مجموعه  مقالات  کنفرانس اینترنتی  پرستاری و آسیب نخاعی - اردیبهشت  1392

 

مقدمه با توجه به اينكه درصدي از افراد جامعه بر اثر عوامل گوناگون از  ناحيه نخاعي با آسيب جدي مواجه مي گردند و قادر نيستند مانند افراد عادي جامعه زندگي نمايند . لذا ضرورت دارد با بهره گيري از امكانات موجود ،بستر مناسبي جهت رفع و يا كاهش مشكلات اين بيماران فراهم گردد.  آسیب های نخاعي (Spinal Cord Injury) به دو علت ایجاد می شوند که عبارتنداز: ۱-تروماتیک(ضربه ای): آسیب های ناشی از ضربه ۷۰ درصد ضایعات را تشکیل می دهند. ۲-غیرتروماتیک(غیرضربه ای):نوع غیرضربه ای عامل حدود ۳۰ درصد آسیب های نخاعی می باشند. در نوع تروماتیک ضربات وارده به ستون فقرات بیشتر به علت آسیب عروقی یا شکستگی,دررفتگی مهره و یا ترکیبی از این دو(شکستگی-دررفتگی)می توانند منجر به آسیب نخاع نیز گردند. ازجمله عوامل تروماتیک که باعث آسیب نخاعی می گردد می توان به مواردی چون چپ شدن اتومبیل,افتادن از بلندی,تصادف با موتور سیکلت,زلزله,فعالیت های ورزشی خشن,ضربات چاقو,زخم های ناشی از اصابت گلوله و... اشاره کرد. عوامل غیرتروماتیک(غیرضربه ای)که زمینه آسیب نخاعی را فراهم می کند,بیشتر در ارتباط با یک بیماری یا اختلالات عروقی مطرح می گردد. ترومبوز,آمبولی,ناهنجاری های شریانی-وریدی و خونریزی ناشی از اختلال عروقی می تواند باعث آسیب طناب نخاعی گردد. تومورها,عوامل عفونی,آرتروزهای شدید ناحیه ستون فقرات,فتق دیسک بین مهره ای,تنگی کانال نخاعی(مثلا به علت اسپوندیلولیستزیس یا لیز خوردن مهره ای بر روی مهره ای دیگر)بیماری سیفلیس,پولیومیلیت(فلج اطفال),سیرنگومیلی,اسپاینابی فیدا,ام اس(بیماری مالتیپل اسکلروزیس) و آمیوتروفیک لترال اسکلروزیس(ALS) و.. هم می توانند باعث آسیب نخاع گردند که جزو عوامل غیرتروماتیک محسوب می شوند. گاها و به ندرت به هنگام جراحی های خاص,تزریق نخاعی,تابشی(  اشعه گاما )  و انجام واکسیناسیون نیز در بروز آسیب نخاعی نقش دارند. آسيب هاي نخاعي با  ايجاد  اختلال در چندين دستگاه   بدن، روند طبيعي زندگي فرد را تحت تاثير قرار داده  كه مي تواند فرد را زمين گير نمايند .افراد مبتلا به اين نوع ضايعات پس از ابتلا به ضايعه ،عوارض و بيماريهاي مختلف را تجربه مي كنند. يكي از مشكلاتي كه افراد ضايعات نخاعي با آن روبرو هستند ودر معرض ابتلاء به آن قرار دارند اختلال در سيستم ادراري است همانطور كه مي دانيم سيستم دفع ادرار در افراد عادي بصورت سيستماتيك و برنامه ريزي شده صورت مي گيرد. ولي در افراد ضايعه نخاعي به لحاظ وجود اختلالات در سيستم اعصاب مركزي ،كنترل دفع ادرار حالت عادي و معمولي نداشته ،به همين دليل هم در زمينه دفع ادرار لازم است از راهكارهاي خاص استفاده گردد و پرستاران با فراهم نمودن بستري مناسب به ارائه خدمات آموزشي مستمر ،موثر و كارآمد در راستاي منشور حقوق بيمار و ارتقاي سلامت جامعه بپردازند . آناتومي كليه و سيستم هاي مجاري ادراري سيستم كليه و مجاري ادراري شامل كليه ها ،دو ميزناي، مثانه وپيشابراه مي باشد .ادرار توسط كليه توليد مي شود و از طريق ساير ساختمان هاي مجاري ادراري جريان يافته واز بدن خارج مي شود.     كليه ها كليه ها يك جفت ارگان لوبيايي شكل و قرمز مايل به قهوه اي هستند ودر فضاي خلف صفاقي روي ديواره ي خلفي شكم از مهره ي دوازدهم سينه اي تا مهره ي سوم كمري بالغين قرار دارند . وزن كليه ي افراد بالغ 113 تا 170 گرم و ابعاد آن 10 تا 12 سانتي متر طول ،6 سانتي متر عرض و 5/2سانتي متر ضخامت است به دليل وضعيت قرار گرفتن كبد ،كليه ي راست اندكي پايين تر از كليه ي چپ مي باشد . از طرف بيرون ماهيچه هاي شكم و پشت و نيز دنده ها به خوبي از كليه ها محافظت مي كنند . از طرف داخل هر كليه توسط بافت چربي احاطه شده و بدين وسيله از آسيب محافظت مي شود . كليه ها و بافت چربي اطراف آنها توسط فاشياي ساخته شده از بافت پيوندي ،از ديواره ي شكم مجزا مي شود . بافت فيبروزه ي پيوندي ،عروق خوني و عروق لنفاوي اطراف هر كليه اصطلاحا" كپسول كليه ناميده مي شوند . در بخش فوقاني هر كليه يك غده ي فوق كليوي قرار گرفته است .  هر كدام از اين دو غده از نظر عملكرد ،خون رساني و عصب رساني كاملا" مستقل از كليه مي باشند . بافت پارانشيم كليه شامل دو بخش مي باشد :بخش قشري و بخش مركزي .مدولا كه بخش داخلي كليه است ،در حدود 5 سانتي متر قطر دارد  . مدولا حاوي قوس هنله ،راست رگ ها و مجاري جمع كننده ي نفرون ها ي مجاور مي باشد . مجاري جمع كننده ي نفرو نهاي مجاور هر دو بخش مركزي و نفرون هاي قشري به ساختمان هاي هرمي كليه مي پيوندند كه قاعده اين هرم ها به طرف بخش مقعر كليه و راس آنها (پاپيلا) به سمت ناف كليه مي باشد . هر كليه داراي حدود 8 تا 18 ساختمان هرمي شكل است . پيرا ميدها(هرم هاي كليه) محتواي خود را به داخل كاليس ها ي كوچك تخليه كرده  ودر نهايت اين محتوا به درون كاليس هاي بزرگ مي ريزد كه به طور مستقيم به داخل لگنچه ي كليه باز مي شوند .  لگنچه ي كليه در واقع نقطه ي آغاز سيستم جمع كننده مي باشد و ساختمان آن به گونه اي است كه ادرار را به راحتي جمع آوري و منتقل مي كند . هنگامي كه ادرار لگنچه ي كليه را ترك كند ،به هيچ وجه در تر كيب و مقدار آن تغيير حاصل نمي شود بخش قشري كه در حدود 1 سانتي متر عرض دارد دور تر از بخش مركزي كليه واقع شده است و لبه هاي خارجي كليه را در بر مي گيرد . اين بخش حاوي نفرون ها است .   نفرون ها :هر كليه داراي يك ميليون نفرون است كه حتي در مواردي كه كليه دوم آسيب ببيند يا از كار بيفتد امكان فعاليت كافي را براي كليه ي سالم فراهم مي كند . نفرون ها ساختمان هايي هستند كه داخل بافت پارانشيم كليه قرار گرفته و مسئول عمليات آغازين براي تشكيل ادرار مي باشد . در صورتي كه مجموع نفرون هاي فعال كمتر از 20./. مقدار طبيعي باشند ،پيوند كليه ضرورت مي يابد . دو نفرون وجود دارد : نفرون هاي قشري كه در حدود 80 تا 85 درصد كل تعداد نفرون ها مي باشد و در خارجي ترين بخش قشر كليه قرار گرفته اند و نفرون هاي مجاور بخش مركزي كه حدود 15 تا 20 درصد با قي مانده نفرون ها را تشكيل مي دهند و در بخش هاي عمقي تر قشري واقع شده اند . مشخصه ي نفرون هاي مجاور بخش مركزي ،بلندي قوس هنله ي آنان است كه به وسيله ي قوس هاي مويرگي به نام راست رگ احاطه گرديده اند و به سمت مدولاي كليه سرازير مي شوند . بلندي قسمت تو بولار نفرون به طور مستقيم با توانايي آن در تغليظ ادرار در ارتباط مي باشد . نفرون ها از دو بخش عمده و اساسي تشكيل شده اند :بخش فيلتر كننده كه از يك شبكه ي مويرگي وابسته به آن و توبول هاي متصل به آن تشكيل شده است . گلو مرولوس يك شبكه ي واحد از مويرگ هايي است كه بين عروق خوني آوران و وابران قرار گرفته است و وابسته به يك ساختمان اپي تليالي است كه كپسول بومن ناميده مي شود . ديواره ي گلومرولي از سه لايه ي فيلتر كننده تشكيل شده است :اندوتليوم مويرگي ،غشاي پايه و اپي تليوم .اين غشا به طور طبيعي امكان فيلتر شدن آب و مولكول هاي كو چكتر را فراهم مي نمايد ،اما از عبور مولكول هاي بزرگ تري از قبيل سلول هاي خوني و آلبومين جلو گيري مي كند . تغييرات فشار و تراوايي غشاي گلو مرولي كپسول بومن ،عبور آب و مواد متعدد از خون را تسهيل مي نمايد و باعث پر شدن فضاي دروني كپسول بومن توسط اين محلول فيلتر شده مي شود . اجزاي تو بولي نفرون از كپسول بومن آغاز مي شوند . محلول فيلتر شده ي موجود در داخل كپسول بومن ،در ابتدا به داخل لوله ي پروگزيمال جريان مي يابد و سپس به سمت قوس هنله ،لوله ي ديستال و در نهايت مجاري جمع كننده ي موجود در بخش قشري و يا مركزي حركت مي كند . نظم ساختماني توبول به گونه اي است كه امكان مجاورت لوله ي ديستال با شريانچه هاي آوران و وابراني كه به گلومرولوس وارد شده و يا از آن خارج ميشوند را فراهم مي آورد. سلول هاي لوله ي ديستال موجود در اين بخش كه به نام ما كولا دنسا (Macula densa) ناميده مي شوند در تعامل با شريان هاي آوران مجاور ،بخشي به نام ساختمان مجاور گلو مرولي را توليد مي كنند كه محل توليد رنين مي باشد رنين هورموني است كه به طور مستقيم كنترل فشار خون سرخرگي را بر عهده دارد  و براي عملكرد موثر گلومرولوس بسيار موثر مي باشد . اجزاي توبولي شامل كپسول بومن ،توبول پروگزيمال و بخش هاي پايين رونده و بالا رونده قوس هنله و مجاري جمع كننده ي قشري و مركزي مي باشند .اين بخش از نفرون مسئوليت تنظيم فيلتراسيون بر مبناي نيازهاي بدن را بر عهده دارد . در حين عبور محلول فيلتر شده در درون توبول ها تا زمان ورود به سيستم جمع كننده به طور مرتب و مداوم تغييرات مختلفي بر روي آن اعمال و سپس از بدن خارج ميشود.     خون رساني كليه ها ناف يا لگنچه بخش مقعر كليه است كه از طريق آن سرخرگ كليوي وارد ميزناي و سياهرگ كليوي خارج مي شوند.كليه ها 20./. تا 25./. كل برون ده قلبي را دريافت مي كنند اين بدين معناست كه هر12 ساعت يك بار كل خون  موجود در بدن از كليه ها عبور مي نمايد . شريان كليوي به عروق كوچك و كوچكتري تقسيم شده و در نهايت شريانچه هاي آوران را تشكيل مي دهد . هر كدام از اين شريان هاي آوران،منشعب مي شوند و گلو مرولوس را ايجاد مي كنند كه بستر مويرگي مسئول فيلتراسيون گلومرولي را تشكيل مي دهد . خون از طريق شريانهاي وابران ،گلومرولوس را ترك مي كند و به  وسيله شبكه اي متشكل از مويرگ ها و سياهرگ ها به سياهرگ اجوف تحتاني باز مي گردد.     ميزناي ها،مثانه و پيشابراه  ادراري كه در نفرون ها تشكيل مي شود ،به سمت لگنچه ي كليوي و سپس ميزناي ها جريان مي يابد كه يك لوله ي فيبري – عضلاني بلند است و هر كليه را به مثانه متصل مي كند .اين لوله هاي باريك هر يك 24 تا 30 سانتي متر طول دارند و از بخش پاييني لگنچه ي كليوي منشا گرفته و به بخش مثلثي  ديواره ي مثانه ختم مي شوند .  ميزناي چپ اندكي كوتاهتر از ميزناي راست است .سطح داخلي ميزناي از سلول هاي اپي تليوم ترانزيشنال ساخته شده است كه يوروتليوم (Urothelium) ناميده مي شود و مانع از باز جذب ادرار مي گردد . حركت ادرار از هر لگنچه ي كليه به درون مثانه ،از طريق ميزناي و توسط حركات انقباظي دودي ماهيچه هاي صاف ديواره ميزناي تسهيل مي شود در هر ميزناي سه بخش باريك و جود دارد :محل تلاقي ميزناي با لگنچه ي كليه ،بخشي از ميز ناي كه در مجاورت محل تلاقي ساكروايلياك است و محل اتصال ميزناي به مثانه . اين سه منطقه بسيار مستعد انسداد به وسيله ي سنگ هاي كليه و چسبندگي مي باشد . انسداد محل اتصال ميزناي به لگنچه ي كليه بسيار خطرناك مي باشد زيرا خطر از كار افتادن كليه را به دنبال خواهد داشت . مثانه يك كيسه ماهيچه اي تو خالي است كه دقيقا در پشت استخوان عانه قرار گرفته است ظرفيت مثانه ي بزرگسالان حدود 400 تا 500 ميلي ليتر است . مشخصه ي مثانه ،بخش تو خالي مركزي آن به نام وزيكل (Vesicle) است كه داراي دو ورودي (ميزناي ها )و يك خروجي (پيشابراه )است . منطقه اطراف گردن مثانه ،منطقه ي اتصال پيشابراه به مثانه Urethrovesical junction)) ناميده مي شود .زاويه ي موجود در اين منطقه عمده ترين عامل حركت ادرار به سمت پايين يا جلو است. اين زاويه مانع از بازگشت ادرار از مثانه به ميزناي وبه كليه مي شود . ديواره مثانه از چهار لايه تشكيل شده است .خارجي ترين بخش لايه غشايي است كه از بافت پيوندي تشكيل شده است .بلا فاصله زير لايه ي غشايي ،ماهيچه ي صاف قرار دارد كه دتروسور(Detrusor) ناميده  مي شود .زير دتروسوريك لايه ي زير مخاطي از جنس بافت پيوندي نرم قرار دارد كه به عنوان رابط بين دتروسور و لايه ي زيرين عمل مي كند . لايه ي داخلي حاوي سلول هاي اپي تليال انتقالي تخصص يافته اي است كه در مقابل آب نفوذ ناپذير بوده و مانع از باز جذب ادرار موجود در مثانه مي شود . گردن مثانه حاوي رشته هايي از ماهيچه ي صاف غير ارادي است كه بخشي از اسفنكتر پيشابراهي به نام اسفكتر داخلي را مي سازد . مهم ترين بخش از مكانيسم اسفنكتري كه در كنترل ارادي ادرار موثر است .اسفنكترخارجي در بخش پيشين پيشابراه است كه نسبت به مثانه در دورترين فاصله قرار گرفته است . در حين دفع ادرار (Micturition)، افزايش فشار داخل مثانه ،باعث بسته شدن محل اتصال ميزناي به مثانه مي شود و ادرار را در داخل دو ميزناي نگه مي دارد . بلافاصله پس از تكميل دفع ادرار ،فشار داخل مثانه به حالت طبيعي باز گشته و تراوش ادرار از ميزناي به مثانه نيز مجددا آغاز مي شود .بنابراين تنها زمان تخليه ي كامل مثانه ،آخرين لحظات دفع ادرار و پيش از تراوش مجدد ادرار از ميزناي به مثانه است . پيشابراه از قاعده ي مثانه منشا مي گيرد :در مردان از درون آلت تناسلي عبور مي كند .در زنان دقيقا در جلوي مهبل باز مي شود .در مردان غده ي پروستات كه دقيقا زير گردن  مثانه قرار دارد ،پيشابراه را از پشت و طرفين احاطه مي كند .  بيماران با آسيب نخاعي طيفي از عوارض متعدد در دستگاههاي مختلف بدن را تجربه مي كنند بيماريهاي كليوي و مجاري ادرار ،ناباروري و ناتواني جنسي نيز از جمله اين عوارض مي باشد و تا اوايل دهه نود مرگ ومير در اثر  عوامل ناشي از عفونت و ساير عوارض ادراري در مرحله اول علل مرگ ومير اين افراد بوده است . از اين رو عوارض ايجاد شده اي مانند عفونت هاي مكرر ادراري،سنگ ادراري ،هيدرونفروز ،نا باروري،بي اختياري ادرار و ... اهميت بسيار يافته و شناخت به موقع اين عوارض و از آن مهمتر  پيشگيري از آنهاو مراقبت پرستاري از اين بيماران نقش به سزايي در ارتقاي كيفيت زندگي اين افراد ايفا مي كند . بدين منظور به ده مورد از اين عوارض  اشاره شده  و علل و عوامل ،علائم و نشانه ها ،روشهاي تشخيصي ودرماني و راههاي پيشگيري از اين عوارض مورد   بررسي قرار مي گيرد . 1-تنگي مجراي ادرار و بي اختياري ادرار پس از بروز آسيب نخاعي ،تغييراتي در كاركرد مثانه ايجاد مي شود به گونه اي كه مثانه قدرت انقباظي خود را از دست مي دهد و اكثر مشكلات كنترل مثانه در نتيجه ضعف ماهيچه هاي لگني است ماهيچه هاي ضعيف باعث مي شوند كه مثانه از جايگاهش در لگن پايين بيايد و باعث گشاد شدن پيشابراه ودر نتيجه باز شدن آن و خروج ادرار شود وهمچنين آسيب به اعصاب ممكن است باعث شود در زمان نادرست سيگنالهايي  به مثانه فرستاده شود و بدون اطلاع قبلي باعث اسپاسم مثانه شوند . اعصاب آسيب ديده گاهي هيچ سيگنالي به مغز نمي فرستند و مغز نمي تواند تشخيص دهد كه مثانه پر شده است.بدين جهت به منظور تخليه مثانه روش هاي متعددي وجود دارد كه در افراد داراي ضايعه نخاعي استفاده مي شود در زنان از وسايل محافظتي ساخته شده از پلاستيك جاذب كه بر روي نوارهاي جاذب تعبيه شده است ،استفاده مي شود . در مردان ،وسيله اي كه مورد استفاده قرار مي گيرد سوند كاندومي خوانده مي شود اين وسيله از يك كاندوم پلاستيكي با لوله كوتاه جهت اتصال به لوله تخليه ادراري ساخته شده است . مزيت اين روش كاهش خطر عفونت نسبت به سوند هاي ماندگار ،تخليه مثانه به روش طبيعي (كه اثر رواني مطلوب دارد )،ارزاني و سهل الاستفاده بودن آن است . از سونداژ متناوب به شيوه استريل نيز به عنوان يك روش مناسب و مطمئن استفاده مي شود .(سونداژ عبارت است از وارد كردن يك لوله باريك استريل به نام سوند از طريق مجراي ادرار به داخل مثانه به منظور تخليه مثانه در بيماري كه قادر به كنترل و دفع ادرار نمي باشد).به منظور تخليه دائم مثانه هر زماني كه وضعيت بيمار تثبيت شد كادر پرستاري استفاده از سوند فولي و مراقبت از آن را با روش تميز و رعايت اصول بهداشتي  به بيمار آموزش دهد (بيماران با ضايعه هفتمين مهره گردني و پايينتر مي توانند پس از كسب آموزش ها و مهارت هاي لازم به تنهايي عمل سوند گذاري را انجام دهند) هر روشي كه به سلول هاي پوششي مجرا و جسم نعوظي زير آن آسيب برساند باعث ايجاد زخم  و بافت ترميمي(اسكار) ودر نتيجه تنگي مجراي ادرار مي شود .احتمال بروز تنگي مجرا به عنوان عارضه اي از تكنيك سونداژ متناوب تميز با افزايش تعداد سال هاي انجام اين كار بيشتر مي شود  . از علائم اين عارضه مي توان به وجود مشكل در حين انجام سونداژ و يا مقاومت هنگام خارج كردن آن و همچنين بروز عفونت در سيستم ادراري مانند عفونت غده پروستات ،عفونت اپبديدم و بيضه ويا بند آمدن و عدم توانايي در ادرار كردن اشاره نمود  .  ازروشهاي تشخيصي تنگي مجرا مي توان به موارد زير اشاره كرد :  RUG  (رتروگرام يورتروگرام:تهيه راديوگرافي درحالتي كه ماده رنگي از سر آلت به داخل مجراي ادراري تزريق مي شود )،يور توروسكوپي (ديدن مجراي ادراري به وسيله آندوسكوپيك در سايزهاي مختلف و انواع مختلف )،سونوگرافي و يا VCUG+RUG به صورت همزمان (پر كردن مثانه با ماده رنگي و سپس ادرار كردن بيمار و گرفتن راديوگرافي در آن موقع) درمان آن ديلاتاسيون – اينترنال يورتروتومي- ليزر تراپي و باز سازي مجرا با عمل جراحي است .  از مراقبت هاي پرستاري در تنگي مجراي ادرار و بي اختياري ميتوان به موارد زير اشاره كرد : 1-      هنگام آموزش به بيمار براي سوند گذاري به وسيله  خود،پرستار بايد از روش استريل استفاده نمايد تا ميزان خطر آلودگي از خود به بيمار را به حداقل برساند با اين حال بيمار در منزل مي تواند از روش تميز (غير استريل )استفاده كند . براي تميز كردن لوله ي ادراري در منزل از صابونهاي ضد باكتري مايع يا پوويدون-آيوداين (بتادين)استفاده شود . 2-      در آموزش به بيمار پرستار بايد بر اهميت كاتتريزاسيون متناوب وتخليه مثانه در زمان هاي توصيه شده تاكيد نمايد .ميانگين برنامه ي كاتتريزاسيون متناوب تميز روزانه هر 4تا 6 ساعت و نيز دقيقا زمان پيش از خواب مي باشد . 3-      مثانه  در فواصل معين لمس شود  تا ميزان اتساع مشخص گردد . 4-      در صورت ادرار كردن رفلكسي ،اگر ميزان ادرار باقيمانده پس از تخليه رفلكسي كمتر از100 سي سي باشد ،سونداژ متناوب به روش تميز قطع شود . 5-      در صورت استفاده از سونداژ متناوب به روش تميز بايد از وارد كردن نيروي بيش از حد بر ضد عضله كنترل ارادي ادرار منقبض شده ،جلوگيري به عمل آيد . 6-      براي كنترل عفونت بايد حداقل 2 تا 3 ليتر مايع در روز استفاده  شود . 7-      لغزنده نگه داشتن سوراخ خروجي ادرار هنگام سنداژ باعث اجتناب ازآسيب و تنگي اين ناحيه مي شود . 8-      بهتر است سوند ادراري هر 2تا 3 هفته به روش استريل تعويض شود و كاتتر نبايد از شماره 16 بزرگتر باشد. 9-      سوند فولي به شكم بيمار ثابت شود . متصل كردن به پا ،باعث فشار به نا حيه اتصالي آلت و پوست بيضه و همچنين قسمت بولبار مجرا شده و اين امرنيز منجر به تنگي مجرا مي شود . 10-  استفاده از سوند هايي از جنس سيليكوني براي مدت بيشتر از يك هفته  مناسب تر است . 11-  آغشته نكردن كافي سوند به مواد لغزنده كننده (ژل) در هنگام سونداژ متناوب تميز نيز مي تواند از عواملي باشد كه در تنگي مجراي ادرار موثر است . 12-  عدم مراقبت از مجرا و توام شدن آن با زخم هاي بستر مي تواند باعث ايجاد راه غير طبيعي بين مجراي ادرار و پوست شود . 2-عفونت مجاري ادرار بر اثر صدمات وارده به نخاع ،افراد آسيب ديده دچار آسيب هاي فراوان جسمي و رواني مي شوند .آسيب هاي نخاعي به دليل تغيير در كار كرد مثانه ، فرد مبتلا را مستعد عفونت ادراري مي نمايد . اين عفونت معمولا توسط با كتري هايي ايجاد مي شود كه از پوست وارد مثانه مي شوند و به دليل عدم تخليه كافي و به موقع ادرار اين احتمال وجود دارد كه باكتري ها در مثانه و ادرار داخل آن رشد نمايند . شايعترين مكان عفونت در سيستم ادراري عفونت مثانه يا سيستيت مي باشد از جمله علل اين بيماري مي توان به مواردي چون وارد كردن نا صحيح سوند به مجراي ادرار ،انسداد كامل يا نا كامل سوند ،سنگ مثانه ،سنگ كليه ،سنگ حالب ،اتساع مثانه ،عدم استفاده از سوند استريل و يا سونداژ در توالت بهداشتي در موارد سونداژمتناوب ،كاهش مصرف مايعات ،عدم تعويض كيسه سوند و ... اشاره نمود .  علائم كلي عفونت ادراري شامل تغيير رنگ و تيره شدن ادرار ،وجود خون در ادرار ،وجود گرفتگي در اندام تحتاني ،تب و لرز ،احساس سوزش در ادرار و يا احساس ناراحتي در لگن ،شكم و يا قسمت تحتاني پشت مي باشد .از راههاي تشخيصي اين بيماري كشت ادرار و خون مي باشد . از جمله مشكلات عمده اين افراد نشت ادرار از مثانه و پيشابراه است اين مشكل در اكثر مواقع با سونداژ كردن متناوب و به مو قع قابل حل است . روشهاي درماني كه به بيمار توصيه مي شود شامل: اجراي برنامه كنترل مثانه و آنتي بيوتيك درماني است . به مجموعه پاكيزه نگهداشتن دستگاه ادراري و تناسلي خارجي و پوست اطراف آن و سونداژ كردن به موقع و متناوب برنامه مثانه  گفته مي شود. كه اين برنامه بايد به طور منظم انجام شود و هر بار ادرار به طور كامل تخليه شود . از آنجا كه عفونت ادراري يكي از دلايل شايع بستري شدن بيمار در بيمارستان  ومرگ ومير مي باشد لذا مراقبت صحيح به منظور پيشگيري از بروز اين اختلال ضروري است . بهترين راه پيشگيري از عفونت ادراري جلو گيري از ورود باكتري به مثانه از طريق رعايت اصول بهداشتي ،مصرف مايعات ،تميز نگه داشتن كيسه ادرار و پوست بدن(اگربيمار دچار زخم بستر مي باشد بايد مراقب عفوني شدن آن بوده  و به موقع درمان انجام شود .) ،استفاده صحيح از تكنيكهاي سونداژ و تخليه مثانه به طور منظم مي باشد.   3-بيماري هيدرونفروز هيدرونفروز از كلمات هيدر به معني آب و نفروز به معني كليه تشكيل شده است و معناي آن ورم و تجمع مايع در كليه مي باشد .انسداد و ورم كليه ها مي تواند موجب آسيب به قسمت هاي ديگر كليه ها شود ودر صورت عدم بهبودي به تدريج با گشادي تمام قسمت هاي كليه و دستگاه ادراري ،منجر به از بين رفتن عملكرد كليه ها مي شود . در موارد هيدرو نفروز دو طرفه با وارد شدن سموم دفعي بدن به داخل خون ،بيمار دچار افزايش سموم در خون و به دنبال آن نارسايي كليه مي شود . هيدرونفروز در كليه ها عوارض متعددي از جمله عفونت ادراري ،كليه چركي ،افزايش فشار خون و نارسايي كليه را بوجود مي آورد . از علائم و نشانه هاي هيدرونفروز مي توان به ورم پا ها ،پرخوني ريه و افزايش فشار خون و در انسداد حاد به درد پهلو ،تهوع ،استفراغ ،و لرز ،تب ودرانسداد دو طرفه كليه ها در صورت حاد بودن به كاهش شديد ادرار و در موارد مزمن به ورم پاها ،احساس نا خوشي ،بي اشتهايي ،سر درد ،خستگي ،رنگ پريدگي ،افزايش وزن و تنگي نفس اشاره كرد و همچنين احتمال وجود خون ،پروتئين و چرك در ادرار نيز وجود دارد ودر موارد مزمن و پيشرفته افزايش سموم خون و كم خوني بروز مي نمايد . براي تشخيص انسداد و هيدرونفروز از روشهاي تشخيصي چون عكس ساده شكم ،سونوگرافي ،عكس رنگي كليه ها و سي تي اسكن استفاده مي شود .هدف اوليه در درمان اين بيماري تسكين علائم و نشانه ها به همراه حفظ و بهبود عملكرد كليه هاست و تصميم درماني بر اساس علت بوجود آورنده هيدرونفروز گرفته مي شود واز جمله توصيه هاي مراقبتي در بيماري هيدرونفروز موارد زير مي باشد : 1) در مورد مصرف داروهايي كه بر كنترل طبيعي دفع ادرار تاثير مي گذارند از جمله ،داروهاي ضد فشار خون ،سرما خوردگي ،ضد افسردگي ها ،و مدرها پيش از مصرف با پزشك خود مشورت كنند 2) با انجام حركات ورزشي در حد توان خود ،آمادگي بدني خود را حفظ نموده و موجب بهبود وضعيت گردش خون و تنفس شوند .3) به علايم مربوط به عفونت دستگاه ادراري از جمله سوزش ادرار ،درد كمرو شكم ،بوي بد ادرار ،تب و لرز ،تهوع و استفراغ و بي اشتهايي توجه خاص داشته باشند و سريعا با پزشك خود  تماس بگيرند .4) با تغييروضعيت دادن ،ماساژ و حركات نرمشي از ايجاد زخم بستر جلو گيري كنند . 4- بر گشت ادرار از مثانه به حالب   عارضه برگشت ادرار يك عامل مهم در كاهش سطح سلامت افراد با آسيب ستون فقرات نخاعي مي باشد . به طوريكه حدود 60 درصد  افرادي كه در اثر بيماري كليوي فوت كرده اند ،مشكل برگشت ادرار داشتند . در افرادي كه به هر دليلي دچار آسيب نخاعي مي شوند ،تغييراتي در عملكرد مثانه بر اثر شوك نخاعي اتفاق مي افتد كه در اثر آن مثانه قدرت انقباظي خود را از دست مي دهد . از عوارض بالقوه اين آسيب تخريب آرام و تدريجي عملكرد سيستم ادراري فوقاني است . از جمله عوامل دخيل در ايجاد برگشت ادرار مي توان به افزايش فشار داخل مثانه و عفونت ادراري اشاره نمود .از آنجا كه اين افراد دچار عفونت كليوي مي شوند با علائم درد پهلو ،تب بالا ،درد شكم ،تهوع و استفراغ و حتي علائم گوارشي مانند اسهال و يبوست مراجعه مي نمايند . به منظور تشخيص برگشت ادرار از روشهاي آزمايش كامل و كشت ادرار ،سونوگرافي كليه ها و مثانه و راديوگرافي مثانه با استفاده از ماده حاجب استفاده مي شود . هدف از درمان برگشت ادرار از مثانه به حالب: كاهش فشار داخل مثانه ،افزايش حجم مثانه ،درمان عفونت هاي ادراري و پيشگيري از ايجاد ضايعات جديد در كليه مي باشد . بهترين درمان اين گونه افراد ،طبيعي كردن عملكرد دستگاه ادراري تحتاني (مثانه و مجراي ادرار ) مي باشد كه با توجه به وضعيت فرد ، استفاده  از دارو درماني ،سونداژ متناوب مثانه وانجام اعمال جراحي مختلف مي باشد . از روشهاي كنترل برگشت ادرار ،انجام آزمايش كامل و كشت ادرار ،آزمايش خون جهت اندازه گيري اوره و كراتينين سرم و سونو گرافي كليه ها و مثانه به طور متناوب در طول سال مي باشد . پيشگيري در اين افراد در سطوح مختلف اوليه ،ثانويه و ثالثيه به منظور افزايش كيفيت زندگي اين افراد صورت مي گيرد و ضروري است اين افراد به منظور مراقبت از دستگاه ادراري  به نكاتي چون كاهش اضطراب و فشار رواني ،افزايش فعاليت جسمي ،مصرف به موقع داروهاي تجويز شده توسط پزشك ،انجام سونداژ متناوب مثانه به طور منظم ،رعايت دقيق بهداشت دست و بهداشت ناحيه تناسلي ،توجه به رنگ ،مقدار ،كدورت ،و وجود  خون در ادرار ،مراجعه پزشك در صورت بروز علائم توجه كنند  5- مثانه عصبي مثانه عصبي به معناي اختلال در عملكرد طبيعي مثانه به علت مشكلات عصبي بوجود آمده ناشي از صدمات ،بيماريها  يا مسائل ديگر مي باشد . علايم ايجاد شده در مثانه عصبي به علت بوجود آورنده آن ،محل آسيب عصبي ،حاد يا مزمن بودن و درگيري دريچه ارادي مجراي ادرار بستگي دارد . دو نوع مثانه عصبي وجود دارد : 1-      مثانه عصبي شل كه در اين نوع ، ادرار اين افراد از مثانه تخليه نمي شود . 2-      مثانه عصبي اسپاستيك كه مثانه در اين افراد دائما منقبض است و بي اختياري دائمي در فرد وجود دارد .   تفاوت اين دو نوع مثانه عصبي در اين است كه در مثانه عصبي شل ،بيمار مثانه اش پر است و با سر ريز ادرار و خروج بي اختيار ادرار نيز مثانه همچنان پر از ادرار است ،ولي در مثانه عصبي نوع اسپاستيك ،مثانه بيمار خالي از ادرار است . مثانه عصبي در اثر آسيب اعصاب مثانه بوجود مي آيد كه از مهمترين علل آن ضربه ناشي از حوادث به ناحيه كمر و لگن مي باشد و از ديگر علل آن ويروسها ،هرني ديسك كمري ،بيماري MS ،غده هاي نخاعي ،ديابت ،مننگوسل و بيماري هاي اعصاب مي باشد . اگر چه اين افراد پر شدن مثانه را حس نمي كنند ،با علائم ديگري مانند احساس ناراحتي در منطقه مثانه،سرخ شدن صورت و گردن ،افزايش گرفتگي عضلات در پاها و گاهي تهوع ،سر درد يا يك حالت اضطراب اين حالت ايجاد مي شود . از روشهاي تشخيصي جهت بررسي اين بيماران آزمايشات خون و ادرار ،عكس رنگي از كليه و مثانه ،سونوگرافي كليه ها ،حالبها و مثانه ودر نهايت از تست نوار مثانه استفاده مي شود . به طور كلي اهداف درمان مثانه عصبي در بيماران با آسيب نخاعي شامل : 1-      درمان در جهت آسان تر شدن ذخيره ادرار در مثانه مانند عمل جراحي سيستوپلاستي 2-      درمان در جهت آسان تر شدن تخليه ادرار از مثانه مي باشد . جهت تسهيل تخليه مثانه ،رفتار درماني ،درمان هاي دارويي و سونداژ متناوب تميز و جهت تسهيل نگهداشتن ادرار درون مثانه ،درمان هاي دارويي و جراحي سيستوپلاستي پيشنهاد مي شود . در افرادي كه پزشك تشخيص جراحي سيستو پلاستي مي دهد فرد آسيب ديده قبل از عمل جراحي  بايد آمادگي روده اي داشته باشد و پس از جراحي نيز نياز به مراقبت هاي خاص مي باشد بطور مثال: معمولا تا 5 روز بعد از عمل بيمار نبايد از مواد غذايي از راه دهان استفاده كند . تغذيه وي در اين مدت توسط سرم (از راه وريدي)مي باشد و تا 2 روز بعد از عمل لوله معده گذاشته مي شود تا ترشحات معده از اين طريق خارج گردد. سونداژ متناوب تميز هر 2تا 4 ساعت انجام مي شود حداقل شبي يكبار بايد فرد بيدار شود وسونداژ متناوب تميز را انجام دهدو هفته اي چند نوبت نيز شستشوي مثانه انجام شود تا  ترشحات مثانه (موكوس)خارج شود . از عوارض اين جراحي پارگي مثانه پيوندي ،توليد موكوس و سنگ و انسداد روده را مي توان نام برد . همچنين توصيه مراقبتي براي اين افراد مصرف مايعات فراوان در طي روز جهت عملكرد بهتر كليه ها در دفع سموم و نيز جهت تخليه راحت تر مو كوس از مثانه مي باشد . و استفاده از ادويه جات تند ( فلفل ، خردل ، كاري ) و ميوه هاي اسيد (گريپ فورت ،پرتقال و ليمو ترش ) و شكلات و كافئين (قهوه و چاي )نيز علائم تحريكي مانند تكرر ادرار و سوزش ادرار را شدت مي بخشند. در نتيجه آگاهي از رژيم غذايي براي اين افراد مفيد است . 6-سنگهاي ادراري بروز  سنگ هاي ادراري يكي از مشكلات شايع در افراد با صدمات نخاعي است كه با همكاري اين افراد با پزشك و پرستار مي توان به نحو چشمگيري از ميزان بروز آن كم كرد و احتمال درد ،ناراحتي و تخريب پيشرونده كار كليه را كاهش داد. در بررسي هاي انجام شده در ايجاد سنگ هاي ادراري مدت زمان ايجاد آسيب نخاعي و عواملي چون سن ،جنس ،نژاد،نوع و محل ضايعه به علاوه عفونتها ،سابقه خانوادگي  ،بيماري هاي زمينه اي ،ميزان كلسيم خون و استفاده از سوند دائم از عوامل مهم توليد سنگ هاي ادراري مي باشد و همچنين عوامل محيطي و منطقه جغرافيايي نيز جزو عوامل كمك كننده مي باشد . به منظور شناسايي بروز سنگ هاي ادراري توجه به علائم كلي ،شايع و غير اختصاصي در هدايت صحيح افراد مبتلا جهت درمان مي تواند مفيد باشد . تشخيص سنگ هاي كليوي اصولا بر پايه آزمايشات خون و انواع شيوه هاي تصوير برداري است و بر اساس آن و متناسب با حال فرد ،از روشهاي سنگ شكن ،خارج كردن سنگ از راه پوست و جراحي باز  شامل : پيلو ليتو تومي (خارج كردن سنگ از راه لگنچه )،پارشيل نفروكتومي (برداشتن قسمتي از كليه همراه با سنگ )،نفروليتوتومي(خارج كردن سنگ از طريق كليه )،نفروكتومي (برداشتن كليه )و يا از روشهاي دارويي درمان سنگهاي ادراري استفاده مي شود و نيز آموزش هايي جهت پيشگيري از بروز سنگهاي ادراري به اين بيماران داده مي شود : 1-      مايعات خورده شده و دفع شده خود را روزانه كنترل كنيد تا از احتباس ادراري جلو گيري شود . 2-      روزانه 2 تا 3 ليتر مايعات مصرف كنيد مگر اينكه پزشك دستور ديگري داده باشد . نوشيدن شير ومصرف  لبنيات  احتمال ساخته شدن سنگ را زياد مي كنند .اين مواد غذايي را به مقدار كم مصرف كنيد .قهوه و چايي مفيدند اما نوشيدني هاي شيرين و گازدار را كمتر مصرف كنيد . 3-      در صورتي كه بايد از روش سونداژ نمودن براي خروج ادرار استفاده كنيد از روش سونداژ متناوب استفاده كنيد .   7- بيماري مزمن كليه اگر كليه ها دچار آسيب هايي شوند كه به مرور زمان كارايي خود را از دست بدهند ،به بيماري مزمن كليه دچار شده اند . از جمله عوامل مهمي كه به تدريج مي توانند بافت كليه را دچار تغيير كنند و از كارايي آن بكاهند مي توان به ديابت ،فشار خون بالا و آميلوئيدوز و ... اشاره نمود . لازم به ذكر است كه عفونت ادراري مهمترين عامل آسيب به كليه در افراد با آسيب نخاعي است . تكرار و مزمن شدن عفونت ادراري به تدريج كليه ها را از كار مي اندازد ،اما زنجيره اي از عوارضي چون زخم بستر ،سنگ كليه ،بازگشت ادرار از متانه به حالب و ... باعث مستعد شدن دستگاه ادراري به عفونت مي شود . گاه ممكن است فرد دچار بيماري مزمن كليه باشد ،اما هيچ علامتي ديده نشود و زماني علائم بروز نمايد كه مدتهاست كليه ها آسيب ديده اند ،علائم ظاهري بيماري شامل :كاهش حجم ادراري كه در نتيجه مقايري آب اضافي در خون باقي مي ماند و در نتيجه پاها ،شكم و زير پلك ها ورم مي كنند ،تنگي نفس ،خستگي مفرط ،افزايش فشارخون ،افزايش چربي خون ،كم خوني ،بي اشتهايي ،خواب آلودگي ،تهوع ،استفراغ ،درد شكم ،خشك شدن پوست ، خارش ،اختلالات رواني ،اختلالات حسي – عصبي ،كاهش هوشياري ،كما ودر نهايت مرگ مي باشد . به منظور تشخيص بيماري از انواع روشهاي آزمايشگاهي و راديولوژيك استفاده مي شود . در روش هاي درماني پيشنهادي ،در درجه اول بايد علت بيماري مزمن كليه تشخيص و درمان شود ودر درجه دوم با رژيم غذايي مناسب بيماري را متوقف نمود و با داروهايي كه توسط پزشك تجويز مي شود آن را كنترل نمود و سپس عوارض احتمالي بيماري را درمان نمود . چنانچه كليه در دراز مدت كاركرد خود را از دست بدهد ،متاسفانه امكان بهبودي ندارد و بايد هر چه سريعتر از روشهايي مثل همودياليز ،دياليز صفاقي و پيوند كليه براي درمان استفاده كرد . آموزش هاي مراقبتي  پرستاران : 1-  كاهش مصرف پروتئين ،نمك ها و چربي ها به سلامت  نگه داشتن  كليه ها كمك مي كند و عوارض بيماري مزمن كليه را كمتر مي كند . 2- وضعيت مزاجي روي مشكلات ناشي از بيماري مزمن كليه اثر مي گذارد  بايد بيمار  تحرك روده ها و كاركرد دستگاه گوارش خود را حفظ كرده و دفع مناسب داشته باشد . 3- تحرك و فعاليت جسمي براي فرد با آسيب نخاعي بسيار مفيد است اگر توان فعاليت ندارند بايد وضعيت خود راروي تخت يا صندلي به طور مرتب تغيير دهد . 8-اپيديديمواركيت به التهاب نسج بيضه اركيت و به التهاب زائده لوله مانند روي بيضه (اپيديديم )،اپيديديميت گويند لذا التهاب بيضه و ضميمه آن اپيديديمواركيت ناميده مي شود . اپيديديم در اصل لوله اي است كه بيضه را به مجراي مني بر متصل مي كند . گهگاه اين عفونت نسج بيضه را نيز در گير مي نمايد .معمولا اين بيماري در افراد دچار بي بندوباري جنسي و يا انجام رفتارهاي پر خطر جنسي ،بيماري سل يا تب مالت ،مرداني كه اخيرا جراحي دستگاه ادراري داشته اند و يا سابقه مشكلات ساختاري در دستگاه ادراري – تناسلي داشته اند و افراد داراي اختلالات مادر زادي ،بروز مي نمايد . البته اين بيماري در افراد با آسيب نخاعي ممكن است بدون هيچيك از مشكلات ذكر شده ايجاد شود . به طور كلي علائم بيماري اپيديديميت به شكل تورم بيضه ها و كيسه بيضه ،تورم و احساس سنگيني در بيضه ها ،تورم و درد در ناحيه كشاله ران ،خون در مايع مني ،درد بيضه ها كه با افزايش فشار داخل شكم و نيز حركات روده تشديد مي يابد ،احساس ناراحتي در هنگام مقاربت و يا خروج مني ،درد و ناراحتي در هنگام ادرار كردن و خروج ترشح از مجراي ادراري ظاهر مي شود . به منظور تشخيص بيماري از روشهاي آزمايشگاهي و راديولوژيكي استفاده مي گردد و درمان اين بيماري بايد تحت نظر پزشك انجام شود . در صورت درمان موثر و به موقع ، اپيديديميت معمولا بدون به جا گذاشتن عارضه اي بهبود مي يابد و فعاليت جنسي و كاركرد دستگاه تناسلي بيمار آسيب نمي بيند و مختل نمي شود . بيماري اركيت به التهاب يك يا دو بيضه گفته مي شود كه اين التهاب معمولا به دليل عفونت مي باشد . در بررسي هاي انجام شده ، عوامل خطر بروز اركيت به دو دسته ، عوامل خطر بروز اركيت مقاربتي و غير مقاربتي تقسيم مي شود . از علائم و نشانه هاي اين بيماري مي توان به تورم بيضه ها و كيسه بيضه ، حساسيت در لمس ،تورم ، تب، ترشح از مجرا و .... اشاره نمود. درمان اين بيماري تحت نظر پزشك با استفاده از آنتي بيوتيك و داروهاي  مسكن و كاهش دهنده التهاب مي باشد . از عوارض اين بيماري به احتمال عقيم شدن بيمار ، كوچك شدن بيضه ها ، كاهش كاركرد بيضه ها ،تجمع آب در كيسه بيضه ها ، انفاركتوس بيضه و فيستول پوستي در كيسه بيضه مي توان اشاره نمود . به بيمار توصيه مي شود : 1-      در جلوي آينه قرار بگيرد هر گونه تورم در كيسه بيضه ها را مورد بررسي قرار دهد . 2-      با استفاده از هر دو دست هر يك از بيضه ها را لمس نمايد . انگشت نشانه را در زير و انگشت شصت را در بالا قرار بدهد .بيضه را به آهستگي بين دو انگشت بچرخاند .هيچيك از نقاط بيضه نبايد دردناك باشد در صورت بزرگ بودن يك بيضه نسبت به طرف مقابل نگران نشود . 3-      در پشت بيضه ها به وجود يك توده لوله مانند به نام اپيديديم دقت نمايد و در صورت وجود هر توده با يك متخصص مشورت نمايد . 4-      در صورت هر يك ازاين علائم  به پزشك مراجعه كند :تورم بيضه ها ،احساس سنگيني در بيضه ها ،احساس درد مبهم در شكم يا زير شكم ،تورم و تجمع مايع بطور ناگهاني در كيسه بيضه ها ،درد يا ناراحتي در بيضه يا كيسه بيضه ها ،تورم يا بزرگ شدن غدد پستاني به پزشك مراجعه نمايد . 5-      به وجود خون در مايع مني توجه كند ،در اكثر موارد علت آن مشخص نمي باشد و اين مشكل بدون درمان و هيچ عارضه اي خود بخود خوب ميشود . علل شايعتر آن التهاب ،عفونت ،انسداد يا آسيب به غده پروستات و يا كيسه هاي جمع كننده مني است . درمان معمولا جهت از بين بردن عامل زمينه اي انجام مي شود . 6- با گذاشتن تكه اي پارچه به بالا آوردن نسج بيضه ها اقدام نمايد و با گذاشتن كيسه يخ بر روي بيضه ها كمك شاياني به بهبودي نمايد . 7-  فرد بايد در طول درمان تا مدتي كه پزشك توصيه مي كند در بستر بخوابد و بطور متناوب در طول درمان توسط پزشك ويزيت گردد. 9-اختلالات نعوظي نعوذ طبيعي آلت با هماهنگي ميان اعصاب ، عروق و غرايز جنسي شخص اتفاق مي افتد كه عوامل متعددي چون مشكلات روحي ، بيماريهاي عروقي ، ديابت ، اختلالاتي مانند قطع نخاع ، جراحي هاي لگن و صدمات آن و اختلالات هورموني را مي توان از علل اختلال در نعوظ نام برد. پس از آسيب نخاعي ممكن است در فيزيولوژي جنسي آسيب ايجاد شود كه اين صدمه به صورت اختلال در نعوظ و باقي نماندن نعوظ در طول زمان مقاربت نمايان مي شود. به منظور درمان اين اختلال روش هايي چون درمان دارويي ، حلقه هاي كششي ، دستگاه واكيوم و پيوند به طريقه جراحي با توجه به ويژگيها و ميزان اختلال هر فرد آسيب ديده پيشنهاد شده است . لازم به ذكر است كه افراد با آسيب  نخاعي كه مشكل اختلال نعوظي دارند بايد قبل از هر گونه اقدام درماني با پزشك ارولوژيست خود مشورت نمايند. 10- ناباروري دو علت عمده ناباروري در افراد با آسيب نخاعي عدم انزال و كيفيت بد اسپرم مي باشد و همچنين با توجه به نتايج تحقيقات بعمل آمده ،تحرك اسپرم نيز در انزال به دست آمده از اين افراد نيز نسبت به افراد طبيعي پايين تر مي باشد . در افراد با آسيب نخاعي ،ارتباط مغزي قطع شده و اين امر مي تواند دليلي بر عدم انزال در هنگام نزديكي باشد .در واقع آسيب نخاعي مي تواند درپاسخ طبيعي تحريكات جنسي و انزال دخالت نمايد .از آنجايي كه مردان با آسيب نخاعي نمي توانند انزال در طول آميزش داشته باشند ،لذا از روشهاي متعددي به منظور گرفتن اسپرم و سپس كمك به باروري آنان استفاده مي شود . از شيوه هاي اسپرم گيري در افراد با آسيب نخاعي به خود ارضايي ،تحريك لرزشي آلت انزال با كمك پروپ مقعدي مي توان اشاره نمود . از مشكلات و عوارض شيوه هاي اسپرم گيري به انزال معكوس و ديس رفلكسي اتونوميك اشاره شده است .از آنجايي كه كيفيت اسپرم پس از ضايعه نخاعي تغيير مي نمايد،بايستي زوج را جهت ناباروري كمك اساسي كرد ،زيرا در مردان با آسيب نخاعي تعداد اسپرم طبيعي است ولي كيفيت حركت اسپرم غير طبيعي مي باشد . از علل احتمالي اختلال و كاهش كيفيت اسپرم به فاكتورهاي پلاسماي مني ،حرارت اسكروتوم ،روش تخليه مثانه ،تعداد دفعات  انزال و بستر مناسب هورموني مي توان اشاره نمود .از جمله اقدامات كمكي جهت باروري به روش باروري داخل آزمايشگاه ،انتقال گامت به داخل لوله فالوپ ،تزريق اسپرم به داخل تخمك و انتقال بلاستوسيت واز معايب اقدامات كمكي مي توان به مشكلات چند قلو زايي (سقط ،زايمان زود رس )،جمع شدن مايع در شكم و تخمدان ،خونريزي ، عفونت و يا آسيب به ساير ارگانها در اثر مصرف داروهاي محرك تخمك گذاري ،اشاره نمود . منابع: 1-حسيني،  سيد جليل  ،حاجي محمد مهدي ارباب ،امير.تنگي مجراي ادرار در بيماران دچار آسيب نخاعي،انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 2-حسيني مقدم ،سيد محمد مهدي ،جمشيدي ،آرش . عفونتهاي مجاري ادراري در بيماران دچار آسيب نخاعي ،انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 3-بصيري،عباس ،رحماني ،محمد رضا .هيدرو نفروز در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 4-شريفي اقدس ،فرزانه ،عزت نژاد محمد رضا .برگشت ادرار از مثانه به حالب در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 5-برقي ،محمد رضا .رحماني ،محمد رضا .طبيبي ،علي.كرمي ،هرمز.مثانه عصبي در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 6-بصيري ،عباس.گل نژاد ،پوران. سنگهاي ادراري در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 7-پور رضا قلي ،فاطمه.فرخي ،فرهت .بيماري مزمن كليه در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 8- حسيني مقدم ؛سيد محمد مهدي .اپيديديمواركيت در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 9-ضيائي ،سيد امير حسين .دائمي ،محمد .اختلالات نعوظي در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 10- ضيائي ،سيد امير حسين .دائمي ،محمد .نا باروري در بيماران دچار آسيب نخاعي ، انتشارات شابك ،چاپ اول تهران 1386 11-سوزان س ،اسملتزر.برندا جي ،بير .جانيس ال ،هينكل . كري اچ ،چيوير.پرستاري داخلي – جراحي برونر و سودارت ،ترجمه مريم حضرتي –زهرا نسابه – راضيه بيگي بروجني ،انتشارات شابك ،ويرايش 2010 12-www.wikipg.com

 

برگزار کنندگان

دفتر قائم مقام وزیر در امور پرستاری  وزارت بهداشت ، درمان  و آموزش پزشکی

مرکز ضایعات نخاعی جانبازان  

انجمن معلولان ضایعات نخاعی استان تهران

مرکز تحقیقات علوم اعصاب شفا - بیمارستان خاتم الانبیا (ص)

بیمارستان ساسان

پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان

مركز تحقيقات مراقبتهاي پرستاري دانشگاه علوم پزشکی ایران

گروه پرستاری و توانبخشی دانشگاه علوم بهزیستی  و توانبخشی

 بيمارستان شريعتي    

دپارتمان  طب فیزیکی  و توانبخشی دانشگاه تهران

انجمن باور

سایت شمعدانی

سیویلیکا