|
ضایعه نخاعی باعث تغییرات ناگهانی در نیازهای تغذیه ای بیمار مثل :
افزایش نیاز به انرژی ،پروتئین،ویتامین ها ومواد معدنی می شود. نیازهای
تغذیه در مرحله حاد که 4- 3 هفته اول بعد از ضایعه نخاعی را شامل
می‌شود، اهمیت دارند. حمایت تغذیه از بیماران دچارضایعه نخاعی، ضروری
است و در دو مرحله حاد و مزمن مورد توجه قرار می گیرد .
هر یک ساعت
تاخیر در تغذیه بیمار، باعث بازخوردمنفی به حمایت‌‌های درمانی و
مراقبتی می‌شود. در بیمارانی که به ونتیلاتور وصل هستند،عدم تامین
انرژی کافی، باعث افزایش وابستگی بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی می شود.
بیماران درمعرض خطر کاهش وزن و افزایش وزن قرار دارند.از طرفی دادن
کالری اضافه ، باعث وارد شدن فشار زیاد به قلب، کبد و کلیه‌ها می شود.
عدم توجه به وضعیت تغذیه بیماربعد از 3- 2 هفته، منجر به از دست رفتن
30 درصد توده عضلانی بدن می‌شود و بیمار را در معرض خطر مرگ قرارمی
دهد.
تغذيه مناسب بعد از ضايعه نخاعی، احتمال بروز بيماريها و عوارض حاصل از
تغييرات متابوليسمی را كاسته و مشكلات روحی- روانی مددجويان را کاهش می
دهد.
حمایت تغذیه ای به موقع، در پیشگیری بسیاری از عوارض ضایعه نخاعی
نظیر زخم بستر، عفونت مکرر مثانه، ضعف و خستگی عمومی تاثیر مستقیم
دارد. بررسی نیازهای تغذیه متعاقب آن تغذيه صحيح با توجه به شرایط فرد
ضایعه دیده، در حمایت از عملکرد سیستم قلبی، تنفسی و پیشگیری از سوء
تغذیه و از دست رفتن سریع توده سلولی فعال بدن بسيار موثر است.
تشخیص های پرستاری شامل:
1)خطر کاهش وزن اولیه مربوط به تغذیه کمتر از نیاز بدن
2) خطر کاهش حجم مایعات در رابطه با مصرف ناکافی مایعات
3) تعادل منفی نیتروژن به علت تغذیه ناکافی
4) عدم تعادل الکترولیت ها به علت دهیدراتاسیون
اهداف اولیه مراقبت‌های تغذیه شامل: پیشگیری ازدهیدراتاسیون، حفظ
تعادل الکترولیت‌های بدن، محاسبه میزان انرژی وپروتئین مورد نياز بدن
می باشند.
ميزان مصرف انرژی کل روزانه از طريق عواملي مانند: ميزان متابوليسم بدن
درحالت استراحت ،ميزان فعاليت بدنی و ميزان كالري حاصل ازغذاها تعيين
می شود.
1)مشاوره با متخصص تغذیه
2- رعایت رژیم غذایی با میزان بالای مایعات، کربوهیدرات و پروتئین به
منظور تامین انرژی کافی و ترمیم بافتی
3- جهت جلوگیری از عدم تعادل انرژی،رژیم بیمار از تمام گروهای غذایی که
شامل:نان وغلات ،میوه،سبزی ،گوشت،لبنیات می باشند، تامین گردد
نیازهای تغذیه ی و زمان بندی تغذیه بیمار ضایعه نخاعی توسط پرستار، طی
یک برنامه روزانه انجام مي شود و لازم است چک لیستی ازرژيم
غذايي روزانه بیمار ولیست بیمارانی که هنگام تغذیه، نیاز به کمک دارند،
تهیه و اجرا گردد.
بهتر است تغذیه به دفعات و تدریجی انجام شود. مي توان براي تغذيه بهتر
مددجويان از همكاران فيزيوتراپيست كمك گرفت مثلا نیم ساعت قبل از غذا،
مجرای تنفسی پاک گردد و البته از فیزیوتراپی ریه تا 30 دقیقه بعد از
خوردن غذا خودداری می شود.
در بیماران مبتلا به فلج اندام
تحتانی،1/7- 1/5 گرم پروتئین به ازای هر کیلو‌گرم وزن بدن در مرحله
تعادل منفی و 1/5- 1/2گرم در مرحله تعادل مثبت تعیین شده است. متخصصان
تغذیه بیش از آن که به این اعداد اکتفا کنند باید به شدت ضایعه و شرایط
بیما رتوجه کنند، زیرا نیاز به پروتئین در برخی بیماران حتی به
5/2 تا 3 گرم در روزافزایش می‌یابد.
لازم است
متخصصان تغذیه، نیازهای تغذیه اي بیمار را با توجه به نتایج آزمایش‌های
بیوشیمیایی به ویژه قند‌خون، آلبومین سرم، پری آلبومین(پیش ساز
آلبومین)، کلسترول، اوره، کراتینین، هماتوکریت، هموگلوبین، فریتین و
الکترولیت ها تعیین نمایند.
مواد غذايی دو نوع فيبر دارند که شامل: 1- فيبر قابل حل 2- فيبر غير
قابل حل می باشند.
فیبرهای قابل حل به کاهش کلسترول کمک می کنند.با فيبرهای غير قابل حل ،
مدفوع نرم و حجيم مي شود، تا در زمان کمتری، از روده ها عبور
نمايد.فيبرهای قابل حل در ميوه ها و سبزيجات يافت می شوند.
فيبرهای غير قابل حل در نان گندم خالص، ماکارونی ، حبوبات و برنج سبوس
دار تأمين مي شود، بنابراین بهترین رژیم غذایی، رژیمی است که درآن
سبزیجات بیشترازمیوجات ، میوجات بیشترازمواد نشاسته ای، غذاهای نشاسته
ای بیشترازگوشت و فرآورده های لبنی ، گوشت ولبنیات بیشترازچربی مصرف
شوند.
در یبوست ناشی از مصرف تغذیه با لوله مری-معده(NGT)،مصرف فرمولای حاوی
فیبرکه شامل:آب آلو، پوره يا آب میوه، پوره سبزی، مغزها وغلات(آسياب
شده) می باشند، توصیه می شود. رژیم غذایی حاوی فیبر ومصرف مایعات در حد
کافی،( روزانه در سه وعده غذایی )جهت جلوگیری از یبوست ضروری می
باشد.مقدار فیبر توصیه شده 14 گرم در روز برای زنان و 38 گرم در
روزبرای مردان می باشد.
تغذیه برای رسیدن به کاهش وزن شامل:
1)جداکردن کامل چربی ازروی گوشت
2) جداکردن پوست مرغ
3)مصرف شیر، ماست وپنیر کم چرب
4) پختن غذا باحداقل روغن، کره و مارگارین
5)مصرف فقط یک لایه خیلی نازک کره ، مارگارین روی نان
6)استفاده از سس گوجه فرنگی به جای سس های خامه داربرای غذاهای رشته ای
مثل:ماکارونی
7) عدم افزودن زیاد کره ، مارگارین به غذاها وسبزیجات
8)استفاده از چاشنی های بدون روغن برای سالاد
9) محدودکردن مصرف میان وعده هائی مثل: چیپس ، شکلات و کیک
10) محدودنمودن مصرف وعده های غذايی غیررژیمی می باشند.
مجموعه اي از برنامه های مربوط به "رژيم غذائی" و "فعاليت بدنی" ، به
کاهش وزن بيماران کمک می کنند.بیمارجهت جلوگیری از افزایش وزن ،از چربی
کمتری استفاده نماید.غذاهای سرشار از فیبر، باعث سوختن کالری می شوند.
تغذیه برای رسیدن به افزایش وزن شامل:
1- استفاده از شیرهای غنی شده
2- افزودن سه قاشق سوپ خوری پودرشیردریک فنجان شیر
3- مخلوط کردن میوه ها مانند: شیرموز
4- مصرف ماست ، بستنی ، فرنی شیر بین وعده های غذایی
5- خوردن انواع آجیل ، میوه های خشک ،بیسکویت
6- مصرف سوپ های تهیه شده ازشیر
7- افزودن پنیر، سس پنیر به سوپ وسبزیجات
8- افزودن خامه به حبوبات درصبحانه
9- استفاده از نوشیدنی ها و پوره سیب زمینی
معمولا" درماه های اولیه بعدازآسیب نخاعی، کاهش وزن وفقدان اشتها رخ می
دهد. اقدامات شامل :
1- رعايت رژيم غذايي مخصوص
2- عدم مصرف نوشیدنی نیم ساعت قبل وبعداز غذا
3- فراهم کردن محیط آرام در هنگام غذا خوردن
1) دستیابی به هیدراتاسیون از نظر مصرف مایعات روزانه
2) تامین انرژی با مصرف تغذیه مناسب
3) برگشتن سلامت پوست از نظر مرطوب بودن و داشتن تورگور پوستی
4) رسیدن به میزان طبیعی توده عضلانی
5)چک کردن میزان دریافتی و دفعی جهت دستیابی به تعادل مطلوب آن
6) اندازه گیری وزن فرد و ثبت آن دو بار در هفته ومحاسبه تامین تمام
نیاز های غذایی بیمار
7 )کنترل آزمایش خون و میزان طبیعی سطح پروتئین های سرم ،می باشند.
آموزش به بیمار و خانواده توسط پرستار، در ارتباط با چگونگی تغذیه پس
از گذراندن دوران حاد آموزش به بيمار و خانواده حائز اهميت است. مثل:
عادتهاي خوب غذا خوردن و چگونگي تامین نیازهای تغذیه اي.
پرستاران باید با همكاري متخصصین توانبخشی، برنامه مناسبی برای
فعالیتهای روزمره، نحوه مراقبت از خود، به خصوص فعاليتهاي ورزشی و با کمک
کارشناسان تغذیه رژیم غذایی مناسب وضعيت بیمار ضايعه نخاعي را تنظیم
نمایند.
حمایت تغذیه ای به موقع و صحيح در مراحل بهبود ضایعات نخاعی و
بازتوانی، بسیار حائز اهمیت می باشد.
پرستار در تشخیص وارزیابی واقدامات به موقع و همچنين آموزش به بیمار
وخانواده، در پیشگیری از عوارض آسیب نخاعی با مراقبت وحمایت تغذیه، نقش
موثري ایفاء می کند.
ضایعه نخاعی، تغذیه، پرستار
1) سوزان س. اسملتزر، برنداجي. بير، جانِس اِل هينكل، كري اچ. چيوي
پرستاري داخلي - جراحي برونر و سودارث ،مترجم:زهرا مشتاق،انتشارات
جامعه نگر،2010
2) مژگان مقدم ، رویا حبیبی ، کیوان دواتگران ، کاظم نظم ده،توانبخشی
جامع ضایعه نخاعی ،انتشار : سازمان بهزیستی کشور-1386
3) راهنمای افراد مبتلا به آسیب نخاعی،مترجم:عباس کاشی،ناشر:پژوهشکده
مهندسی وعلوم پزشکی جانبازان-1387
4)اینترنت
www.pub med
www. American Family |
