدودی وضعيت کشور ما را در مقايسه با کشورهای ديگر روشن کند. مطابق
آمار موجود، متوسط تراکم استخوان افراد سالم کشور ما در مقايسه با
افراد ژاپنی حدود سه و نه دهم درصد بالاتر و چهارو
شش دهم از آمريکا کمتر است.
اين در حالی است که آمارها در کشور آمريکا نشان می دهد حدود
55 درصد آمریکایی ها به خصوص زنان ، در معرض خطر شکستگی و
پوکی استخوان هستندخطر شکستگی
و پوکی استخوان هستند و حدود 8 ميليون زن و 2 ميليون مرد در آمريکا
پوکی استخوان دارند.
مطالعه ای
که چندی پيش توسط وزارت بهداشت انجام شده نشان ميدهد 47 درصد زنان و 44
درصد مردان بالای 50 سال در ايران دچار کمبود تراکم استخوان هستند وچهار
و شش دهم درصد افراد 20 تا 70 سال در ايران به پوکی استخوان در ستون فقرات مبتلا
هستند. همچنين از هر 4 زن ايرانی بالای 50 سال، يک نفر به پوکی استخوان
مبتلاست. اين در حالی است که آمارهای جهانی، فاصله معنی داری با آمار
کشور ما دارد. در سرتاسر دنيا از هر 3 زن، يک زن و از هر 5 مرد يک مرد
بالای 50 سال دچار پوکی استخوان هستند.
مطالعه
ديگری در ايران نشان داده است نيمی از زنان بالای 45 سال و 90درصد زنان
بالای 75 سال در ايران به پوکی استخوان مبتلا هستند.
تفاوت
زنان و مردان :
ميزان پوکی
استخوان در زنان، 4 برابر مردان ذکر شده است و شکستگی ناشی از آن در
زنان، تقریبا" دو برابر مردان شايع است. البته از 75 سالگی به بعد،
پوکی استخوان در زنان و مردان به يک اندازه شايع است ولی اين بيماری ،
اغلب بيماری زنان شناخته می شود. زنانی که زودتر دچار عادت ماهانه و
ديرتر يائسه شوند، احتمال بروز بيماری در آنها کمتر است. تحقيق منتشر
شده در نشريه سازمان بهداشت جهانی می گويد حدود 40 درصد زنان و 10 درصد
مردان در طول زندگی خود با خطر ابتلا به اين بيماری مواجهند.
آمار
شکستگی استخوانها :
مهم ترين
عارضه پوکی استخوان، شکستگی است. بيشترين شکستگی در اين بيماری، در
ناحيه مفصل ران در محل اتصال به لگن و در ستون فقرات که معمولا" وزن
بدن را تحمل می کنند رخ می دهد. شکستگی در ناحيه مچ دست نيز شايع است.
در ناحيه لگن در اثر زمين خوردگی شستگی ايجاد می شود . که سبب ناتوانی
شديد و حتی مرگ پس از جراحی می شود.
آمارها در
ايران می گويند 50درصدافراد مبتلا به پوکی استخوان شکستگی ران داشته
اند که پس از اين اتفاق، 20درصد از نظر زندگی وابسته به ديگران شدند و
20درصد ديگر زندگی شان به خطر افتاد. طبق اين آمار، در يک سال، 5 هزار
شکستگی در استخوان ران در زنان و500 مورد شکستگی در ستون فقرات و 2
هزار شکستگی در ناحيه مچ اتفاق می افتد.
اين در
حالی است که مطابق آمار سال 2003 در آمريکا هر ساله حدود یک و
نیم ميليون نفر
يعنی 4 نفر از هر 10 زن دچار شکستگی استخوان شده و حدود 20درصد در سال
فوت می کنند. در آمريکا، موارد شکستگی ناشی از پوکی استخوان از بيماری
هايی مثل سرطان و بيماری قلبی در افراد بالای 65 سال شايع تر است. در
آمريکای شمالی ، اروپا، اقيانوسيه، استراليا و نيوزيلند عمدتا" شکستگی
در مفصل ران شايع است.
آينده
پوکی استخوان :
بر اساس
تغييرات سالهای اخير در ميزان اين بيماری در نقاط مختلف دنيا پيش بينی
می شود اين بيماری در 60 سال آينده در بعضی مناطق که اين بيماری شيوع
کمتری داشته رو به افزايش خواهد بود و بر عکس، مثلا" امروزه آمريکای
شمالی و اروپا نيمی از موارد شکستگی مفصل ران را در افراد مسن شامل می
شوند ولی با اقدامات پيشگيرانه ای که در حال حاضر روی دختران جوان
متمرکز شده است، تا سال 2050 اين ميزان به يک چهارم خواهد رسيد. اين
درحالی است که پيش بينی می شود در آسيا و آمريکاری لاتين، شيوع پوکی
استخوان همچنان رو به افزايش باشد.
مصرف
بالای جوش شيرين در ايران :
کلسيم و
ويتامين D دو ماده مغذی لازم برای استحکام
استخوانها هستند و جوش شيرين مصرف شده در نانها، يک عامل کمبود کلسيم و
زمينه ساز پوکی استخوان است. مطابق اظهارات دکتر صفوی مدیرکل دفتر
بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت - جوش شيرين در نان، عامل اصلی کمبود
کلسيم در ايران است و 58 ميليون نفر در کشور از کمبود کلسيم رنج می
برند. بيشترين مصرف جوش شيرين، اول در تهران و سپس در گيلان، مازندران
، قم و مرکزی است.
اين در
حالی است که نان يکی از مهمترين منابع تغذيه مردم کشورمان است، بطوری
که 43 تا 58 درصد انرژی و 56 درصد پروتئين مورد نياز افراد جامعه را
تامين می کند. از طرفی مصرف مواد لبنی در کشور ما بسيار محدود است،
بنابراين نياز به آموزش اصلاح عادات غذايی در زمينه مصرف لبنيات در
خانواده ها از طريق متخصصين و پزشکان احساس می شود.
اين اصلاح
عادات غذايی بايد از دوران کودکی شروع شود و طرح توزيع شير رايگان در
مدارس نيز بر همين اساس است. آمار نشان می دهد 70 تا 80درصد افراد
جامعه ما از کمبود شديد يا خفيف ويتامين D
مصرف کنند. نکته قابل توجه برای دختران جوان اين است که بيشترين رشد
استخوان در سنين بين 11 تا 17 سالگی است و تا 30 سالگی بر دانسيته
استخوانهای بدن افزوده می شود، بنابراين در سنين جوانی بايد برای پوکی
استخوان فکری کرد و نبايد فراموش کرد الگوهای مدرن امروزی برای زيبايی
اندام مانند مانکن ها و نيز پيروی از شيوه های جديد لاغری، ميتواند به
استخوانهای دختران آسيب بزند و زمينه ای برای خطر پوکی استخوان در
سالهای بعد باشد.
