|
همانطور که می دانید، سازمان یا تشکل غیردولتی و
غیرسیاسی و غیرانتفاعی(1) که دارای شخصیت حقوقی مستقل می
باشد را مردم نهاد یا خیریه می نامند که با گرایش
های اجتماعی، مذهبی و فرهنگی و انسان دوستانه با توجه به
قانونهای موجود جامعه و تدوین اساسنامه در یک چارچوب خاص به
فعالیت می پردازد.
این
موسسه به صورت مردمی از طریق مشارکتهای نقدی و غیرنقدی خیرین
اداره می گردد و بعضاً بودجه هایی تعریف شده و
محدود از دولت دریافت می نمایند.
معمولاً این
موسسه در کشور ما تحت عنوان خیریه ها در حوزه های
مشخص مانند نگهداری از ایتام، حمایت از زنان بی سرپرست،
اشتغال زایی و توانبخشی معلولین (ذهنی و جسمی) و...
فعالیت می نمایند.
لازم
بذکر است تمام خیریه ها مکلف به دریافت مجوز در حوزه
کاری خود از سازمان بهزیستی کشور ایران می باشند. سازمان
بهزیستی از طریق معاونت مشارکت های مردمی(2) سعی دارد
انگیزه های نوع دوستانه مردم، گروه ها، نهادها و
سازمان ها را تقویت نماید تا از
طریق بالا بردن مشارکت های مردمی ازا مکانات این
داوطلبین در جهت پوشش دادن گروه های هدف (نیازمندان و
مستضعفین) استفاده بهینه نماید.
لازم به ذکر است مشارکت واقعی این موسسات زمانی معنا دارد که
این موسسات در مراحل مختلف مانند تشخیص، تعیین مشکلات و
نیازهای گروه هدف پیدا کردن راه حل، برنامه ریزی و تصمیم
گیری، جمع آوری تجهیزات و امکانات مرتبط، و اجرا و ارزشیابی
نیز با بخش دولتی تعامل داشته باشند، البته هنوز این مسائل در
نظام اداری ذیربط ساختار درستی پیدا نکرده و به نظر می رسد
باید به دنبال راهکارها و ایده های بهتری بود.
از نظر پایگاه جامع اطلاع رسانی معلولان ایران توانبخشی به
معنای مجموعه ای از کارها در جهت توانمندسازی فرد دچار آسیب و
معلولیت با هدف رسیدن به نهایت توان در حوزه جسمی، حسی و ذهنی
و روانی و اجتماعی و حفظ این نقاط قوت می باشد.(3)
با توجه به
تعریف فوق موسسات غیردولتی و خودیار معلولین باید با توجه به
اهداف یاد شده در تعریف، خدمات، خود را در جهت ارتقاء سطح توان
فرد در حوزه های مختلف ارائه دهند.
طبق قوانین
جامع حمایت از افراد معلول، دولت موظف می باشد زمینه
های لازم را برای تأمین حقوق معلولان،
فراهم و حمایت های لازم را از آنها انجام دهد و کلیه
وزارتخانه ها، سازمانها و شرکتهای دولتی و نهادهای عمومی
و انقلابی وظیفه دارند در خصوص طراحی، تولید و احداث ساختمان
ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی کار کنند که
امکان دسترسی و بهره گیری از آنها برای معلولان مانند
افراد عادی وجود داشته باشد.
در قوانین مربوطه صحبت از اشتغال زایی، آموزشی و غیره بسیار
شده است، که البته طبق ماده 3 این قوانین سازمان بهزیستی کشور
باید در چارچوب اعتبارات مصوب در قوانین بودجه سالانه اقدامات
ذیل را انجام دهد:
الف- تأمین خدمات توانبخشی، حمایتی، آموزشی و حرفه آموزی مورد
نیاز معلولان با مشارکت خانواده های معلولان و همکاری بخش
غیردولتی (خصوصی، تعاونی، خیریه) و پرداخت یارانه (کمک هزینه)
به مراکز غیردولتی و خانواده ها.
ب- گسترش
مراکز خاص نگهداری، آموزشی و توانبخشی معلولان واجد شرایط
(معلولین نیازمند، معلولان بی سرپرست، معلولان مجهول
الهویه، معلولان با ناهنجاری های رفتاری) با همکاری بخش
غیردولتی و پرداخت تسهیلات اعتباری و یارانه (کمک هزینه) به
آنها.
ج- تأمین وتحویل وسایل کمک توانبخشی
مورد نیاز افراد معلول.
د- گسترش
کارگاه های آموزشی، حمایتی و تولیدی معلولان و ارائه
خدمات توانبخشی حرفه ای به معلولان جهت توانمندسازی
آنان.
با توجه به اینکه معلولین دچار آسیب نخاعی اکثراً از طریق
بهزیستی شناسایی و به موسسات خیریه و غیردولتی و خودیار معرفی
می گردند طبیعی است که انتظار می رود موسسات مذکور
نیز باید طبق ضوابط و اهداف یاد شده عمل نمایند.
یعنی وقتی
سخن از توانبخشی افراد دچار آسیب توسط موسسات مردم نهاد و
خودیار به میان می آید انتظار می رود:
1- ارزیابی
مشکلات اعم از مشکلات جسمی (اعم از پیگیری و درمان).
2- مشکلات روحی و روانی
3- فراهم آوردن ابزار و تجهیزات لازم
4- اشتغال زایی و درآمد زایی
5- مرتفع کردن مشکلات حقوقی
6- اطلاع رسانی و آموزش
و در یک کلام مددکاری همه جانبه در جهت ارائه راهکارهای اجرایی
و حمایت فرد دچار آسیب در جهت جامعه پذیری مجدد معلول در
دستور کار این تشکل ها قرار گیرد.
در حال حاضر
طی سالهای اخیر موسسات خیریه و تشکل های غیردولتی و
خودیار معلولین بسیاری فعالیت خود را آغاز نموده اند
مانند موسسه رعد، انجمن ضایعات نخاعی ایران، انجمن جانبازان
معلول و....
اولین مرکز
کاردرمانی مردم نهاد، ویژه بیماران ضایعه نخاعی استان اصفهان
افتتاح شد 09/06/92 (سایت سازمان بهزیستی کشور اداره کل
بهزیستی استان اصفهان)(4) محمود محمدزاده، مدیرکل بهزیستی
استان اصفهان: ]با وجود تلاش های زیاد مسئولین به علت
کثرت انواع معلولیت ها و گسترش سازمان های مسئول
تاکنون نسبت به رفع مشکلات معلولین توفیق چشمگیری حاصل نشده و
از آنجا که ضایعه نخاعی یکی از حادترین معلولیت ها می
باشد، همیشه کمبود تشکل غیردولتی و خاص ضایعه نخاعی که بدست
توانای خود این عزیزان اداره گردد احساس می شد.
آقای
نقیب زاده مدیرعامل انجمن ضایعه نخاعی استان
اصفهان گفت:
به گفته آقای
نقیب زاده ، مدیرعامل انجمن ضایعه نخاعی
استان اصفهان علیرغم تلاش های بی وقفه و گسترده
انجمن در جهت درمان و رفع محرومیت افراد ضایعه نخاعی، متأسفانه
به علت گستردگی امکان و عدم دسترسی تمامی معلولین ضایعه نخاعی
به امکانات مطلوب بسیاری از این افراد در روستاها و شهرستانها
فاقد حداقل امکانات می باشند. رفع مشکلات این افراد
نیازمند هزینه های بسیار زیاد می باشد و نیازمند
تلاش، پیگیری و یاری همه سازمان ها و نهادهای دولتی
است .
به گفته
معاون امور توانبخشی خراسان جنوبی ، سازمان های
غیردولتی به کمک اشتغال زایی معلولان می آیند.
عبدا... عباس آبادی در بیرجند از برگزاری طرح حرفه
آموزی و اشتغال-زایی معلولان در خراسان جنوبی خبر داد و اظهار
کرد این طرح در سه استان گیلان، گلستان و مازندران برگزار می
شود. وی هدف از اجرای طرح حرفه آموزی را ایجاد اشتغال پایدار
برای معلولان، شرکت در فعالیت های اجتماعی و تأمین هزینه
های معیشتی برای معلولان برشمرد.(5)
اخبار حاکی از آنست که اقدامات مفید و بسیار و در عین حال
پراکنده از سوی سازمانها و نهادهای غیردولتی و خودیار در حال
انجام می باشد. مددکاری موسسه ارتقاء سلامت زنان
خاورمیانه مستقر در مرکز تحقیقات ضایعات مغزی و نخاعی طی دوسال
کار نزدیک با معلولین ضایعه نخاعی 50 تن از عزیزان ضایعه نخاعی
را به صورت مستمر و مداوم تحت پوشش موسسه مذکور قرار داده است
و ارائه کمک های موردی به تمامی مراجعین دچار آسیب نخاعی
نیازمند به درمانگاه مرکز تحقیقات ضایعات مغزی و نخاعی ایران
جزء افتخارات معنوی این گروه خدمتگزار می باشد.
طی ارتباط تنگاتنگ و مشاهده مستقیم با این عزیزان مشاهده شده
خدمات تشکل های غیردولتی و دولتی و خودیار معلولین هر
چند مفید بوده و هست اما اصلاً مکفی نبوده و نیست. اینطور
استنباط می شود که اکثر خدمات به دلایل مختلف از جمله
عدم منابع مالی مکفی، عدم اطلاعات تخصصی در مورد جامعه هدف
و... مقطعی و محدود بوده و کمتر به هدف والای توانبخشی به
معنای خاص و جامع پرداخته است.
در مجموع
خدماتی که توسط یک نهاد خودیار و غیردولتی در حوزه توانبخشی می
تواند ارائه شود به شرح ذیل می باشد:
1- توانبخشی
جسمی:
الف- فراهم آوردن امکانات درمانی و پزشکی و برطرف کردن مشکلات
جسمی.
ب- فراهم آوردن ابزار یا تأمین هزینه در حوزه کاردرمانی و
فیزیوتراپی
2- توانبخشی روحی:
الف- فراهم آوردن امکانات درمانی در حوزه روانپزشکی
ب- پیشگیری از ناراحتی های روح و روانی از طریق ایجاد
انگیزه، برطرف کردن مشکلات که منجر به ناراحتیهای روحی می
گردد.
ج- آموزش
د- برگزاری تورها و امکانات و تأمین هزینه سفر
3- توانبخشی اجتماعی:
الف- برقرار کردن ارتباط بین فرد و خانواده
ب- برقرار کردن ارتباط بین فرد و جامعه
ب-1- مهیا کردن موقعیت های ازدواج و باروری در جهت تشکیل
و حفظ خانواده
ب-2- اشتغال و کارآفرینی
ب-3- ارتقاء سطح مهارتهای فنی و حرفه ای معلولین ضایعه
نخاعی
ب-4- فرهنگسازی و ساماندهی فرهنگ در خصوص نگرش جامعه و معلولین
دچار آسیب
ب-5- پرداخت تسهیلات (وام و یارانه) جهت ارتقاء سطح زندگی و
استقلال اجتماعی
ب-6- جلب و جذب داوطلبین خودیار متخصص و کارآزموده جهت کمک به
معلولین ضایعه نخاعی و....
1- محمودرضا گلشن پژوه، راهنمای سازمانهای غیردولتی، موسسه
فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرابر معاصر تهران
2- آسیب شناسی خصوصی سازی در سازمان بهزیستی، دکتر جابرزاده،
مرکز توانبخشی بوعلی
3- سایت پایگاه جامع اطلاع رسانی معلولان ایران، حقوق افراد
دارای معلولیت 20/06/92
4- سایت سازمان بهزیستی از افتتاح و عملکرد موسسات خیریه
توانبخشی معلولین ضایعه نخاعی دارد.
5- طبق خبرگزاری فارس در تاریخ 01/02/92 www.farsnews.ir
|
