ضايعات نافذ ستون فقرات

مقالات ويژه پزشكان پايش سلامت

www.isaarsci.ir

 

صدمات نافذ ستون فقرات به سه دسته تقسيم می شوند:

1. ضايعاتی که در اثر گلوله های با سرعت زياد high velocity و يا ترکش ايجاد می شوند که در مواقع جنگ ديده می شوند.

2. ضايعاتی که در اثر گلوله های با سرعت کم Low velocity ايجاد ميشوند که اينگونه ضايعات در جوامع شهری ديده می شوند و در اثر تيراندازی با تفنگهای شکاری يا بادی و يا سلاحهای کمری ايجاد ميشوند.

3. ضايعاتی که در اثر فرو کردن اجسام نوک تيز و سلاحهای سرد ديده می شوند.

امروزه از ميان بيمارانی که دچار صدمات نخاعی می شوند 40% موارد ضايعه در اثر زخم های نافذ است در حاليکه 28% موارد علت صدمه نخاعی تصادف با اتومبيل است.

بطور کلی کاليبر گلوله عامل مهمی در ايجاد صدمه نخاعی نيست بلکه مهمترين عامل ميزان انرژی است که گلوله در بدن آزاد می کند. به همين دليل با اينکه وزن گلوله های سلاحهای کمری و سلاحهای جنگی تقريبا" برابر است اما صدمات سلاحهای جنگی بعلت سرعت بالا بسيار بيشتر از سلاحهای کمری است. در صدمات جنگی ممکن است گلوله به نخاعی برخورد نکند ولی فرد به علت کانتوژن و شوک عصبی که به نخاع وارد ميشود فلج شود. در حاليکه در ديگر صدمات نافذ نخاعی معمولا" صدمه عصبی در اثر برخورد جسم تيز يا گلوله با سرعت پايين به نخاعی بوجود می آيد.

قسمت اعظم صدمات نافذ نخاعی در ناحيه دور سال ديده می شود. در صدمات نافذ ستون فقرات چهار سندرم وجود دارد:

1. علائم عصبی کامل که معمولا" بلافاصله پس از ضربه ديده می شود.

2. علائم عصبی غير کامل و غير پيشرونده

3. علائم عصبی غير کامل ولی پيشرونده

4. ضايعات دم اسب و کونوس

نيمی از بيماران که مورد اصابت گلوله قرار می گيرند و 20% کسانيکه مورد اصابت اجسام نوک تيز قرار می گيرند دچار صدمه عصبی کامل هستند و در بقيه موارد به شکل سه سندرم که در بالا نام برده شده ديده می شوند.

در مرحله حاد پاراليزی flaccid وجود دارد و بتدريج ضعف اسپاستيک ميشود. گاهی نيز صدمات نافذ به نخاع اصابت نکرده بلکه موجب صدمه شبکه لومبوساکرال می شوند که تشخيص اين ضايعه که از صدمات دم اسب مشکل است اما وجود شکستگی مهره علائم عصبی دو طرفه اختلال اسفنکتری و مايع نخاعی خونی ( LP خونی ) به نفع ضايعه دم اسب است.

صدمات نافذ در اثر سلاحهای سرد به صورت سندرم براون سکوارد کامل يا ناقص خود را نشان می دهند ( بر حسب اينکه چه مقدار از نخاعی قطع شده باشد ). در 70% ضايعات جنگی و 25% ضايعات شهری علاوه بر ضايعات نخاع صدمات ارگانهای ديگر از قبيل کاروتيد- ريه - احشاء شکم ديده می شود.

گاهی بيماران پس از اصابت جسم تيز يا گلوله فيستول CSF  پيدا ميکنند که اکثرا" خود بخود خوب می شوند و در مواردی نيز جراح ناچار به مداخله و ترميم دورمر  می باشد.

بطور کلی در ضايعات نافذ نخاعی مخصوصا" ضايعاتی که از روده گذشته اند خطر استئوميليت ستون فقرات يا مننژيت وجود دارد. تمام بيماران دچار صدمات نافذ نخاع بايد آنتی بيوتيک وريدی و استروئيد دريافت نمايند. استروئيد شانس عفونت را زياد نمی کند اما اثرش در کاهش ادم نيز مشخص نيست.

هنوز مشخص نيست که بيمارانی که عمل شده اند نسبت به آنها که عمل نشده اند چقدر سود می برند. انديکاسيون عمل جراحی در اين بيماران عبارتند از :

1. پيدايش علائم عصبی پيشرونده

2. وجود فشار بر نخاع در اثر گلوله - هماتوم و استخوان

3. قرار گرفتن گلوله در داخل کانال نخاعی

4. صدمات کودا اکوئينا

5. نشست مايع CSF

بايد دانست که گلوله هايی که روکش مسی دارند بايد سريعا" از نخاع خارج شوند چون انفلاماسيون و اسکار شديد می دهند. در ضايعات کودانيز با بستن دورمر باعث می شويم ريشه عصبی هرنيه نشود و درد مزمن ندهد. از نظر روانی نيز بيمارانی که عمل شده اند احساس رضايت بيشتری دارند چون فکر می کنند تمام کارها برايشان انجام شده است.

****

منبع: مقاله "   ضايعات نافذ ستون فقرات    "  دکتر قاسم اسحاقی - استاديار جراحی اعصاب  داشنگاه علوم پزشکی اهواز - - مجموعه مقالات ارائه شده در سمينار طب فيزيكي و توانبخشي در ضايعات نخاعي -13 الي 14 اسفند 1376 -  معاونت بهداشت و درمان بنياد جانبازان  با همكاري  دانشگاه علوم پزشكي اهواز
 

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد