بيماری سالک

www.isaarsci.ir

سالک چيست ؟

سالک يک بيماری پوستی مشترک بين انسان و حيوان از جمله جوندگان است که از طريق نيش پشه خاکی آلوده به انگل به هنگام تغذيه خون بيمار به انسان سالم منتقل می شود.

علائم سالک :

 زخم های متعدد يا بعلت گزش يا در بيشتر موارد بعلت خاراندن زخم و انتقال انگل به قسمت های سالم پوست بروز می کند.

 زخم های سالک به شکل های متفاوت ، از جمله شکل خشک (نوع شهری ) و شکل مرطوب ( نوع روستايی ) بروز می کند.

 در تمام شکلهای زخم ، پس از ورود انگل به درون پوست از طريق نيش پشه خاکی ، ا بتدا  برآمدگی کوچک و قرمز رنگی ظاهر می شود.

 در نوع خشک ، زخم مرطوب ايجاد نمی شود . اما در شکل مرطوب ، وسط ضايعه زخم شده و حاشيه پيشرفت می کند.

 زخم های مرطوب بين شش تا نه  ماه و زخم های خشک حدود يک سال ( سالک يعنی کمتر از يکسال ) دوام يافته، پس از آن بهبود می يابد و جای آن به صورت جوش گاه فرو رفته و پايدار برای تمام عمر باقی می ماند که ممکن است به زيبايی فرد نيز لطمه بزند.

 در بيشتر موارد ، عفونت های ثانويه باکتريايی و قارچی باعث تشديد علائم و دوام بيشتر زخم می شود.

عامل سالک :

عامل سالک انگل تک ياخته ای بنام ليشمانيا است که درون سلول های بيگانه خوار ( ماکروفاژها ) پوست تکثير می يابد. اين تکه ياخته در پوست انسان ، سگ و جوندگان آلوده بصورت کروی يا بيضوی و بدون تاژک است . پس از خون خواری پشه خاکی از زخم های سالک اين انگل به شکل دراز و کشيده و تاژک دار در روده پشه خاکی تکثير يافته و پس از خون خواری مجدد پشه خاکی ، به پوست فرد سالم راه می يابد و دوباره به شکل کروی يا بيضوی تبديل می شود.

ناقل سالک :

ناقل سالک (ليشمانيا ) پشه خاکی از جنس فلبوتوموس است. پشه خاکی در اندازه دو تا سه  ميلی متری ، موقع نشستن ، بال های خود را به شکل عدد 7 نگه می دارد و بصورت جهشی پرواز می کند. پشه خاکی ها از سطح پوست خون خواری می کنند. در زمان خون خواری از زخم سالک انگل را می خورند و پس از يک هفته از طريق نيش ، و خون خواری ، آن را به فرد سالم انتقال می دهند.

مخزن سالک :

درشکل مرطوب ( نوع روستايی ) برخی جوندگان وحشی مانند موش های صحرايی و در شکل خشک (نوع شهری ) انسان ، سگ و گاهی شغال و روباه  نقش مخزن را ايفا می کنند.

محل زندگی پشه خاکی :

 پشه خاکی فقط هنگام غروب و ساعت های اوليه شب ، خون خواری و تغذيه می کند. اين حشره در طول روز در پناهگاههای گرم ، تاريک و مرطوب ، نظير شکافهای عميق ديوارها ، اماکن متروکه و مخروبه ، اسطبل ها ، اطراف توده های زباله و کودهای حيوانی ، لانه جوندگان ، کنده درختان ، حاشيه جويبارها ، پشت لوازم ثابت منزل ( مانند کمد و قاب عکس ) استراحت و تخم ريزی می کند.

روش های پيش گيری از سالک :

1. رعايت بهداشت محيط :

 گرد آوری و دفع بهداشتی و مستمر زباله  با استفاده از سطل دردار :

 گرد آوری فضولات حيوانی و جلوگيری از انباشته شدن آنها .

  2.    بهسازی محيط :

 ترميم شکاف ها و حفره های موجود در ديوارها و ساير قسمت های مناطق مسکونی انسان و دام :

 تخريب و تسطيح اماکن مخروبه .

  3  .   دوری از محل زندگی پشه خاکی و مناطق آلوده به سالک ، به ويژه هنگام غروب و اوايل شب .

  4  .   محافظت بدن در برابر نيش زدن پشه خاکی :

 پوشاندن قسمت های باز بدن :

 نصب توری فلزی با منافذ ريز به در و پنجره ها :

 استفاده از پمادها و مواد دورکننده حشرات به هنگام کار و خواب :

 محافظت از زخم سالک و پوشاندن آن با گاز استريل .

 مبارزه با جوندگان و سگ های ولگرد.

با اقدام های حفاظتی نظير نصب توری ظريف به در و پنجره ها ، و خوابيدن در پشه بند ، از ابتلا به سالک پيش گيری کنيم. با دفع صحيح و بموقع زباله و جلوگيری از انباشته شدن آن از ابتلا به سالک پيش گيری کنيم .

****

منبع : بروشور " بيماری سالک  " وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی - معاونت سلامت - مرکز مديريت بيماری ها

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد