|
سازگاری با آسیب طناب نخاعی ، از کار افتادگی و مشکلات ناشی از
آن یک فرایند مادام العمر است. مسائلی که پس از آسیب نخاعی
پدید می آید اندام ها و دستگاههای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار
می دهد و فرد پس از حادثه تغییرات عمیقی در زندگی اش رخ می دهد
به خصوص عواطف فرد عمیقاً تحت تاثیر قرار می گیرد که موجب
اختلال در روابط اجتماعی و خانوادگی مددجو می گردد.
هنگامی که
فردی برای اولین بار دچار آسیب نخاعی می شود، برخورد با از دست
دادن توانائیها و سازگاری با شرایط موجود در واقع آغاز یادگیری
و آموزش همه چیز در مورد آسیب نخاعی بوده و بر آن متمرکز است.
همانطور که فرد در شرایط جدید، یادگیری و تسلط بر مهارت های
جدید را می آموزد، می تواند آنها را با زندگی روزمره خود عجین
نماید. هدف از این یادگیری، مراقبت از خود به شیوه ای است که
فرد به طور مستقل و با وجود ناتوانی ها قادر به ساختن یک زندگی
جدید برای خود باشد.
کلمات کلیدی: آسیب نخاعی، یادگیری، سازگاری
همه ساله افراد زیادی به دنبال حوادث ناشی از تصادفات، سقوط از
بلندی و بیماری های ستون فقرات و نخاع و گردن دچار آسیب دیدگی
در ناحیه ی ستون مهره ها و نخاع می شوند، که گروهی از این
افراد با درجاتی از ضایعات نخاعی یا فلج اندام ها روبرو می
شوند که تا آخر عمرعوارض این ضایعه به دنبال آن ها خواهد بود.
فرد آسیب دیده ی نخاعی در ابتدا با این واقعیت که تمام یا بخشی
از توانایی خود را از دست داده است روبرو میگردد و به دنبال
نداشتن تصویر روشنی از خود و اینکه چه آینده ای در انتظار
اوست، دچار دلهره و اضطراب گشته و سؤالاتی از خود می پرسد که
اغلب برای آن ها جواب واضح و درستی پیدا نمی کند. بنابراین از
همان ابتدا دچار مشکلات روحی، روانی و شخصیتی گشته و در مواردی
نیز سعی در یادگیری در مورد وضعیت موجود خود می نماید.
بررسي هاي انجام شده در زمينه نقش عوامل روانشناختي در توانبخشي
و سازگاري پس از ضايعه نخاعی نشان داده اند كه اين عوامل در
سازگاري با بيماريهاي مزمن و پيامدهاي آن داراي اهميت هستند .
به ويژه طرز تلقي بيماران از چگونگي بيماري خود، روش سا زگاري
با آن و منابع حمايتي بيروني مانند حمايت هاي اجتماعی بسيار
مهم مي باشند.
گرچه بيماريهاي مزمن مانند ضايعات نخاعي و
پيامدهاي آن از جمله افسردگي به عنوان شرايط فشارزا تلقي مي
شوند ولي اين واكنش ها پيامد گريزناپذير ضايعه نيستند و بستگي
به قدرت عوامل خنثي كننده فشار مانند حمايت اجتماعي و خانوادگی
و نیز كارآمدي روشهاي مقابله با استرس دارد.
واکنش های عاطفی فرد در مقابله با مشکلات ناشی از آسیب نخاعی
در آغاز، این واکنش
ها ممکن است شامل موارد ذیل باشد:
یادگیری در خصوص معنا و مفهوم آسیب نخاعی
چگونگی برخورد با واکنش
های عاطفی دائم التغییر
چگونگی تبدیل شدن به فردی مفید و مولد برای خانواده و جامعه
با وجود ناتوانی های جسمی
پاسخ به این پرسش که آیا زندگی ارزش این همه تلاش را خواهد
داشت؟
نگرانی در مورد از دست دادن استقلال
آموزش مراقبت از خود در خصوص تغییرات جسمانی
به دست آوردن مجدد استقلال با همه ناتوانی ها
پس از این دوره، سازگاری اولیه فرد با شرایط موجود اتفاق می
افتد که شامل:
ترکیب کردن مهارتهای آموخته شده با زندگی روزمره
افزایش سطح مهارتهای زندگی بصورت روزانه و افزایش تدریجی
استقلال فردی
حضور دوباره در خانواده، محل کار و جامعه.
تغییر شرایط یا تطبیق با فعالیت هایی مانند کار، دیداربا
خانواده و سپری کردن اوقات فراغت و تفریح.
ایجاد علاقمندی های جدید
تطابق فرد در طی زندگی ممکن است شامل موارد ذیل باشد:
یک زندگی معنی دار با معلولیت، زندگی است که به فرد احساس
داشتن هدف و موفقیت می دهد.
همانطور که فرد به کسب مجدد استقلال و به دست آوردن مجدد
یکپارچگی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی می اندیشد، می
تواند فراتر از ناتوانی های موجود به دیگر جنبه های یک زندگی
مثبت، معنی دار و هدفمند در موارد ذیل نیز فکر کند.
بسته به مکانی از نخاع که دچار آسیب شده است، فرد آسیب دیده
ممکن است نیازمند تطابق و یا رها کردن برخی از نقش های زندگی
خود باشد. به طور معمول تنش میان نقش فرد در زندگی و نقش هایی
که سایر افراد بر عهده دارند ممکن است موجب گردد تا فرد نقش
موثر خود در زندگی پیشین را بصورت یک موقعیت انفعالی رها کرده
و بطور کامل و یا نسبی به دیگران وابسته گردد.
در این مرحله
فرد نیازمند آموزش و یادگیری به منظور توسعه روش های موثر در
جهت ایجاد زندگی پویا و مستقل می باشد. در این میان نقش پدر،
مادر و همسر فرد در ایجاد و توسعه زندگی مستقل و مولد بسیار
حائز اهمیت است.
تغییر نقش ها ممکن است به معنی:
تغییر در روابط خانوادگی و دوستان
تغییر در روابط اجتماعی و شغلی
تلاش در دستیابی به نقش های جدید
ایجاد وابستگی جسمی، عاطفی، اقتصادی
از دست دادن مسئولیت های سابق
ایجاد نیازهای در حال تغییر و نیز ایجاد مسائل بهداشتی و
درمانی جدید که با آموزه های فرهنگی فرد مبتلا مغایرت دارد
از جمله واکنشهای طبیعی به تغییرات فیزیکی ناشی از آسیب و
ناتوانی پس از آن، افسردگی و اضطراب می باشد.
برخی از بیماران و خانواده های آنها از دارو و یا مشاوره
بهره مند می شوند و دیگران نیز تنها با حمایت خانواده و دوستان
وضعیت بهتری خواهند داشت.
چنانچه واکنش های عاطفی بیمار کنترل و محدود نگردند به یک
مشکل فزاینده تبدیل خواهد شد که در نتیجه آن بیمار را از شرک
در فرایند درمان بازخواهد داشت.
برخی از افراد ممکن است جهت کنترل افسرگی و واکنشهای عاطفی
به مصرف مواد مخدر ویا الکل پناه ببرند.
3- مسائل عاطفی
مشکلات عاطفی و رفتاری ممکن است پس از آسیب طناب نخاعی ایجاد
گشته و یا توسعه یابد.
این مشکلات اغلب در طی دوره تعدیل پس از آسیب نخاعی بوجود می
آیند.
گاهی اوقات احساس غم و اندوه و اضطراب در فرد ایجاد می شود.
در برخی از موارد، افسردگی در فرد وجود دارد.
برخی از افراد ممکن است از حمایت روانی پس از آسیب نخاعی
بهره مند شوند. در بسیاری از موارد، درمان های پزشکی و
روانپزشکی و یا استفاده از ضد افسردگی ها ممکن است موثر باشد.
نکته مهم در مورد این بیماران پیشگیری از خودکشی است. گاهی
اوقات، افسردگی ممکن است به افکار خودکشی منجر شود. در این
رابطه درگیر نمودن فرد در فعالیت های معنی دار زندگی و ترخیص
سریعتر او از بیمارستان به عنوان بهترین راه برای جلوگیری از
خستگی، افسردگی و خودکشی می باشد. همچنین تشویق بیمار به بحث و
گفتگو در مورد افکار خودکشی و ارائه مراقبت های بهداشت ذهنی و
روانی در کاهش افکار خودکشی موثر است.
بنابراین پیشنهاد می گردد همراه با شيوه هاي درماني و توانبخشي
جسمي اين بیماران، به آن دسته از بیمارانی كه دچار مشکلات
عاطفی شده اند روشهاي عيني آموزش مهارتهاي مقابله با استرس و
اضطراب، رعایت بهداشت روانی، اصلاح روابط ميان فردي و روشهاي
ديگر تغيير و اصلاح شناختي در مورد خود فرد، دوستان و خانواده
او ارائه گردد.
- Elliot, T., R., Godshall, F., Herrick, S., Witty, T., &
Spruel, M. (2009). Problem solving appraisal and
psychological adjustment fol-lowing spinal cord injury.
Cognitive The-rapy and Research, 5, 387-393.
- Frank. R. G., Elliot, T., Corcoran, J., & Wonderlich, S.
(2000). Depressive following spinal cord injury:
is it necessary? Clinical Psy-chology Review, 7,611-630.
- Frank, R. G., Umlauf, R., Wonderlich, S., & Ashkanazi, G.
(2001). Differences in cop-ing styles among persons with
spinal cord injury: a cluster analytic approach. Journal of
Counseling and Clinical Psychology, 55, 727-731.
- Hersen, M., & Bellack, A. (2006). Behavioral Assessment: A
Practical Handbook, London: Pergamon Press.
- Lazarus, R. S., & Folkman, S.1984). Stress, appraisal and
coping.New York: Springer.
- Lepore,S.J.,Evans,G.W.,& Schneider, M. L. (1999). Dynamic
role of social support in the link between chronic stress
and psychological distress. Journal of Personality and
Social Psychology, 61, 899-909.
- Levin, J. S., & Vanderpool, H. (2007). Religious factor in
physical health and the prevention of illness. New York:
Haworth Press.
|
